Class notes
Eerstelijnspsychologie
- Course
- Institution
Dit document bevat een uitgebreide uitleg van het vak Eerstelijnspsychologie. Geslaagd in 1e zit met 17/20
[Show more]
Seller
Follow
emmapeeters2000
Reviews received
Content preview
Les 1Gaan ELP kaderen in bredere werkveld en zien wat typisch is aan eerstelijnszorg en hoe dit verschilt
van gespecialiseerde psychologische zorg, zien naar het proces van ELP en de conventie bekijken en
uitdagingen van het werkveld (nieuw domein in de wetenschap en praktijk daardoor veel evoluties
gaande en nog werk op meerdere domeinen is)
ELP situeren: internationeel kan je niet heen om de matrix die de WHO heeft opgesteld waarin ze
willen aangeven hoe de ideale mix is van diensten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg
(weergegeven via piramide) verschillende niveaus van zorg: brede toegankelijke basis dat is de
basis psychologische zorg of eerstelijns psychologische zorg en naarmate dat je meer opschuift dat je
kwantitatief kleiner maar eveneens toegankelijk aanbod vind maar wel een gespecialiseerder aanbod,
de meeste mensen hebben voldoende aan eerstelijnspsychologische hulp en in beperktere gevallen
hebben mensen meer intensievere zorg nodig (hoe intensiever je gaat hoe kleiner de piramide wordt
en dus hoe minder frequent die diensten georganiseerd moeten worden) en hoe gespecialiseerdere
psychologische hulp hoe duurder
Dus vooral een richtlijn die de WHO heeft gemaakt voor overheden om te kijken hoe je de geestelijke
gezondheidszorg best gaat organiseren
In die piramide zie je ook de verschillende lijnen terugkomen (EPL daar hoor je al 1 e lijn in
terugkomen), in de hulpverlening heb je verschillende lijnen
bv. mama met zoon, mama maakt zich zorgen want haar zoon heeft veel driftbuien, gaat op
internet op zoek hoe ze er het beste mee kan omgaan/op reageren en zoekt ook een boek op
dat moment zit ze in de 0e lijn dat is informele zorg (vooral de zelfhulplijnen zitten daar ook
in)
stel dat hij niet alleen thuis de driftbuien heeft maar ook op school en de school maakt zich
zorgen dan kan het zijn dat de school zegt dat ze hen gaan doorverwijzen naar het CLB, op dat
moment komen ze in de 1e lijn terecht (CLB is een voorbeeld van een 1e lijnsdienst – hebt
daar meerdere diensten bijvoorbeeld buiten de GGZ in het somatische is dat een huisarts dat
is de 1e lijn, zijn de diensten waar dat je als eerste naartoe gaat als je een klacht/probleem,
dat zou dus heel toegankelijk moeten zijn
stel ze komen bij het CLB, het CLB-medewerker heeft een gesprek met mama en heeft ook
een gesprek met de leerkracht en gaat observeren en van daaruit heeft die het vermoeden
dat er onderliggend een ontwikkelingsstoornis is dan kan het zijn dat hij gaat doorverwijzen
voor verder onderzoek en dan kom je in de 2e lijn als er wordt doorverwezen naar een
multidisciplinaire praktijk waar er een breed diagnostisch onderzoek wordt gedaan om te
zien wat er onderliggend is aan de gedragsproblemen
kan ook zijn dat de problemen zodanig escaleren of complex zijn da de draagkracht in het
gezin of op school overschreden worden en dat ze zeggen dat ambulante zorg (bv. 1x/week
zien) niet voldoende is/men er niet goed uitgeraakt wat er aan de hand is, dan kan het zijn
dat men gaat doorverwijzen naar een observatieopname in een kinder-psychiatrische dienst
en dan zit je in de 3e lijn (is de meest intensieve vorm van hulpverlening, enkel doen indien
dat alle voorgaande hulp onvoldoende is)
= principe van stepped care, hebt verschillende niveaus van intensiteit van zorg en je gaat
zoeken bij de cliënt wat het niveau van zorg is dat men nodig heeft en je gaat daarbij altijd
gaan naar de minst intensieve vorm van hulp
,Een belangrijk ander principe daarbij is dat van matched care:
niet alleen die gelaagdheid is belangrijk maar ook de juiste hulp op het juiste moment door de juiste
persoon krijgt op de juiste plaats (bv. stel dat de CLB-medewerker al denkt dat het een heel complex
verhaal is, men gaat daar op 2e lijn wellicht niet uitgeraken en als dat op dat moment al aan het
escaleren is dan kan men ervoor kiezen om hem direct naar de 3 e lijn door te verwijzen) = principe
van matched care, dat je dus niet noodzakelijk elke lijn steeds moet doorlopen maar dat je gaat kijken
wat er op dat moment het meest aangewezen niveau is van hulp
ELP zit in die brede basiszorg, waar je de primary care ziet dus de 1 e stap in de formele
hulpverleningsdiensten !!!
Tweede model is het 2 continue model van Keyes
= als je een uitspraak wil doen over iemand zijn geestelijke gezondheid dan is het belangrijk niet
alleen te zien naar de symptomen en aandoeningen die aanwezig zijn, nog een 2 e dimensie die
belangrijk is nml. die van mentaal welbevinden, dit zijn niet 2 dezelfde dingen: maakt een
onderscheid tussen die 2 assen waarbij horizontaal vind je de typische as van
psychische/psychiatrische aandoeningen waar je gaat werken met diagnosticeerbare stoornissen
(zoals depressie, bipolaire stoornis, angststoornissen etc.) + tweede dimensie het mentaal
welbevinden gaat meer zien naar positieve aspecten van geestelijke gezondheidszorg (zoals
veerkracht, mate waarin iemand goede positieve sociale relaties heeft, de mate waarin iemand
zichzelf kan realiseren… dus dat gaat over een ander aspect dan puur en alleen maar de
aan/afwezigheid van een psychische aandoening
Op basis van die 2 dimensies kan je 4 groepen van mensen onderscheiden
= de optimale groep rechts bovenaan die hoog score op mentaal welbevinden en laag op vlak van
symptomen van psychiatrische/psychische aandoeningen, 2 e is rechts onderaan hebben geen
psychische aandoening maar wel zwak scoren op mentaal welbevinden (bv. financiële problemen, kan
leiden tot stressklachten en bepaalde psychologische klachten zonder dat deze kaderen binnen een
psychiatrische problematiek/stoornis dus de persoon scoort lager op de dimensie mentaal
welbevinden zonder dat er noodzakelijk sprake is van een stoornis), links bovenaan is er wel sprake
van een stoornis maar desondanks symptomen er zijn het best goed doen in hun leven (bv.
angststoornis maar op mentaal welbevinden nog goed scoren dus heeft een beperkte impact op hun
leven maar niet op hun hele leven), dan de meest kwetsbare groep links onderaan dat zijn degene die
zowel laag scoren op mentaal welbevinden alsook hoge mate van symptomen op het vlak van
psychische aandoeningen
Als we uitspraken doen over GGZ en mensen helpen op dit vlak dat je ook naar die 2 dimensies gaat
zien, niet enkel focussen op de aan/afwezigheid van een bepaalde psyschische/psychiatrische
aandoening
= leunt aan bij de ELP want daar zit de focus niet alleen op de psychische aandoeningen maar ook op
het bevorderen van de mentale gezondheid en dat niet alleen bij mensen die op dat vlak al
problemen hebben (bv. gemeenschapsgerichte interventies die in klasse of in grote groepen worden
gegeven waarbij algemene lessen worden gegeven rond psychologische veerkracht, wordt aan
klassen gegeven waarbij ook mensen zitten die het goed doen maar vooral ter preventie en ter
bevordering van het mentaal welzijn (= verticale as)
+
,Ander stuk waar ELP zich mee bezig houdt is de preventie van psychologische problemen,
bijvoorbeeld bepaalde doelgroepen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van
psychologische problemen kunnen soms al getarged worden binnen bepaalde interventies
(bv. bepaalde groepjes op school waar je kinderen hebt die uit een gescheidingscontext komen want
weten dat zij een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van psychische klachten en waar men al
heel snel wil voorkomen dat er ernstige klachten gaan ontstaan)
+
Andere taak van ELpsycholoog is dat als er dan wel symptomen/klacten zijn is het de bedoeling dat je
die zo snel mogelijk gaat detecteren en zo snel mogelijk gaat interveniëren, snel mee aan de slag gaan
zodat we kunnen voorkomen dat het zich ontwikkeld tot een meer complexe ernstige problematiek (=
meer op de horizontale as waar dat je het vooral heel vroeg en snel wil detecteren)
+
ELpsychologen kunnen ook een rol spelen bij de meest kwetsbare groep, daar kan men aanvullend
basispsychologische hulp aanbieden naast de meer gespecialiseerde zorg (bv. iemand die een zware
depressie had en die werd opgenomen, vanuit die opname het weer beter gaat en de stap naar huis
gaat zetten en terug aan het werk, in de stap om terug te gaan naar huis en terug aan het werk te
gaan daar kan een ELpsycholoog ook aanvullend ten opzichte van het werk dat is gebeurd in de
gespecialiseerde zorg iemand gaan ondersteunen om die stap te maken maar je gaat niet als
ELpsycholoog aan de slag gaan met iemand met een hele zware depressie en zware
suïcideproblemen, dat is niet iets wat je binnen dat kader gaat doen
*(mild en matig: wordt heel wisselend geïnterpreteerd, gaat vooral moeten zien naar het kader dat
vanuit de overheid wordt opgelegd waarbinnen dat je het moet doen, bijvoorbeeld de functie 1 en 2
van ELP binnen de conventie daar zegt de conventie dat je voor kinderen en jongeren max 10 sessies
mag hebben, is vrij beperkt en bij volwassenen is dat nog minder draag is het max 8 dus als je daar
iets wil beteken mag je dat niet te complex zijn + hebben ook een functie 3, daar krijg je iets meer
speling, krijg je max 20 sessies en zeggen ze dat je gem moet toewerken naar 10 sessies – dus moet
mild en matig interpreteren in de zin van of je 10-20 sessies iets betekenen en zorgen dat hij genoeg
geholpen is (zie HOC assessment en indicatiestelling hoe je dat gaat bepalen, wanneer is het iemand
binnen de ELP en wanneer is het moment dat je zegt dat er meer nodig is, moet dat redelijk snel te
pakken krijgen maar soms kan het ook zijn dat je al aan de slag bent en voel je dat je je mispakt hebt
en dat het toch complexer is)
Dit waren 2 meer internationale modellen binnen klinische psychologie
Situatie in België hoe de GGZ is georganiseerd: organisatie GGZ is lange tijd omgekeerd geweest aan
de piramide van de WHO, hebben in België een lange traditie van veel psychiatrische bedden en een
vrij beperkt aanbod van ambulante diensten, ondertussen zijn er al jaren hervormingen bezig dus het
is niet meer volledig omgekeerd (stilaan zijn we de andere richting aan het uitgaan maar zitten nog
niet in de driehoek waarvan de WHO aangeeft dat het ideaal is) maar bij de hervormingen die nu aan
de gang zijn is men vooral aan het investeren in die brede basis zorg dus die eerstelijnszorg waarbij
het de bedoeling is van mensen zoveel mogelijk in de eigen context helpen en opname zoveel
mogelijk te beperken – meeste investeringen gebeuren in die basiszorg)
Bij de hervormingen die bezig zijn wordt de public health perspectief als lijdraad genomen; wil zeggen
dat je ervoor moet zorgen dat je de geestelijke gezondheidszorg van iedereen gaat bevorderen in je
populatie, niet enkel van bepaalde groepen (bv. van de meest kwetsbare groepen), maar dat je dus
naar analogie van het model van Keyes gaat proberen het welbevinden van iedereen in je populatie
te verbeteren
Hebben een aantal aanbevelingen daarrond ontwikkeld:
, 1. één daarvan is dat ze zeggen dat je je beleid/organisatie van je GGZ mee moet laten sturen
door data (zijn we niet zo goed in in België maar wordt beter), wil zeggen dat je een goed
zicht moet hebben op welke aandoeningen/problemen het meest voorkomen, waar is er het
meest nood aan en hoe zit dat gespreid in je land (dus belang data te verzamelen zodanig dat
je vanuit je data je beleid kan bijsturen)
2. een andere aanbeveling is dat er een grote klemtoon moet gelegd worden bij de
hervormingen op het inzetten op preventie en vroeginterventie en dat vooral in de categorie
van kinderen en jongeren (daarom is er nu zoveel te doen rond ELP omdat er in de
hervormingen een grote klemtoon op wordt gelegd) – kinderen en jongeren omdat men weet
dat het grootste deel van de psychische/psychiatrische problemen ontstaan in die levensfase,
dat is de fase waarin we zo snel mogelijk moeten ingrijpen zodanig dat het op latere leeftijd
tot minder of minder complexe problemen leidt en het is lange tijd eigenlijk omgekeerd
geweest, er is een lange traditie geweest dat het grootste deel van het budget naar
volwassen hulpverlening is gegaan, in de nieuwe initiatieven die worden genomen ligt er een
sterker klemtoon op de kinderen en jongeren hulpverlening
3. zeggen dat de focus verlegd moet worden van 1-op-1 behandelingen naar meer
laaagdrempelig groepsaanbod (wil niet zeggen dat we alle 1-op-1 behandelingen moeten
afschaffen, moet vooral zien voor de cliënt die voor je zit wat het meest aangewezen is en
elke vorm van begeleiding heeft zijn voor-en nadelen en afhankelijk van wat de vraag is is het
meer aangewezen iets in groep te doen of meer individueel te werken maar in België hebben
we de traditie van veel 1-op-1 te werken en dat groepsaanbod was tot nu toe heel beperkt,
nu zie je dat er meer aandacht voor is (zeker in de conventie)
4. wordt ook de klemtoon gelegd op de vindplaatsen (komt ook sterk terug in de conventie),
zeggen dat je de basis psychologische zorg moet gaan organiseren op de plekken waar
mensen sowieso al komen (bv. bij de huisarts, op scholen, CLB, algemene welzijnscentra… dus
de plekken waar mensen al makkelijker de stap zetten) om ervoor te zorgen dat de stap naar
de GGZ zo klein mogelijk wordt, op dat vlak is er nog wat werk aan de winkel want we
wachten vaak vrij lang vooraleer we hulp zoeken op het vlak van psychische problemen (zit al
vordering in maar zeker nog marge tot verbetering en 1 van de dingen waarvan ze zeggen dat
dat zou kunnen helpen is door te zorgen dat je die hulp zo dicht mogelijk gaat organiseren
daar waar de mensen al makkelijker de stap naar zetten
5. het is ook belangrijk om hardnekkige mythes rond de GGZ te bestrijden vanuit je beleid
omdat dat ook vooruitgang in de weg staat (bv. een mythe is, vaak hoor je dat psychiatrisce
aandoeningen de laatste 20j veel vaker voorkomen dan 20j geleden terwijl in onderzoeken is
dat niet zo, als je gaat zien naar de meest voorkomende problematieken zoals
stemmingsproblematieken en angststoornissen en alcoholmisbruik dan zie je doorheen de
laatste 20j vrij stabiele cijfers maar wat je nu wel meer hebt is dat het veel meer besproken
wordt dus het komt meer aan bod in de media dus dat mensen ook al iets sneller hulp gaan
zoeken maar men ziet daar eigenlijk geen grote stijging in – kanttekening daarbij is wel dat
het nog in de periode van voor corona, is natuurlijk een uitzonderlijke omstandigheid maar
daarnaast zag men niet dat er een gigantische stijging in zat in mentale problemen (als je gaat
zien op basis van populatieonderzoeken, mensen gaan wel al iets sneller de stap zetten naar
hulpverlening maar soms nog niet snel genoeg)
Hervormingen: belangrijk daarbij zijn de netwerken geestelijke gezondheidszorg, onderscheid tussen
netwerken bij volwassenen en netwerken bij kinderen/jongeren (van volwassenen opgestart in 2011
en van kinderen en jongeren in 2015) overheid heeft aan GGZ gezegd zich te moeten organiseren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmapeeters2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.12. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now