Class notes
HC aantekeningen Nederlands en vergelijkend staatsrecht
- Course
- Institution
HC aantekeningen Nederlands en vergelijkend staatsrecht semester 1 en 2
[Show more]
Seller
Follow
isabelbrouwers37
Content preview
College 1De rechter in de rechtsstaat
Overheidsfunctie rechtspraak: volgens de GW (art. 112 en 113 GW)
- Concrete beslissing van geschil
- Rechtmatigheidsoordeel
Rechter spreekt zich alleen maar uit of iets rechtmatig is geweest
Nooit beleidsoordelen of doelmatigheidsoordelen, rechter is geen bestuurder
Feiten vaststellen
Recht daarop toepassen
- Bindende beslissing
De rechter heeft het laatste woord (kracht van gewijsde)
Dit is enkel een binding voor de twee procespartijen
Executoriale titel: uitspraak moet uitgevoerd worden
- Volgens de wet
Art. 11 Wet AB: rechter moet volgens de wet rechtspreken, mag daarbij
innerlijke waarde en billijkheid van de wet niet beoordelen
- Overheidsfunctie
Rechtspraak mag enkel worden uitgevoerd door de bij wet vastgestelde
rechter.
Rechtspraak wordt uitgeoefend door rechterlijke macht (art. 112 en 113 Gw)
Art. 117 lid 1 Gw: recht op toegang eerlijk proces
De rechter in de rechtsstaat
Rechtspraak volgens art. 6 EVRM en art. 47 Handvest grondrechten EU;
- In art. 6 EVRM staat dat je alleen recht hebt op een onpartijdige rechter als het
gaat om een geschil
Artikel 17 Gw ruimere reikwijdte dan art. 6 EVRM
- Er dient tevens sprake te zijn van een bindende beslissing
- Het moet gaan om een rechtmatigheidsoordeel
- Door een onafhankelijke en onpartijdige rechter bij de wet ingesteld
Er zijn tevens twee arresten van belang:
- EHRM Benthem 1985: art. 115 GW, ‘power to decide on the basis of rules of law’,
bindende beslissing werd niet genomen door de rechter maar door de
regering/kroon. De kroon was geen onafhankelijke en onpartijdige rechter
daarmee was dit in strijd met art. 6 EVRM.
- EHRM van de Hurk 1994: ‘Power to give a binding decision’. Volgens de toen
geldende wetten konden uitspraken van de bestuursrechter worden vernietigd
door de regering. Ook dit was in strijd met art. 6 EVRM.
Machtenscheiding
- Drie functies: rechtspraak, wetgeving & bestuur
Vrijheid van de burger waarborgen door de staatsmacht te verdelen
- Nieuwe algemene bepaling: grondwet waarborgt de grondrechten en de
democratische rechtsstaat
- Drie afzonderlijke, gelijkwaardige en zelfstandige overheidsinstanties
, Er moet een organisatorische zelfstandigheid zijn: de regering moet zich niet
bemoeien met de organisatie van de rechtspraak, rechters organiseren dit
zelfstandig, van belang voor onverenigbaarheid van functies: uitgangspunt is
dat je niet en rechter en lid van regering en Staten-Generaal is
- Er bestaat geen absolute scheiding
Staatsmachten zijn onderling met elkaar verbonden
- Checks and balances
Regering benoemt rechters; rechter beslist niet zelf dat hij rechter wordt
Rechter moet volgens de wet rechtspreken
- Evenwicht van machten: risico’s van te veel nadruk op controlemechanismen
(poldermodel)
Nadruk ligt sterk op controle
Eenzijdige organisatie op controle
Politiek bemoeit zich steeds meer met de rechtspraak; bedenkelijke
ontwikkeling onafhankelijkheid rechter komt steeds meer in het geding
Rechtsstaat
Rechtsstaat volgens algemene bepaling Grondwet: ‘De Grondwet waarborgt de
grondrechten en de democratische rechtsstaat’
Elementen rechtsstaat:
1. Legaliteitsbeginsel: overheid moet zich houden aan de wet en elk overheidsoptreden
moet berusten op voorafgaande algemene regel, op een democratisch vastgestelde
wet
Richt zich vooral op bestuursorgaan
Maar geldt ook voor de rechter
Zorgt voor rechtsgelijkheid
Overheidshandelen moet berusten op een voorgaande democratische wet
2. Machtenscheiding
3. Onafhankelijke rechter die bestuur en wetgever (?) controleert
4. Grondrechten: gewaarborgd door de rechter
Rechtsstaat volgens het EHRM
Ook in het EHRM (art. 6, maar ook andere artikelen) is het rechtsstaatprincipe verwezen
The rule of law (rechtsstaat):
- Legaliteit
- Eerlijk proces
- Rechtszekerheid (valt nationaal onder legaliteit)
- Rechtsgelijkheid (valt nationaal onder legaliteit)
- Machtenscheiding
De rechtsstaat en de Europese Unie
- Unie berust op het rechtsstaatbeginsel en de lidstaten moeten dit in acht nemen:
art. 2, art. 7, art. 19 VEU en art. 47 Handvest
Handhavingsmechanisme (art. 7 VEU): de Unie moet er ook voor zorgen dat
lidstaten het rechtsstaatbeginsel in acht nemen (bijv. problematiek in Polen
en Hongarije) probleem: bij een voortdurende schending kunnen sancties
worden opgelegd maar daar is unanimiteit voor nodig
,- Begrip rechtsstaat in EU, niet uitputtend:
Legaliteit
Rechtszekerheid
Verbod van willekeur
Onafhankelijke en onpartijdige rechter
Rechterlijke toetsing
Gelijkheid
- Landenrapportages: Europese Commissie eist elk jaar landenrapportages van de
landen over hoe het gaat met de rechtsstaat
, College 2 & 3
Rechterlijke onafhankelijkheid
Onafhankelijkheid rechter
Onafhankelijkheid betekend neutraliteit: de burger dient er op te kunnen vertrouwen dat er
een volstrekt onafhankelijke organisatie geschillen oplost. Hierbij kan er onderscheid worden
gemaakt tussen twee verschillende soorten neutraliteit:
- Neutraliteit van de rechter tegenover het bestuur
- Neutraliteit van de rechter tegenover het geschil
Er zijn drie verschillende soorten onafhankelijkheid te onderscheidden:
- De rechter moet rechtspositioneel onafhankelijk zijn
- Hij moet in de uitoefening van zijn functie onafhankelijk zijn
- De rechter dient tevens institutioneel onafhankelijk te zijn: als staatsmacht
onafhankelijk, niet onder gezag minister of parlement
De rechter is enkel wanneer hij rechtspreekt onafhankelijk, dit is niet toepasbaar wanneer hij
zich in een andere hoedanigheid bevindt.
Onafhankelijkheid in het recht
- Art. 17 Gw lid 1:
Geeft een grondrecht: recht op een eerlijk proces bij een onafhankelijke en
onpartijdige rechter;
Verder gaat het in op de interne onafhankelijkheid = onafhankelijkheid binnen
de organisatie; volledige autonomie van andere rechters
- Art. 6 EVRM:
Geef recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige
rechter die bij de wet is ingesteld
Onderscheid ook een functionele onafhankelijkheid (onafhankelijkheid
tegenover de overige machten);
Extern (naar de politieke instellingen toe) en intern (binnen de eigen
organisatie);
Onafhankelijkheid-onpartijdigheid: het EVRM maakt geen strikt onderscheid
tussen onafhankelijkheid en onpartijdigheid (ook te zien in ECHR
Yakis/Turkey: ‘’in order to establish... it presents an appearance of
independence.’’) dit speelt voornamelijk een rol bij de objectieve
onpartijdigheid.
Bij wet ingesteld: het EVRM eist dat de rechter bij wet is ingesteld.
Arrest Yakis
Hieruit volgt verder dat onafhankelijkheid door het EHRM wordt getoetst aan de hand van:
- Wijze van benoeming
- De ambtstermijn
- Waarborgen van druk van buitenaf
- Schijn van onafhankelijkheid (het moet voor de burger overkomen alsof de
rechter onafhankelijk is, deze twijfel moet gerechtvaardigd zijn).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isabelbrouwers37. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $15.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now