Summary
Samenvatting Blok 2 Ziekte en Gezondheid Leerdoelen
- Course
- Institution
Uitwerking van alle leerdoelen die online staan.
[Show more]
Seller
Follow
eurstudent2002
Content preview
Sociaal-medische wetenschappenOp genuanceerde wijze betekenis geven aan de begrippen ziekte en gezondheid en het
spanningsveld binnen en tussen beide begrippen beschrijven.
‘Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal/maatschappelijk
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.’ (WHO, 1948)
- Je moet gewoon gezond zijn, dus je mag helemaal niks qua kwalen hebben.
‘Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de
sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het leven’. (Huber et al., 2021)
- Hier gaat het vooral om dat jij je kan aanpassen en weet hoe je ermee om kan/moet gaan.
Nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en het aanpassingsvermogen van de mens en niet op
de beperking of ziekte zelf.
Ziekte (Disease) = medisch-professioneel perspectief, objectieve biologische afwijkingen
Ziek zijn (illness) = ik-perspectief, subjectieve ziekte-ervaring, lijden, zich ziek voelen
Ziekteverzuim (Sickness) = sociaal/maatschappelijk perspectief, Ziekteverzuim bepaalt of een
persoon recht heeft op behandeling en economische rechten, vrijstelling van sociale plichten zoals
werk, rechten (of een persoon wettelijk verantwoordelijk is voor zijn of haar daden).
Het spanningsveld tussen ziekte en gezondheid ligt in het feit dat deze begrippen niet altijd duidelijk
te onderscheiden zijn. Een persoon kan bijvoorbeeld een medische aandoening hebben (ziekte),
maar toch een hoge mate van welzijn en functioneren ervaren (gezondheid). Aan de andere kant kan
iemand zonder specifieke medische diagnose zich belemmerd voelen in zijn welzijn en functioneren.
Aangeven hoe de betekenis die we aan ziekte en gezondheid toekennen onderhevig is aan tijd en
cultuur.
‘Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal/maatschappelijk
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.’ (WHO, 1948)
- Kritiekpunt op ‘volledig’: Volgens WHO moet je volledig gezondheid hebben om gezond te
zijn. Bijna niemand is volgens deze definitie gezond, bijna iedereen is dus ziek. Het laat niet
het aanpassingsvermogen van de mens zien.
‘Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de
sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het leven’. (Huber et al., 2021)
- Kritiekpunt op vermogen en aanpassen eigen regie: Gezondheid is geen gedrag eigenschap
en vaardigheid. Hoeveel gezondheid is werkelijk een gedrag of vaardigheid? Niet de
omschrijving van gezondheid, maar de omschrijving van de uitdagingen van het leven.
- Legt nadruk op jezelf, maar je hebt je sociale kringen nodig om te constateren of je gezond
bent.
- Voorbeeld: euthanasie → ook gezond, want eigen regie tot het einde.
Huber introduceerde in 2014 een moderne definitie van gezondheid, gericht op het vermogen tot
aanpassingen en eigen regie. Dit staat in contrast met de oudere definitie. De betekenis van ziekte en
gezondheid is afhankelijk van tijd en cultuur omdat onze opvattingen en definities evolueren en
variëren afhankelijk van de periode en culturele context waarin we ons bevinden. Wat als ziek
of gezond wordt beschouwd, kan veranderen naarmate onze kennis, technologie en maatschappelijke
normen zich ontwikkelen.
, - Medisch aspect: toename kennis in de afgelopen jaren. Hierdoor is er enerzijds uitbreiding
van het medische kader (bijvoorbeeld depressie), anderzijds verdwijnen aandoeningen uit
het medische kader (bijvoorbeeld homoseksualiteit).
- Sociale aspect: Sociale normen en waarden veranderen, dus ook onze blik op ziekte en
gezondheid. Vroeger lag de drempel voor doctoren hoger o.a. door kosten en sociale
controle.
Toelichten dat de gezondheidstoestand de uitkomst is van een multicausaal proces met diverse
determinanten.
De gezondheidstoestand van een individu wordt beïnvloed door verschillende oorzaken en factoren,
waaronder biologische, sociale, economische en omgeving gerelateerde. Deze interactie van diverse
determinanten vormt de complexe mix die de gezondheidstoestand bepaalt.
- Persoonsgebonden
determinanten: leeftijd,
geslacht, ziekte.
- Gedag determinanten: roken
en drinken, therapietrouw,
ziekte-gezondheidsgedrag.
- Omgeving determinanten:
schoon water, huizen, sociale
omgeving (school).
Al deze determinanten hebben invloed op de gezondheidstoestand → multicausaal proces.
De student kan verschillende theorieën gebruiken om de ervaringen en de gedragingen van
mensen ten aanzien van ziekte en gezondheid verklaren en voorspellen.
De drie verschillende theoretische benaderingen = de naturalistische benadering, de normativistische
benadering en de sociaal-constructivistische benadering.
Naturalistische benadering: Past bij disease. (Boorse) Beschouwt ziekte als een objectief, biologische
gegeven dat kan worden gemeten aan de hand van biologisch normaal functioneren van een
organisme. De benadering stelt dat ziekte wordt bepaald door afwijkingen van het organisme, gericht
op overleving en reproductie van de soort.
+ Toepasbaar op andere soorten dan alleen mensen (planten en dieren). Biomedische manier van
denken.
- Het idee van normaal functioneren levert grote problemen op als het gaat om bijvoorbeeld gedrag
of mentaal functioneren.
Normativistische benadering: Past bij illness. (Nordenfelt) meer subjectief, hierbij wordt gezondheid
gedefinieerd in termen van iemands vermogen om zijn persoonlijke doelen te bereiken die een
minimaal niveau van welbevinden of geluk bewerkstelligen. Wat als een doel wordt beschouwd en
wel niveau van welbevinden als minimaal wordt beschouwd, varieert per persoon.
+ Er wordt meer gekeken naar de hele mens (holistische blik) en uniek individu.
- Hangt veel af van individuele doelen en waarden of iemand ziek is.
,Sociaal-constructivistische benadering: Past bij sickness. Benadrukt dat wat als ziekte wordt
beschouwd, mede wordt beïnvloed door sociale normen en waarden binnen een bepaalde
samenleving. Deze benadering erkent dat de definitie van ziekte kan evolueren en veranderen over
tijd en tussen verschillende culturen.
+ Het helpt ons te begrijpen hoe normen, waarden en sociale factoren invloed hebben op onze
perceptie en interpretatie van ziekte en gezondheid.
- Het kan leiden tot een relativering van medische kennis en expertise, waardoor er mogelijke
verwarring ontstaat over de juiste benadering van gezondheidsproblemen.
Verschillende definities geven van de termen ziek(te) en gezond(heid) en de voor- en nadelen van
deze definities beschrijven.
Ziekte Voordeel Nadeel
Medisch perspectief = afwijking van Specifiek en meetbaar, Kan te beperkt zijn, omdat
normale structuur of functie van waardoor medische sommige aspecten van gezondheid
lichaamsdelen of systemen professionals diagnose negeert zoals psychosociale
kunnen stellen factoren
Sociaal perspectief = ziekte wordt Houdt rekening met Minder bruikbaar voor medische
bepaald door maatschappelijke normen culturele en sociale interventies en behandelingen
en verwachtingen variaties in de perceptie
van ziekte
Gezondheid
Medisch perspectief = afwezigheid van Eenvoudig en meetbaar, Het negeert het bredere concept
ziekte of afwijkingen makkelijk te gebruiken in van welzijn en kijkt niet naar de
medische contexten sociale determinanten van
gezondheid
WHO = gezondheid is een toestand van Benadrukt het holistische Kan moeilijk meetbaar zijn en
volledig lichamelijk, geestelijk en karakter van gezondheid interpreteren
maatschappelijk welzijn en niet slechts de en het belang van sociale
afwezigheid van ziekte of gebrek en psychologische factoren
De complexiteit van het spectrum tussen gezond(heid) en ziek(te) beschrijven en dit illustreren aan
de hand van voorbeelden.
De complexiteit van het spectrum tussen gezondheid en ziekte komt door de verschillende
perspectieven van ziekte, die elke dimensies van menselijk lijden omvatten Volgens het sociaal-
constructivistische perspectief zijn ziekte en gezondheid niet te definiëren, maar constructies die tot
stand komen in interactie tussen individuen en hun sociale omgeving.
Het spanningsveld tussen ziekte en gezondheid ligt in het feit dat deze begrippen niet altijd duidelijk
te onderscheiden zijn. Een persoon kan bijvoorbeeld een medische aandoening hebben (ziekte),
maar toch een hoge mate van welzijn en functioneren ervaren (gezondheid). Aan de andere kant kan
iemand zonder specifieke medische diagnose zich belemmerd voelen in zijn welzijn en functioneren
, Voorbeelden:
- Asymptomatische (vertoont geen tekenen of symptomen van een ziekte) gevallen van
hypertensie worden als ziekte beschouwd door medische gemeenschap, maar individuen
ervaren ze niet als ziekte.
- Gevallen waarin een persoon intense gevoelens en vermoeidheid ervaart, maar deze
ervaring niet als ziekte wordt erkend door de samenleving of medische gemeenschap.
- Historische voorbeelden zoals drapetomanie of homoseksualiteit waarbij sociale instellingen
mensen als ziek bestempelden zonder dat ze zich ziek voelen. ADHD bij kinderen, waarbij
sociale normen bepalen wat als ziekte wordt beschouwd.
Het begrip 'positieve gezondheid' en de invulling en waarde daarvan beschrijven.
Het begrip ‘positieve gezondheid’ = een nieuwe benadering van gezondheid (Huber). Dit concept legt
nadruk op het functioneren, veerkracht en de eigen regie van een individu. Het potentieel aan
gezondheid dat mensen nog ervaren, zelfs met ziektediagnose, en het bevorderen van persoonlijke
groei en ontwikkeling. De invulling van positieve gezondheid omvat zes dimensies:
1. Lichamelijke functies 2. Mentaal welbevinden 3. Sociaal-maatschappelijke participatie 4. Dagelijks
functioneren 5. Kwaliteit van leven 6. Zingeving
Beschrijven op welke wijze het label 'ziek' consequenties met zich meedraagt.
Het label ‘ziek’ heeft een sociale en psychologische impact.
- Sociaal = mensen die als ‘ziek’ worden gelabeld, kunnen te maken krijgen met stigma,
discriminatie en beperkingen in hun dagelijks leven.
- Psychologisch = daarnaast wordt ook benadrukt dat het label niet alleen de perceptie van
anderen beïnvloedt, maar ook hoe mensen zichzelf zien. Impact op zelfbeeld en identiteit.
Door een ziektelabel heeft een persoon een vorm van erkenning.
Waarom een ziektelabel belangrijk
• Erkenning: hierdoor krijg men ook voorzieningen en economische steun (vergoeding voor de
behandeling van de ziekte.
• Afbakening medisch domein (verslaving werd gezien als criminaliteit, nu medische domein leidt tot
vergoeding)
• Sociaal aspect: gevolgen voor de manier waarop we ermee omgaan
(erkenning/stigmatisering)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller eurstudent2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now