Samenvatting Psychologie & Sociologie - Ella Wijsman 7e druk
61 views 1 purchase
Course
Psychologie & sociologie
Institution
Hogeschool Windesheim (HW)
Overzichtelijke samenvatting van het boek 'Psychologie & Sociologie' van Ella Wijsman 7e druk. Hoofdstuk 1 t/m 6 zijn in de samenvatting verwerkt. De belangrijkste begrippen zijn uitgelegd en zijn onderscheiden door een opvallende blauwe kleur en zijn schuingedrukt. Er is overzichtelijk weergegeven...
Samenvatting Psychologie
De samenvatting bevat: Hst 1 t/m 6
Hoofdstuk 1, Gedrag en invloeden op gedrag
Psychologisch perspectief
Een psycholoog bestudeert het gedrag van mensen en probeert te verklaren waarom mensen doen
zoals ze doen. Dit doen we eigenlijk allemaal, maar een psycholoog wil hierbij niet oordelen.
Psychologische kennis stelt je in staat meer oorzaken te koppelen aan bepaald gedrag. Het is
belangrijk om je bewust te zijn van het verschil tussen feiten, vooroordelen en lekenkennis. Het
wordt op veel gebieden toegepast, zoals onderzoek naar leren en onthouden en mensen beter
maken door psychotherapie.
Psychologie, sociale psychologie en sociologie
Psychologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van gedrag van mensen, van
mentale processen die aan dat gedrag ten grondslag liggen, en van de factoren die op dat gedrag van
invloed zijn. Psychologie is gericht op jijzelf.
De sociale psychologie is de psychologie die de wisselwerking tussen individuen en zijn sociale
omgeving bestudeerd.
De sociologie bestudeerd de manier waarop mensen samenleven. Het bestudeert groepen.
Gedrag
Bij gedrag gaat het om (uiterlijk) waarneembare handelingen of activiteiten van mensen je kunt
meten. Ze vormen waarom iemand iets doet.
Psychologen onderzoek niet alleen gedrag, maar ook de innerlijke processen die het gedrag
beïnvloeden, zoals het denken en de processen in de hersenen, persoonlijkheid.
Bewust en onbewust
Veel gedrag is opzettelijk van aard. Er zijn echter ook activiteiten die we onbewust uitvoeren. Voor
anderen is dit gedrag vaak wel waarneembaar. Reflexen, versprekingen en vergissingen zijn
onbewuste activiteiten. Bij de zogenoemde Freudiaanse vergissing doe je iets dat je niet bewust wilt,
iets met een onbewust symbolische betekenis.
Factoren die gedrag beïnvloeden
Ons gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en omgevingsfactoren. De volgende factoren
beïnvloeden gedrag:
Lichamelijke factoren
Hierbij kun je in eerste instantie denken aan erfelijkheid. De genen bepalen sterk het uiterlijk,
lichamelijk functioneren en persoonlijke eigenschappen. De sterkte van de erfelijke invloed op de
eigenschappen en het gedrag van mensen is te onderzoeken door tweelingonderzoek, adoptiestudies
en stamboomonderzoek. De sterkte van de erfelijke invloed is ook afhankelijk van de omgeving
waarin iemand verkeert. (Misbruik). Een is het functioneren van de hersenen en het zenuwstelsel.
,Psychische factoren
Psychische factoren kunnen ons lichamelijk functioneren beïnvloeden. Dit zijn bijvoorbeeld:
- Vermogens en leerervaringen: intelligentie, muzikaal
- Persoonlijkheidseigenschappen: introvert of extravert
- Drijfveren/motieven: honger, seks, erkenning, sociaal contact.
- Attitudes: houding ten opzichte van jezelf en omgeving
Ons zelfbeeld is ook een psychische factor te noemen, omdat de manier waarop je je jezelf ervaart
van invloed is op je denken, voelen en gedragen. Je zelfbeeld is gekoppeld aan je uiterlijk en
lichamelijk functioneren.
Maar ook de sociale omgeving is heel belangrijk. Als je een positief zelfbeeld hebt opgebouwd, ben je
tevreden met jezelf en kun je meer ontspannen met anderen omgaan. Een positieve waardering van
jezelf geeft je een gevoel van zelfvertrouwen.
Sociale factoren
Dagelijks wordt je gedrag beïnvloed door de mensen om je heen. De primaire groep, je directe
leefomgeving (ouders, partner, kinderen) hebben de meeste invloed op je gedrag. Hoe belangijker
mensen voor je zijn, hoe meer je je op hen zult richten. Je neemt van hen van alles aan of over. Hun
mening over jou is belangrijk. Je stemt je gedrag af op de verwachtingen en het gedrag van andere
mensen.
Mensen fungeren ook vaak als imitatiemodel. We nemen dan bewust en onbewust gedrag van hen
over. Vooral onze ouders zijn krachtige imitatiemodellen, maar ook van zusjes en broertjes nemen
we van alles over. We imiteren ze niet alleen, we identificeren, vereenzelvigen ons vaak met hen. Het
zijn identificatiemodellen. Later in je leven kunnen ook leeftijdsgenoten, collega’s en vrienden zulke
modellen zijn.
Een bijzondere sociale situatie is de werksituatie. Vaak is het contact op het werk formeler of
functioneler dan de privésituatie. Je ontmoet mensen dan in bepaalde rollen. Veel mensen ontlenen
hun eigen identiteit aan hun werksituatie. Als werk om de een of andere reden wegvalt, kan dat
leiden tot persoonlijke problemen.
Culturele & spirituele factoren
Vanaf onze kindertijd krijgen we te maken met opvattingen, waarden en normen die eigen zijn aan de
Nederlandse samenleving. We leren allerlei omgangsregels die in onze cultuur wenselijk zijn. Er zijn
vele verschillen in gedrag tussen mensen uit verschillende landen of culturen. Binnen een cultuur
kunnen verschillende subculturen ontstaan, welke ook grote verschillen hebben met allochtonen.
Ten slotte zijn er ook spirituele factoren. Mensen kunnen in hun gedrag sterk beïnvloed worden door
hun geloofsovertuiging. Spirituele factoren zijn lastig te scheiden van sociale en culturele factoren.
Fysische & geografische factoren
Dit zijn bijvoorbeeld het jaargetijde en het klimaat.
Psychologische inzichten kunnen het leven aangenamer maken. Je gedrag wordt bewust en
onbewust door mensen en groepen, maar ook door geuren, geluiden en dergelijke. Er is sprake van
een wisselwerking tussen jou en je omgeving. Je bent een ‘open systeem’. Je reageert vaak actief op
de beïnvloeding van buiten, je verwerkt informatie actief en je beïnvloedt op jouw beurt ook weer
jouw omgeving. Alle factoren kunnen gelijktijdig van invloed zijn op je gedrag.
,Psychologische visies
Structuralisme
De eerste wetenschappelijke psychologie ontstaat rond 1900. Men richt zich vooral op innerlijke
processen, zoals leren en onthouden. Wundt wordt beschouwd als de eerste experimentele
psycholoog. Hij wil de menselijke vermogens observeren en meten. Hij gaat ervan uit dat je
menselijke vermogens kunt herleiden tot elementen of kleine deeltjes. Hij gebruikt bij zijn onderzoek
de methode van introspectie.
Ebbinghaus is geïnteresseerd in het geheugen. Van hem is ook het begrip vergeetcurve afkomstig.
Terwijl Duitse onderzoekers zich richten op het bewustzijn van mensen, ontwikkeld James een meer
functionele benadering. Hij is van mening dat de psychologie moet verklaren hoe mensen zich
aanpassen aan de omgeving. Zijn ‘functionalisme’ leidt tot het observeren van gedrag, ook van het
gedrag van dieren en afwijkend gedrag bij mensen. Hij kijk naar de vraag hoe iets functioneert.
De Psychoanalyse
Sigmund Freud is de grondlegger van deze eerste belangrijke stroming in de psychologie. De stroming
is dominant geweest tot de jaren ’50. Freud gaat ervan uit dat onbewuste krachten een sterke
invloed hebben. De eerste zes jaar ziet hij bepalend voor het leven. Om met anderen te kunnen
samenleven moeten mensen leren hun onbewuste lusten en impulsen te kanaliseren en sublimeren.
Bij sublimeren worden seksuele en agressieve lusten omgezet in sociaal geaccepteerd gedrag.
Het Behaviorisme
Watson is de grondlegger van het behaviorisme. Hij vindt dat de psycholoog waarneembaar gedrag
moet bestuderen omdat dat de enige objectieve manier is om nuttige kennis over mensen te
verkrijgen. Vanaf de jaren ’20 wordt deze stroming sterk.
Behavioristen richten zich niet op innerlijke processen (black box). Ze zijn van mening dat
omgevingsfactoren veel meer bepalend zijn voor gedrag dan erfelijkheid. Andere belangrijke
aanhangers van het behaviorisme zijn Pavlov en Skinner.
De humanistisch psychologie
Deze stroming ontstond in de jaren ’50. De stroming is een reactie op de psychoanalyse en het
behaviorisme. Om deze reden wordt het de psychologie van de derde weg genoemd.
Maslow was aanvankelijk een behaviorist, maar besloot door zijn kind te zoeken naar een nieuwe
benadering.
Rogers neemt stelling tegen het behaviorisme dat de mens als een soort object is die je kunt
ontleden en manipuleren. Rogers ontwikkelde een gesprekstherapie. Hij stelde de subjectieve wereld
van de cliënt centraal, de cliënt stuurt het therapeutische proces. Rogers heeft ook belangrijke
inzichten voor onderwijs en training ontwikkeld.
Humanistische psychologen zijn het niet eens met het psychoanalytisch uitgangspunt dat de mens
geregeerd zou worden door instincten en driften en dat de eerst zes jaar allesbepalend is. Ze vinden
dat verdere groei in de volwassenheid mogelijk is en dat je je vrij kunt maken van beperkende
invloeden. Ze hebben een positieve kijk op de aard van mensen. De termen zelfontplooiing of
zelfactualisatie hebben we te danken aan deze stroming.
Humanisme is overigens niet hetzelfde als humanistische psychologie. Humanisme is een niet-
godsdienstige wereldbeschouwing die de menselijke waardigheid en vrijheid benadrukt.
, De cognitieve psychologie
Deze stroming vindt dat het behaviorisme geen verklaring biedt voor het denken, leren van taal en
het nemen van besluiten. Cognitief psychologen richten zich wel op de innerlijke processen. Mensen
worden niet uitsluitend bepaald door genen, aangeboren behoeften of omgeving. Kenmerkend voor
mensen is het afstand kunnen nemen en het flexibel kunnen omgaan met situaties. Mensen kunnen
nadenken, ze maken eigen afwegingen en eigen keuzes.
Cognitie heeft te maken met het denken en weten. Het gaat niet alleen om kennis en inzicht, maar
ook om verwachtingen, voorstellingen en overtuigingen.
De cognitieve psychologie komt op in de jaren ’50 samen met de kunstmatige intelligentie. Hierdoor
worden begrippen als informatieverwerking en informatiesystemen opgenomen. De methode van
introspectie wordt verworpen en men kiest voor een meer wetenschappelijke aanpak.
Piaget en Vygotsky zijn belangrijk geweest voor de ontwikkelings- en leerpsychologie. Piaget
bestuurde kinderen. Vygotsky bestudeerde de zone van de naaste ontwikkeling, waarbij kinderen
worden gestimuleerd om op een hoger niveau verder te ontwikkelen. Tolman ontdekte dat ratten
een cognitieve map maken. Mensen maken allerlei cognitieve kaarten als zij informatie verzamelen.
Positieve psychologie
Deze nieuwe stroming wil een bijdrage leveren aan het optimaal functioneren van mensen en
groepen. Het accent wordt gelegd op alles wat goed gaat, op sterke kante en op mogelijkheden. Men
wil weten welke zaken leiden tot geluk of welzijn.
Ze vinden dat de psychologie eenzijdig gericht is op wat er niet goed gaat. Ze willen een psychologie
die de sterke kanten van mensen meer helpt te benutten. Eligman is niet alleen met theorie bezig,
maar ontwikkeld ook oefeningen die leiden tot positieve ervaringen. Csikszentmihalyi is bekend
geworden vanwege zijn onderzoek naar ‘flow’. Dit is het volledig opgaan in een activiteit.
De positieve psychologie bouwt voort op de humanistische psychologie, die groei, verandering en
zelfactualisatie van mensen benadrukt. Beide stromingen geven aan dat je ook zelf in staat bent om
een deel van je geluk te bepalen. Positieve psychologen doen echter meer wetenschappelijk
onderzoek.
Er blijkt uit onderzoek dat welzijn goed is voor het functioneren van mensen. Ook het
immuniteitssysteem wordt door welbevinden gunstig beïnvloed. Veenhoven heeft veel onderzoek
gedaan naar geluk. Mensen zijn gelukkiger in landen waar een groter BNP is, meer respect voor
mensrechten is, meer sociale gelijkheid en meer individualisme en keuzevrijheid is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurakroes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.66. You're not tied to anything after your purchase.
