Boom Juridische studieboeken - Kern van het internationaal publiekrecht
Oefenvragen Internationaal recht OU gemaakt in studiejaar 2019/2020. Dit betreft een word-document oefenvragen van alle modules van het vak internationaal recht. Zelfgemaakt o.b.v. boek Nollkaemper Kern van het internationaal recht.
Module 1 – Aard en bronnen van internationaal recht
Wanneer is internationaal publiekrecht ontstaan?
In de 16e en 17e eeuw in Europa. Vrede van Westfalen speelde hierbij een beslissende rol. Met de
Vrede van Westfalen ontstond een systeem van soevereine en gelijke staten die niet langer waren
onderworpen aan een hoger gezag.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is de dominantie van soevereine staten afgenomen. Welke twee
ontwikkelingen zijn hierbij van belang?
1. Meer bovennationale vormen van organisatie ontstaan, zoals de VN en de EU.
2. Niet-statelijke instituties, zoals (multinationale) ondernemingen spelen een steeds belangrijkere
rol in het realiseren van bovennationale belangen, zoals een stabiel internationaal financieel
systeem en duurzame ontwikkeling.
Wat doet internationaal recht?
Het regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale rechtsorde. Het kent bevoegdheden
toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen (met name staten en internationale organisaties) en
het biedt een juridisch kader waarbinnen zij de bevoegdheden uitoefenen.
Noem 4 rechtsbronnen die de internationale rechtsorde erkent.
1. Gewoonterecht (recht dat ontstaat uit de praktijk van staten i.c.m. rechtsovertuiging).
2. Verdragen
3. Besluiten van internationale organisaties
4. Algemene rechtsbeginselen
Wat is de dualistische leer?
De dualistische opvatting gaat er van uit dat internationaal en nationaal recht gescheiden
rechtssystemen zijn en dat internationaal recht moet worden omgezet in nationale wetgeving.
Wat is de monistische leer?
De monistische opvatting gaat uit van het bestaan van één rechtsstelsel. Internationaal en nationaal
recht zijn geen gescheiden rechtssystemen en er geldt doorwerking van internationale rechtsregels.
Omzetting is niet nodig.
Wat zijn rechtssubjecten?
Rechtssubjecten zijn de personen of entiteiten die de bekwaamheid bezitten om deel te nemen aan
het rechtsverkeer in de internationale rechtsorde.
Wat moet worden onderscheiden als we het hebben over personen met rechtssubjectiviteit?
1. Personen met volledige rechtssubjectiviteit.
2. Personen met beperkte rechtssubjectiviteit
Een staat is het enige voorbeeld van volledige rechtssubjectiviteit. Andere internationale
rechtssubjecten kunnen beperkte rechtssubjectiviteit hebben, bijv. een internationale organisatie.
Aan welke personen kent de internationale rechtsorde rechtssubjectiviteit toe?
Dit wordt in belangrijke mate bepaald door politieke overwegingen. Staten kunnen elk voor zich
bepalen of zij een bepaalde persoon als rechtssubject beschouwen en op die basis
rechtsbetrekkingen willen aangaan. Het begrip 'erkenning' speelt hierbij een belangrijke rol.
,Wat zijn de facto-regimes?
Door afwezigheid van effectief gezag wordt de dienst in een staat uitgemaakt door niet statelijke
entiteiten. Deze entiteiten zijn de facto-regimes. De facto-regimes zijn georganiseerde groepen die
feitelijk effectief gezag uitoefenen over een deel van het grondgebied van een bestaande staat en de
daar levende bevolking.
De juridische status van een de facto-regime is erg zwak. Zij zijn namelijk tijdelijk van aard. Het
toekennen van internationale rechtssubjectiviteit zou hun positie versterken en zou de positie van
bestaande staten bedreigen.
Waarom kunnen staten en internationale organisaties gedwongen zijn een beperkte
rechtssubjectiviteit aan de facto-regimes toe te kennen?
Om ze zo aan internationale verplichtingen te onderwerpen. Als internationaal recht geen
verplichtingen aan dergelijke entiteiten zou opleggen, dan zou de bevolking in het betreffende
gebied verstoken zijn van internationale juridische bescherming. Alleen door erkenning van een
zekere mate van rechtssubjectiviteit kunnen deze regimes door internationaal recht worden
gereguleerd.
De reikwijdte van de bevoegdheden en de rechten en plichten van de facto-regimes zijn uiterst
beperkt, omdat rechtssubjectiviteit zich beperkt tot wat nodig is.
Hoe wordt rechtsvorming binnen de internationale rechtsorde beheerst?
Door een samenstel van rechtsbronnen. Deze bronnen bepalen welke feiten, gebeurtenissen of
handelingen de internationale rechtsorde als rechtscheppend erkent.
Er is geen gezaghebbend document dat internationale rechtsbronnen uitputtend opsomt. Er wordt
vaak wel gebruik gemaakt van constituerende verdragen van internationale tribunalen (zie art. 38
Statuut IGH). Bij gebrek aan een uitputtende gezaghebbende opsomming moeten de bronnen van
internationaal recht afgeleid worden uit de rechtspraktijk.
Wat zijn de belangrijkste bronnen die de internationale rechtsorde als rechtsscheppend
beschouwd (7)?
1. Gewoonterecht
2. Verdragen
3. Besluiten van internationale organisaties
4. Algemene rechtsbeginselen
5. Billijkheid
6. Eenzijdige rechtshandelingen
7. Secundaire rol: besluiten van rechtelijke tribunalen
Wat gebeurde er in de S.S. Lotus zaak (rechtsmacht week 1)?
De vraag was of Turkije rechtsmacht had voor de vervolging van de kapitein van een Frans schip (S.S.
Lotus) dat voor de kust, buiten de territoriale wateren, een aanvaring had veroorzaakt met een Turks
schip. Het Hof zei ja. Turkije had geen beperkingen op de rechtsmacht aanvaardt.
Hoe ontstaat gewoonterecht?
Gewoonterecht ontstaat uit een opeenvolging van elkaar ondersteunende gedragingen van staten
die door actief aan een praktijk deel te nemen/ deze te dulden, de praktijk zodanig aanvaarden dat
erop mag worden vertrouwd dat zij zich ook in de toekomst in overeenstemming met de praktijk
zullen gedragen. Gewoonterecht is bindend.
Voorbeeld: verbod op het gebruik van geweld.
, Aan welke voorwaarden moet worden voldaan voor het ontstaan van internationaal
gewoonterecht?
1. Er moet sprake zijn van algemene praktijk (objectief element, het is waar te nemen).
2. Er moet sprake zijn van een rechtsovertuiging (subjectief element, waarom volgen staten een
bepaalde praktijk).
Gewoonterecht kan tot recht worden als voldoende staten zich gedurende een zekere periode op
een bepaalde wijze gedragen (algemene praktijk). En zij de overtuiging hebben dat deze gedragingen
door internationaal recht worden toegestaan, geduld of gevorderd (rechtsovertuiging).
Hoe laat rechtsovertuiging zich vaststellen?
Als staten uitdrukkelijk aangeven dat zij van oordeel zijn dat een bepaalde praktijk door het recht
wordt vereist of toegestaan, dan wel onrechtmatig is. Ook als een staat reageert op een praktijk
d.m.v. protest of een voorbehoud van rechten zal de rechtsovertuigingen aan deze staat duidelijk
zijn.
Wat als er geen uitdrukkelijke verklaringen zijn bij het vaststellen van rechtsovertuiging?
Dan is het bepalen van de rechtsovertuiging van staten niet eenvoudig. In bepaalde gevallen is
rechtsovertuiging vastgesteld o.b.v. verdragspraktijk. Aangenomen wordt dan dat staten d.m.v. het
sluiten van een verdrag kunnen erkennen dat een bepaald gedrag door het internationaal recht
wordt gevraagd of toegestaan. Let op! in uitzonderlijke gevallen mogelijk.
In het algemeen bindt het gewoonterecht alle staten, maar er kunnen ook bijzondere
rechtsbetrekkingen tussen staten ontstaan, waarbij gewoonterecht niet universeel van toepassing
is. Noem de drie gevallen waarbij meer beperkte vormen van gewoonterecht bestaan
1. Regionaal gewoonterecht.
2. Aanhoudende bezwaarmaker (persistent objectors)
3. Bilaterale (=tweezijdige) rechtsbetrekkingen
Wat zijn verdragen?
Verdragen zijn overeenkomsten die o.g.v. internationaal recht verbindend zijn tussen de partijen en
die door het internationaal publiekrecht worden beheerst. Deze kunnen schriftelijk en mondeling
worden gesloten, al komt mondeling weinig voor.
Andere termen voor verdragen zijn:
- Handvest
- Statuut
- Protocol
Noem de redenen om de voorkeur te geven aan het sluiten van een verdrag boven gewoonterecht.
- Verdragen komen in het algemeen sneller tot stand dan gewoonterecht.
- Op de inhoud van verdragen kunnen staten een grotere invloed hebben dan op gewoonterecht.
- Verdragen kunnen in meer detail de wederzijdse rechten en plichten van staten formuleren dan
mogelijk is bij het van nature algemene gewoonterecht.
Verdragen zijn de belangrijkste rechtsbron van het internationaal publiekrecht, waarom?
Omdat verdragen meer duidelijkheid en zekerheid geven dan bijv. gewoonterecht.
Wat is verdragenrecht en waar is het neergelegd in de wet?
Verdragenrecht is het recht dat van toepassing is op de totstandkoming en werking van verdragen.
Het is hoofdzakelijk neergelegd in het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht (1969).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 500. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.38. You're not tied to anything after your purchase.
