Complete collegeaantekeningen van zowel de hoorcolleges als de werkgroepen van het vak Staatsrecht 3. Het document is inclusief een jurisprudentiesamenvatting. Ik hiermee een 9 behaald.
, Hoorcollege week 1
- Sheet 1
- We gaan het hebben over grondrechten
- Sheet 2
- Leerdoelen
- Sheet 3
- Onderwerpen van deze week
wat zijn grondrechten?
We gaan Hobbes, Locke en Rousseau dit hoorcollege nader bespreken
grondrechtencatalogus in de grondwet
leer van bijzondere beperkingen en de redelijke uitleg, lastige leer
EVRM
- Sheet 4
- Sheet 5
- Wat als je ergens zit zonder recht? Daar hebben veel filosofen over nagedacht. Een overheid
instellen is een idee. Dat kan op veel verschillende manieren, en alles voor- en nadelen.
- sheet 6
- Grondrechten zijn fundamentele rechtsnormen die de strekking hebben het individu persoonlijke
vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die de handelingsvrijheid van met name de
overheid beperken.
ook als er geen gezag is die zegt hoe we met elkaar om moeten gaan, dan gelden er toch bepaalde
rechten. Natuurrechten.
met name de overheid beperken. Geldt dus niet alleen voor de overheid. Maar wie dan? En
wanneer? Dat gaat over de horizontale werking.
hoe wordt de overheid in hun handelingsvrijheid beperkt? Negatieve of positieve verplichtingen?
- Sheet 7
- Je moet altijd nagaan in wat voor context filosofen leven. Zo kan je ze veel beter begrijpen. Bij elke
filosoof zie je dat ze een probleem uit hun omgeving proberen op te lossen.
- Sheet 8
- Bodin geestelijk vader van de soevereiniteit. De koning van Frankrijk was volgens hem de
soeverein. de koning heeft een door god gegeven macht, die absoluut is en voor eeuwig geldt. Het
hoogste wat je je maar kan voorstellen. De koning kan best een grondrechtencatalogus maken, maar
ook naar eigen inzicht veranderen.
- Sheet 9
- Hobbes, iets later geboren dan Bodin. Hobbes kwam te vroeg ter wereld. De Spaanse armada viel
binnen. Met Hobbes werd ook de angst geboren. Hier is het karakter van Hobbes geschapen. Hij
heeft burgeroorlogen en geweld meegemaakt. Leviathan. In de natuurtoestand is het een grote
chaos, grote dreiging. Hobbes hanteert het sociaal contract. Het leven onder overheidsgezag is een
beter alternatief dan leven in de natuurtoestand, het is een rationele keuze. Leviathan is een
mythisch zeemonster uit de bijbel.
- Sheet 10
- Bij Hobbes was de monarchie de meest gangbare staatsvorm in West-Europa. Maar Hobbes
bedacht iets nieuws, en controversieels. Basis van het overheidsgezag legde hij namelijk bij de mens
2
,neer. Dat deed Bodin niet. Dit deed hij door dat fictieve sociale contract.
- Soeverein mag alle geschillen beslechten, beslissen of je in oorlog treedt, etc. Onderdanen kunnen
er niet veel aan doen. Soeverein is onaantastbaar. Op bepaalde punten zie je wel een beginnetje aan
grondrechten, maar het is beperkt.
- Een lastige kwestie was de doodstraf, of eisen om mee te werken aan oorlogsvoering. Dit is
namelijk niet per se beter dan de natuurtoestand.
- Sheet 11
- Locke. Dit wordt de verbeterde Hobbes genoemd. Locke groeide op toen Hobbes al gestorven was.
Locke groeide op in rustiger vaarwater. Misschien was Locke daarom wat optimistischer.
- Sheet 12
- Locke zegt natuurtoestand is niet ideaal, maar zeker niet rechteloos. Hobbes zei dat alleen het recht
op zelfbehoud bestond. Maar Locke zegt dat ook in de natuurtoestand bepaalde rechten bestaan die
door god zijn gegeven. Die rechten zijn inherent, die hoeven niet toegekend te worden door iemand.
Recht op leven, recht op vrijheid en recht op eigendom. Recht op eigendom moet je zo zien dat je
recht hebt op de vruchten van je eigen arbeid. Diefstal was in de natuurtoestand al fout.
- Maar ook volgens Locke kies je voor een overheid. Je verliest iets van je speelruimte, maar het is
wel beter dan de natuurtoestand. Het is de betere optie.
- Een rode draad in het leven van Locke was het tegengaan van te ver overheidsgezag. Locke deed
iets interessants. Hij gebruikte het sociale contract, maar hij zegt daarin dat er meerdere dingen
gebeuren. Er wordt een overheid gevestigd en de positie van burgers wordt bevestigd. Maar het
gezag van de overheid wordt beperkt. Locke wilde de natuurrechten bewaken, dat is ook de taak van
de overheid. De overheid moet terughoudend zijn in het reguleren van godsdienstige
aangelegenheden.
- Sheet 13/14
- Locke over Hobbes. Kritiekpunt. Er is een theorie bedacht waarmee je mensen wil beschermen
tegen de vossen, door ze op te sluiten bij de leeuwen. De natuurtoestand is slecht, maar de oplossing
van Hobbes is misschien wel net zo slecht.
- Sheet 15
- Amerikaans revolutie is beïnvloed door de theorie van Locke. Het boek van Locke werd een hit
tijdens de Amerikaanse onafhankelijkheid. Bill of Rights ademt de theorie van Locke.
- Rousseau is de held van de Franse revolutie. In de déclaration zie je veel van Rousseau terug.
Rousseau komt er in het boek bekaaid van af. Rousseau dacht ontzettend anders over de materie dan
Locke.
- Sheet 16/17
- Rousseau zei dat het in de geschiedenis is misgegaan. De natuurtoestand was volgens hem nog niet
zo slecht. Kleine gemeenschappen, tamelijk harmonieus. Maar op één specifiek moment ging het
mis. Het moment dat iemand zegt dat iets zijn eigendom is. Dat is waar het verkeerd is gegaan.
Iemand had toen moeten zeggen: de aarde is van iedereen en de vruchten zijn van ons allemaal.
Aanvaarding van eigendom was niet goed. Jaloezie, afgunst, etc. Rousseau: Hoe kan je leven in een
staat met een bescherming en toch vrij zijn? Je moet wat van je vrijheid opgeven.
- Rousseau was geboren in Genève, zoon van een klokkenmaker. Genève was een stadstaat, geen
monarchie dus. Stadstaat werd bestuurd door burgers (niet inwoners), selectief groepje mannen uit
bepaalde families. Vader van Rousseau was hier één van, maar hij zat niet in het centrum van de
macht. Er waren zorgen over dat bepaalde mensen te veel macht op zich namen. Rousseau zou ook
burger worden. Rousseau zou eerst priester worden. Maar hij had meer belangstelling bij muziek. Hij
3
, vertrok naar Frankrijk, kreeg een vrouw en kinderen. Ieder van die vijf baby’s heeft hij aan een
weeshuis gegeven. De kans op overleving van die baby’s waren niet groot. Rousseau wilde alle
ruimte voor zijn boeken. Boek over het sociaal contract is voor ons het belangrijkst. Hoe kan je leven
in een beschermde staat en toch vrij zijn? Rousseau zegt: we zijn vrij in een staat zolang de regels de
algemene wil uitdrukken die ook onze wil is. Dat is ook wel wat Rousseau aantrekkelijk maakt voor
totalitaire regimes. Het gaat om de wil van het volk in het geheel. Om die wil vast te stellen moeten
we een bepaald politiek besluitvormingsproces doorlopen. We moeten met zijn allen betrokken zijn
hierbij. Geen representatie, dan komt er een schijf tussen bevolking en beslissing te zitten. Dat
proces moet volgens een aantal regels verlopen:
1. Iedereen doet mee, alle burgers.
2. Iedereen moet goed geïnformeerd zijn over voor- en nadelen. Discussie voeren over de inhoud etc.
3. Bij het stemmen moet iedereen van zijn eigen positie distantiëren. Distantiëren van je eigen
belang.
4. De regels die je vaststelt moeten gelden voor iedereen en zijn voor iedereen gelijk
als besluitvorming hieraan voldoet, drukt het besluit de algemene wil uit.
- Rousseau heeft een andere verhouding tegenover grondrechten dan Locke. Vrijheid van
meningsuiting zou bijvoorbeeld een instrument kunnen zijn om de algemene wil te bepalen. Locke
zou daar anders over denken.
- Sheet 18
- Gelden grondrechten voor iedereen? Daar valt wat op af te dingen. Locke en Rousseau hadden
beiden niet aan vrouwen gedacht. Alleen aan burgers, mannen.
- Rousseau bracht zijn baby’s weg en schreef een boek over opvoeding. Ironisch. In dat boek zei hij
dat vrouwen goed zijn in verzorgen. Het zou obsceen zijn om hun vaardigheden te laten zien.
- Sheet 19
- Mary Wollstonecraft. Zij leefde wat later dan de andere mannen. 1792. Zie ook de tijdlijn van sheet
7. In die tijd was volle discussie over de Franse revolutie. Discussie over afschaffing slavernij. Mary
had directe voorbeelden gezien van de slechte en juridische positie van vrouwen. Het maakte haar
woedend. Ze schreef een boek over de vrouwenrechten, dat boek werd goed ontvangen. Dit
borduurt verder op de theorie van Locke. Natuurrechten werd aangenomen, maar waarom zouden
die dan niet gelden voor vrouwen? Sterker nog die gelden voor vrouwen volgens Mary. We leren
vrouwen niet om te denken, en dat is giftig. Als we vrouwen dezelfde opleiding zouden geven, dan
zouden vrouwen een waardevolle bijdrage aan de maatschappij kunnen leveren. Het boek was
haastig geschreven. Ze wou het herschrijven, maar was zwanger en stierf in haar kraambed.
- Mary Shelley
- Sheet 20
- Golfje codificatie van grondrechten. Bill of Rights, Declaration. Tweede golfje kwam na WOII.
- Sheet 21
- Casus I: Christine Goodwin
- Hier zie je hoe de beperkingssystematiek eruit ziet. Dit bereid je ook voor op de uitspraak Schalke
Kopf. Christine Goodwin is transvrouw, geboren als man. Ze wilde zoveel mogelijk documenten
aangepast krijgen naar haar nieuwe geslacht. Dat lukt slechts ten dele. Het oude geslacht kent
allemaal juridische gevolgen. Premiebetaling is hoger, pensioenleeftijd anders, etc. Ze wordt
getreiterd op haar werk en uiteindelijk ontslagen. Bij nieuwe werkgever dreigt hetzelfde te gebeuren.
Voor de nationale rechter verliest ze. In Straatsburg zegt ze VK schendt art. 8 EVRM door te weigeren
die documenten aan te passen. Om deze zaak op te lossen moet de rechter verschillende stappen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JH1999. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.
