Class notes
Kunstgeschiedenis WBKA tot 1300 - 8 (jaar 1) Iconografie en iconologie: Émile Mâle en Erwin Panofsky
- Course
- Institution
College aantekeningen
[Show more]
Seller
Follow
ndww
Content preview
Westerse Architectuur en Beeldende Kunst voor 1300college 8: 9/10: Iconografie en iconologie: Émile Mâle en Erwin Panofsky
In dit college komen de begrippen iconografie en iconologie aan de orde. Je maakt kennis met twee
belangrijke kunsthistorici, te weten Emile Mâle, de grondlegger van de iconografische discipline, en
Erwin Panofsky, die de term iconologie lanceerde.
De studie van de iconografie onderzoekt wat er op een kunstwerk is voorgesteld. De studie van de
iconologie graaft dieper en onderzoekt wat de onderliggende betekenis is van het uitgebeelde en
waarom een bepaalde voorstelling juist in die tijd door een bepaalde opdrachtgever voor een
bepaalde plaats werd geselecteerd.
Voor het tentamen moet je in ieder geval weten wie de beide heren zijn en wat hun verdienste was
voor de kunsthistorische discipline. Ook moet je kunnen aangeven wat het verschil is tussen
iconologie en iconografie.
Niedermendig, interieur van de St
Cyriakuskirche in Niedermendig (Eifel) Elzas
à Laatste oordeel, door trompetten van de
engels
à in de bogen zelfs schilderingen
à continue bijgeschilderd naar mate de
iconografie veranderde
à beeld van de apostelen, herkennen aan 12
man, blote voeten en boeken (evangelie)
Christophoresà christus drager, heilige ,
legende man zoekend naar de hoge heer,
vind uiteindelijk een kluizenaar, zet mensen
over met de boot (doet goed), draagt kindje
jesus…blabla
Voorbeelden van Iconografie
Passie symbolen van Christus
Het lijden van Christus wordt steeds belangrijker, 36 symbolen
Haantje kraait 3x haantje van verraad
Olijfberg, lantaarn à
Heilige jacobus met hoed en stok en jacobsschelp+ man met kroon en lelieà
Heilige jacobus koningt 5 koningen
Wel 3 x te zien in deze kerk. Wat doet dat daar eigelijk? Je zoekt een verklaring? Dit is iconologie
Ridderà kruistocht? Met twee niet westerlingen? Wat doet dat daar? Dit is iconography
DEFINITIES
à De studie van de iconografie onderzoekt wat er op een kunstwerk is voorgesteld. (Mâle)
à De studie van de iconologie graaft dieper en onderzoekt wat de onderliggende betekenis is
van het uitgebeelde en waarom een bepaalde voorstelling juist in die tijd door een bepaalde
opdrachtgever voor een bepaalde plaats werd geselecteerd. (Panofsky)
, Emile Mâle, L'art religieux du XIIIe siècle en France, Parijs 1889
3de editieà in Engels verschenen vanwege zijn populariteit.
Goede inleiding van de iconografie.
De derde editie, die in 1910 verscheen, werd in het Engels vertaald onder de titel
“The Gothic Image, Religious Art in France of the Thirteenth Century”
“In de Middeleeuwen was alle kunst didactisch van aard.
Alles wat de mens moest weten – de geschiedenis van de wereld vanaf de Schepping, de religieuze
dogma’s, de voorbeeldige levens van de heiligen, de hiërarchie van de deugden, de verschillende
wetenschappen, kunsten en ambachten – werden hem bijgebracht door de vensters in de kerk en de
beelden in de portalen.
De kerk was als het ware een ‘Biblia Pauperum’ (een armen-Bijbel), een term die door de
boekdrukkers uit de 15de eeuw werd bedacht voor een van hun eerste boekproducties.
Door simpelweg te kijken leerden de eenvoudige en onwetende mensen, diegenen die gerekend
werden tot het “sancta plebs Dei” (heilige volk van God), in de kerk vrijwel alles over hun geloof.
De daar uitgebeelde figuren, die uitdrukking geven aan een grote spirituele diepgang, leken wel de
levende getuigenis te zijn van de waarheid van het Woord Gods.
De ontelbare beelden, die op heldere wijze waren gerangschikt, stonden symbool voor de
wonderbare orde die door de geniale geschriften van Sint Thomas van Aquino de geesteswereld
regeerde”.
“Door het medium van de kunst werden zelfs de meest eenvoudige en nederige mensen doortrokken
van de moeilijkste theologische concepten.
Maar de betekenis van deze diepzinnige werken werd langzamerhand obscuur.
Latere generaties, met een geheel ander wereldbeeld, begrepen de middeleeuwse kunst niet meer,
en na de tweede helft van de 16de eeuw was deze zelfs tot een compleet enigma verworden.
Symboliek, de ziel van de gotische kunst, was dood.”
Volgens Mâle:
Sleutel was verloren gegaan, hoe vinden we hem weer terug, hoe kunnen we het weer openen?
“Alles wat de theoloog, de encyclopedist en de exegeet als essentieel beschouwden kreeg zijn
weerslag in steen en glas-in-lood”
Victor Hugo, Notre Dame de Paris, 1482 uit 1831:
“Het architectonisch boek behoorde niet langer toe aan de priester, aan de religie, aan Rome: het was
het boek der verbeelding, der poëzie, van het volk […]”
Victor Hugo: “de Middeleeuwen kenden geen enkele essentiële gedachte die ze ook niet in steen
lieten uithouwen”
1831à pleidooi voor het behoud van de notre dame, want die ging op de schop vandaar dat Hugo
een verhaal omheen heeft gemaakt.
Beeldhouwwerk en schilderen
Volgens Hugo:De middeleeuwen kenden geen enkele essentiele gedachte die ze ook niet insteen lieten
uithouwen. De kathedraal was als een boek voor het volk en hield niet op te onderrichten tot de
boekdrukkunst het iedereen mogelijk maakte boeken te bezitten, totdat: “De gotische zon te rusten
werd gelegd achter de gigantische drukpersen van Mainz”.
Emile Mâle: “Er is eigenlijk maar een manier om de Middeleeuwen te leren kennen en dat is om zo
diep mogelijk te duiken in het christelijke gedachtegoed. En het is juist in de kathedraal, met haar
mystieke geometrie, haar duizenden figuren die geschilderd of gebeeldhouwd zijn, dat de theologie,
de liturgie, de wetenschap, zijn verbeeld in een begrijpelijke vorm. Het abstracte denken van de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ndww. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for $9.64. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 14 years now