Volledig zelf geschreven samenvatting van alle stof voor Belastingrecht. Per week staan de belangrijkste dingen van elk hoorcollege, de werkgroep en de bijbehorende arresten genoemd. Ik heb zelf een 7 gehaald met puur deze samenvatting!
Belastingrecht – hoorcolleges
Week 1 – Inleiding tot het belastingrecht
Belastingbegrip
Definitie van belasting:
•Juridische definitie: elke heffing die de wetgever aanmerkt als belasting is juridisch belasting.
•Klassieke definitie volgens fiscale theorie: Belastingen zijn gedwongen betalingen, anders dan bij
wijze van straf, aan de overheid op grond van wettelijke regeling met algemeen geldende regels,
waartegenover geen directe tegenprestatie staat.
Om het verschil tussen belastingen en retributies te benadrukken, dien je te kijken naar of de heffing
met zich meebrengt dat degene die de heffing dient te betalen door het betalen hiervan een individuele
tegenprestatie ontvangt. Bij retributie staat een rechtstreeks individuele tegenprestatie er tegenover,
een tolheffing voor een weg, havengelden of betalen voor trouwen. Als het om de openbare weg gaat
dan krijg je niet een individuele tegenpresentatie, want het is openbaar toegankelijk. Ook geldt bij
retributie een winstverbod.
Bestemmingsheffingen zijn belastingen die worden verheven met als doel bepaalde bestemming aan te
geven. Beperkte groep die daarvan profiteert, maar dat is lastig af te bakenen en niet iedereen in de
groep profiteert even veel (baatbelasting op attracties, Efteling en formule 1). Ze moeten
voorzieningen aanleggen en de ondernemers moeten zelf daarvoor betalen, want die profiteren
daarvan. Voorbeeld is afvalbelasting.
Fiscale legaliteitsbeginsel
•Art. 104 Grondwet: Belastingen van het Rijk worden geheven uit kracht van een wet. Andere
heffingen van het Rijk worden bij de wet geregeld. De essentiële kenmerken van een belastingwet
moeten in een wet van formele zin staan. Delegatie is niet toegestaan naar een AMvB.
•Waarom wordt de lat staatsrechtelijk zo hoog gelegd?
- Inbreuk op eigendomsrecht. Jouw eigendom wordt aangetast.
- Rechtszekerheid (fiscale zekerheid). Je moet weten waar je aan toe bent.
- Democratische legitimatie. Want een wet in formele zin wordt aangenomen door de Staten
Generaal, de volksvertegenwoordiging.
Essentialia van een belasting
In alle essentiële kenmerken zitten zwakheden. Die beïnvloed worden door het politieke economische
proces.
,1. Subject
- Degene van wie de belasting wordt geheven. Belastingplichtige. De persoon of rechtspersoon
die belasting moet betalen.
- Of het subject ook belasting is verschuldigd, hangt af van de heffingsmethode. Soms betaald
iemand anders voor je. Of de belasting op het subject drukt, hangt af van prijsvorming
(economie!).
2. Object
- Grootheid waarover belasting wordt geheven. Wat is de heffingsmaatstaf, belastinggrondslag?
Over winst, belastbaar inkomen, aantal honden of energie etc.
- Object heeft betrekking op één van de drie economische grondslagen van de belastingmix:
arbeid, kapitaal en consumptie In Nederland wordt het meeste belasting geheft op arbeid,
daarna op consumptie en daarna op kapitaal.
- De afgelopen jaren heeft de wetgever de belastinggrondslagen verbreed en de tarieven
verlaagd. Hoe breder de grondslag, hoe minder snel er uitzonderingen worden gemaakt.
3. Tarief: het tarief waartegen belasting wordt geheven.
Vlakke of proportionele tarieven: het gemiddelde belastingtarief blijft gelijk.
Progressieve tarieven: dan wordt het tarief hoger naarmate de heffingsgrondslag stijgt.
Degressieve tarieven: dan hoe meer je van iets gebruikt hoe lager de belasting. Het gemiddelde tarief
wordt lager naarmate de belastinggrond stijgt.
- Tarief bepaalt in combinatie met object in beginsel de verschuldigde belasting:
Object x tarief = verschuldigde belasting
- Maar soms nog correcties (tax credits)! Kortingen op de betaalde belasting
-Bijv. heffingskortingen en verrekenbare voorheffingen. Cadeaus aan zwakke groepen.
- Let op: wettelijk tarief ≠ belastingdruk. In de praktijk is de effectieve belastingdruk
belangrijker. Dit is het tarief plus de heffingsgrondslag. De verhouding tussen de
belastingkosten en de winst voor belasting.
4. Heffingsmethode: er is min of meer gelijke wijze van heffing
Er zijn twee methoden om belasting te heffen: aanslagbelasting (afdracht) en aangiftebelasting
(voldoening). Voldoening verwijst naar het betalen van een belasting of schuld op vrijwillige basis,
zonder dat er sprake is van dwang of wettelijke verplichting (vrijwillig belastingaangifte indienen en
verschuldigde bedrag betalen). Afdracht verwijst naar het verplicht betalen van een belasting of schuld
op basis van een wettelijke verplichting (belastingplichtige die een aanslag van de belastingdienst
ontvangt en het verschuldigde bedrag moet betalen).
Materieel vs. formeel belastingrecht (afbakening is niet heel scherp)
- Materieel belastingrecht: alle regels over de omvang van de belastingschuld → Subject,
object, tarief
- Formeel belastingrecht: alle regels over de wijze waarop de belastingschuld wordt vastgesteld
en ingevorderd → Heffingsmethode (aanslag of aangifte), fiscaal procesrecht. Wat zijn je
plichten en rechten bij de belastingdienst, wat als je het er niet mee eens bent.
Onderscheid directe vs. indirecte belastingen.
, - Directe belastingen: belastingen die worden geheven op inkomen, winst of vermogen van
individuen of bedrijven. Zoals inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting en
vermogensbelasting. Treffen de persoon direct in draagkracht.
- Indirecte belastingen: belastingen die worden geheven op goederen en diensten. Deze
belastingen worden meestal betaald door de consument, omdat ze worden opgenomen in de
prijs van het product of de dienst. Bijvoorbeeld btw, accijnzen op brandstoffen en tabak en
invoerrechten. Deze treffen de draagkracht indirect, met een omweg.
Het belangrijkste verschil is wie de belasting betaald.
Functies van belastingheffing
1. Budgettaire functie → Verdeling budgettaire last o.a. op basis van fiscale verdelingsbeginselen
(rechtvaardigheidsbeginselen). De overheid heeft geld nodig om de overheidsuitgaven te financieren.
2. Herverdelingsfunctie: hoe gaan ze de overheidsuitgaven eerlijk verdelen onder burgers en bedrijven,
rechtvaardige manier om iemand aan te slaan voor belasting. Gaat over het geven aan een andere
groep.
3. Instrumentele functie: gedragsbeïnvloeding.
Budgettaire functie
Belastingen zijn nodig om overheidsuitgaven te financieren, waaronder collectieve goederen (politie,
defensie, infrastructuur)
- Collectieve goederen: kenmerken
-Non-exclusief: je kan er niemand van uitsluiten. Het is van iedereen
-Non-rivaal: als de een er gebruik van maakt dan doet het geen afbreuk aan de ander.
- Vanwege marktfalen produceert de overheid collectieve goederen die worden gefinancierd
door belastingen. De overheid moet deze goederen produceren, want anders doet niemand het
(probleem van de free riders, dan probeert iedereen niet te betalen maar wel te profiteren).
Fiscale verdelingsbeginselen
1. Draagkrachtbeginsel (ability-to-pay) → Hoe meer draagkracht/betaalcapaciteit, hoe meer belasting.
2. Profijtbeginsel → Hoe meer profijt van publieke voorzieningen, hoe meer belasting. Bedrijven
profiteren van infrastructuur, hoogopgeleide mensen en moeten daarvoor betalen. Banken moeten
extra betalen want de overheid moet ze helpen als ze falen (overheidsgaranties).
3. Buitenkansbeginsel → Hoe meer meevallers, hoe meer belasting. Als je een gelukje hebt of
meevaller dan moet je betalen. Kansspelbelasting, erf- en schenkbelasting (als de verwantschap verder
weg ligt, wordt het tarief hoger).
Draagkrachtbeginsel
- Draagkrachtbeginsel is het fiscale oerbeginsel!
-Uitwerking van het gelijkheidsbeginsel → belastingheffing naar rato van financiële
draagkracht. Sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.
-Natuurlijke tegenpool: koppengeld (lump-sum, poll tax)
- Wat is draagkracht?
-Startpunt → Inkomen en vermogen > bestaansminimum. Eerst voldoende inkomen voor
primaire levensbehoeften, daarna pas voor anderen. Vermogen geeft macht en mogelijkheden.
“Brug moet eerst eigen gewicht kunnen dragen, alvorens andere lasten te torsen”
-De meerderheid van de burgers ervaart draagkracht op huishoudniveau. Woon je samen met
iemand dan zijn jullie partners, dus tellen inkomen bij elkaar op om te kijken wat ze hebben
aan draagkracht. We heffen belastingen van individuen, dus dat zou hiermee in strijd zijn.
Draagkracht en progressief tarief?
- Economische nutstheorie vormt (mede een) basis voor progressieve belastingheffing naar
draagkracht. Dus als je inkomen omhooggaat gaat het tarief ook omhoog.
- Voorbeeld: stel inkomen X is € 100, dat X 500 nut oplevert. Het tarief is 40%, zodat X € 40
belasting betaalt (nutsoffer 200). Stel dat X € 100 extra verdient, dat X 400 nut oplevert
, -Wat is het tarief als X over de extra € 100 inkomen indien X daarover weer 200 nut moet
opofferen voor de schatkist? Dan krijg je een progressief tarief, het percentage wat je moet
heffen is dan 50%.
Herverdelende functie
Afpakken van de rijken en geven aan de armen. Dat heeft niks met draagkracht te maken (eerlijk
verdelen, belastinglast verdelen).
- Eén element van sociale ongelijkheid is distributieve ongelijkheid (SCP 2023). Financiële
component, politieke kwestie, sommige streven meer vermogen- inkomens- en sociale
gelijkheid na.
- Via belastingheffing kan inkomen- en vermogen worden herverdeeld (sociale
rechtvaardigheid)
CPB-onderzoek 2022 herverdeling
- Belastingen herverdelen per saldo niet
-Degressief karakter premies sociale zekerheid en BTW > progressief karakter I. Hoe rijker je
bent hoe minder je gaat betalen, naar verhouding, niet in absolute getallen.
- Overheidsuitgaven herverdelen wél
- Uitkeringen, toeslagen, onderwijs en zorg. Iedereen is hierin gelijk en betaald evenveel voor
onderwijs, uitkeringen en zorg.
Instrumentele functie
Met belastingen spelen om gedrag te beïnvloeden. Nevendoeleinden van belastingheffing
- Belastingen stimuleren zaken die de maatschappij belangrijk vindt, bijv.
Bevorderen arbeidsparticipatie, eigenwoningbezit, ondernemerschap, etc. Of elektrische
auto’s. Een doel is het bevorderen van arbeidsparticipatie en daarom heffen we in Nederland
van het individu, want de wetgever wil partners economisch zelfstandig laten zijn.
- Belastingen ontmoedigen zaken die de maatschappij onwenselijk vindt, bijv.
-Ontmoedigen roken, CO-2, plastic, etc. Accijns op alcohol en frisdrankheffing. Dit wordt
besloten door de politiek die dit horen van groepen die hiervoor lobbyen.
Kritiek op instrumentele functie neemt toe
Economisch afwegingskader voor belastinginstrumenten: werkt een vrijstelling wel of niet. Iedereen
komt op voor zijn eigen belastingidealen.
Vier E’s voor een goed belastingstelsel
1. Eerlijk (rechtvaardig): is het maatschappelijk acceptabel, vind iedereen het eerlijk. Is het in lijn met
draagkrachtbeginsel, profijtbeginsel en buitenkansbeginsel.
2. Effectief: halen we het geld op wat we op willen halen, wordt de belasting betaald?
3. Efficiënt (in welvaartstermen): belastingen verstoren de economie en de welvaart. Dus je moet het
zo inrichten dat de economie zo min mogelijk verstoord wordt (maar het is wel rechtvaardig om te
verstoren). Wat is eerlijk en wat is goed voor de welvaart (balans).
4. Eenvoudig: begrijpelijk voor belastingplichtige en belastingdienst zelf. Uitvoerbaar zijn.
Hoeveel bedraagt de belasting over het inkomen uit werk en woning (box 1)?
Wet inkomstenbelasting 2001: Belastbaar inkomen x het tarief (gecombineerde) en – de
heffingskorting = verschuldigde inkomensbelasting.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller eliensluis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.71. You're not tied to anything after your purchase.
