Verdieping Ondernemingsrecht
College aantekeningen
Hoorcollege 1 – maandag 2 september 2019
Inleiding en Bestuur & Toezicht BV/NV I
In dit college en die van donderdag zal het gaan over zeggenschapsverhoudingen in de
vennootschap, besluitvorming en vertegenwoordiging. Zeggenschapsverhoudingen worden ook wel
corporate governance genoemd. Hier spelen meerdere kwesties een rol. In verschillende
rechtsvormen liggen de zeggenschapsverhoudingen ook anders. De BV is opgericht als kloon van de
NV, recent is de BV geflexibiliseerd en mag de BV vaak meer afwijken dan de NV.
Vragen die van toepassing zijn bij zeggenschapsverhoudingen:
- Wie mag het initiatief nemen voor een beslissing?
- Wie mag de beslissing nemen?
- Wie moet worden betrokken bij de beslissing?
- Welke procedure moet worden gevolgd om de beslissing te kunnen nemen?
- Welk richtsnoer geldt bij het nemen van de beslissing?
In de VS is de macht van de aandeelhouders erg sterk, recent zijn artikelen verschenen over een
eventuele verschuiving van de macht van de aandeelhouders (statement). Bedrijven zouden oog
moeten hebben voor hun medewerkers en de omgeving waarin ze actief zijn. Wel bestaat discussie
of dit alleen een statement betreft of dat het ook daadwerkelijk tot verandering gaat leiden.
Rechtspersonen
NV BV
De vennootschap en de onderneming zijn in principe verschillende dingen, dit wordt duidelijk
uiteengezet in hoofdstuk 1 van het handboek. In het schema hieronder staat de structuur van de
vennootschap afgebeeld.
1
,Aandeelhouders van de BV/NV zijn gehouden aan hun statuten. Naast de statuten kunnen
verschillende aandeelhouders ook een overeenkomst sluiten waaraan zij zich moeten houden:
aandeelhoudersovereenkomst. Voor de beursvennootschap geldt ook de Corporate Governance
Code, de regels van boek 2 BW wordt hier nader in uitgewerkt. De CGC geldt alleen voor de
beursvennootschap, maar het heeft wel een reflexwerking: andere ondernemingen kijken hier wel
naar.
Rechtspersoon
Artikel 2:5 BW: ‘Een rechtspersoon staat wat het vermogensrecht betreft, met een natuurlijke
persoon gelijk, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit.’ Zonder rechtspersoonlijkheid wordt het
lastig om afspraken te hebben over het vermogen. De NV/BV kan immers eigen vermogen hebben,
terwijl een personenvennootschap dit niet kan. Een rechtspersoon is een rechtssubject binnen de
wet en kan eigen rechten en plichten (rechten en verplichtingen) hebben, en daardoor kan het dus
ook eigen vermogen hebben en partij zijn bij een juridische procedure. De rechtspersoon heeft
mensen nodig die de rechtspersoon vertegenwoordigen: de bestuurders van de vennootschap.
Bestuurders van de vennootschap kunnen zowel natuurlijke als rechtspersonen zijn.
De rechtspersoon is degene die de overeenkomsten aangaat als het gaat om
ondernemingsactiviteiten. Indien een derde een wanprestatie pleegt, kan er schade ontstaat bij de
rechtspersoon waardoor de waarde van de rechtspersoon minder wordt. Een aandeelhouder kan
daardoor schade leiden. Kan de aandeelhouder de derde aansprakelijk stellen? Hetzelfde geldt als
een bestuurder schade aan de rechtspersoon toebrengt. De HR heeft het volgende hierover bepaald:
Rechtspersoon – rechtssubjectiviteit: HR Poot/ABP
Hoofdregel, HR Poot/ABP: (r.o. 3.4.1-3.4.3) → De vennootschap is zelfstandig drager van rechten en
verplichtingen en neemt zelfstandig deel aan het economisch verkeer. Het vermogen van een
vennootschap is afgescheiden van dat van zijn aandeelhouders. Alleen de vennootschap heeft het
recht uit dien hoofde van de derde vergoeding van deze aan haar toegebrachte vennootschap
schade te vorderen.
Uitzondering: als de in privé geldende zorgvuldigheidsnorm de aandeelhouder is geschonden.
2
,Redenen voor deze benadering:
1. Rechtstreekse vergoeding aan de aandeelhouder zou een inbreuk maken op de geldende
rangorde tussen aandeelhouders en schuldeisers: door directe schadevergoeding voorrang
op schuldeisers.
2. Rechtstreekse vergoeding aan de aandeelhouder zou een inbreuk maken op de geldende
rangorde tussen aandeelhouders onderling; preferente aandeelhouders gaan bij
winstverdeling voor op gewone aandeelhouders.
3. Kan een stroom aan procedures opleveren.
4. Kan ertoe leiden dat schadetoebrenger twee keer dient te betalen voor dezelfde schade en
dat aandeelhouder twee keer profiteert: direct en via aandelen.
5. Aandeelhouder betreft bevoegdheidsveld van het bestuur van de vennootschap.
Gaan deze argumenten in elke situatie op? Nee, het kan gaan om een situatie als de aandeelhouder
de aandelen al verkocht heeft (hierdoor komt er geen dubbel profijt voor de aandeelhouder).
Begrip orgaan
2:198a BW: een niet limitatieve opsomming van organen.
Zie HR Geestelijk Leider: In de statuten was opgenomen dat de statuten niet gewijzigd konden
worden zonder toestemming van de geestelijk leider. De HR zegt niet dat de geestelijk leider een
orgaan is, maar wel dat de toestemming die de geestelijk leider moest geven getoetst kan worden
aan de redelijkheid en billijkheid.
Waarom is de kwalificatie als orgaan van belang?
- Vanwege nietigheid/vernietigbaarheid van besluiten van organen
- Artikel 2:8 BW: ‘Een rechtspersoon en degenen die krachtens wet en de statuten bij zijn
organisatie zijn betrokken, moeten zich als zodanig jegens elkander gedragen naar hetgeen
door redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd.’
Redelijkheid en billijkheid: hoe er moet worden gehandeld en gedragen tegen andere
belanghebbenden in de vennootschap.
Definities van orgaan in de literatuur:
- ‘Een uit een of meer personen bestaande functionele eenheid die door de wet of de statuten
met beslissingsbevoegdheid in vennootschappelijke aangelegenheden is bekleed’.
- ‘Een instantie aan ‘wie’ door de wet of de statuten de bevoegdheid is toegekend om
besluiten te nemen die rechtens gelden als besluiten van de rechtspersoon’.
Is de ondernemingsraad een orgaan?
In de literatuur bestaat hier veel discussie over. Voor beide kanten valt wat te zeggen. Het boek geeft
hierover ook een mening. → (p.26 Van de BV/NV): ‘De OR is in de conceptie van de wetgever een
orgaan van de onderneming, welke daarbij als een van de vennootschap afzonderlijke organisatie is
gedacht. Deze visie kan als uitgangspunt worden gerespecteerd. Naarmate echter in een concreet
geval de vennootschapsorganisatie en de ondernemingsorganisatie meer naar elkaar toegroeien kan
de OR uitgroeien tot orgaan van de vennootschap.’ Echter p. 303: niet in de zin van 2:14-16: geen
positiefrechtelijke consequentie.
Soorten regels
Regels die van toepassing zijn op de organen:
- Bevoegdheidsregels → zijn verdeeld over de verschillende organen.
1. Regels die aanduiden wie een besluit over een bepaalde aangelegenheid voor de
vennootschap mag nemen.
- Gedragsregels
1. Regels die aanduiden hoe je als vennootschappelijke functionaris moet gedragen, als
je een bepaalde bevoegdheid op grond van de wet of de statuten hebt.
3
, Bestuur: heeft alle bevoegdheden die niet toekomen aan andere organen. In de VS heeft het bestuur
vooral een toezichthoudende functie, in Nederland ook een uitvoerende functie. Bij het bestuur
moet je intern en extern handelen goed uit elkaar kunnen houden. De belangen van andere
stakeholders dienen in acht te worden genomen bij het nemen van besluiten.
Structuurregeling
De bevoegdheidsverdeling verandert indien toepassing wordt gegeven aan de structuurregeling.
Deze regeling is van toepassing op grote ondernemingen. Bij grote vennootschappen dient een raad
van commissarissen te worden ingesteld, dit kunnen ook alleen natuurlijke personen zijn. Een
bestuurder kan wel een rechtspersoon zijn.
De structuurregeling werd geïntroduceerd in de jaren 70:
- Verminderde mogelijkheid van aandeelhouders om hun toezichthoudende taak uit te
oefenen.
1. Bij grote vennootschappen die kapitaal aantrekken buiten beperkte kring kwam de
kapitaalverschaffer op een afstand te staan. Bij een bepaalde omvang van de door de
rechtspersoon gedreven onderneming groeit de maatschappelijke betekenis en werd
een wettelijke regeling van toezicht op het bestuur wenselijk geacht.
- Een gelijk speelveld tussen de factor kapitaal (aandeelhouders) en de factor arbeid
(ondernemingsraad) ten aanzien van vennootschapsrechtelijke bevoegdheden:
1. AVA en Ondernemingsraad krijgen aanbevelingsrecht en bezwaarrecht ten aanzien
van benoeming RvC leden.
2. Benoeming RvC leden door coöptie.
Vereisten
(de vereisten zijn ook in de wet te vinden → artikel 2:153/263 BW)
1. Geplaatste kapitaal en reserves volgens balans > 16 miljoen euro.
2. Vennootschap of afhankelijke maatschappij heeft krachtens wettelijke verplichtingen een
ondernemingsraad ingesteld.
3. Vennootschap en haar afhankelijke maatschappijen hebben tezamen ten minste 100
werknemers in Nederland.
Wanneer toepasselijk?
- Opgaaf doen bij handelsregister indien voldaan aan de criteria.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller em138. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.47. You're not tied to anything after your purchase.
