Summary
Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
- Course
- Institution
Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020. M.H. ten Wolde, Handboek Internationaal Privaatrecht (2019). Behaald cijfer: 10.
[Show more]
28 reviews
By: kayleemulder • 2 year ago
By: scscholten • 2 year ago
By: nadineheyman • 3 year ago
By: ebe12345 • 3 year ago
By: lisannetijseling • 3 year ago
By: romankrjemenevsky • 3 year ago
By: evelinehouwing • 4 year ago
Seller
Follow
edwin7788
Reviews received
Content preview
Internationaal PrivaatrechtSamenvatting
Bron:
M.H. ten Wolde, Handboek Internationaal Privaatrecht (2019).
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
Inhoudsopgave
College 1: Inleiding in het IPR ................................................................................................ 8
Hoofdstuk 1: Inleiding......................................................................................................................... 8
1.1 Geldt Nederlands privaatrecht buiten de landsgrenzen en geldt buitenlands privaatrecht in
Nederland?....................................................................................................................................... 8
1.2 Wanneer speelt het IPR een rol? ............................................................................................... 8
1.3 Aard van het internationaal privaatrecht ................................................................................... 8
1.4 Doel en functie van het internationaal privaatrecht ................................................................... 9
1.5 Aanverwante rechtsgebieden ..................................................................................................... 9
1.6 Bronnen ..................................................................................................................................... 9
College 2: Geschiedenis van het IPR en structuur van verwijzingsregels ........................ 10
Hoofdstuk 2: Geschiedenis van het conflictenrecht .......................................................................... 10
2.1 Algemeen................................................................................................................................. 10
2.2 Het oude Griekenland .............................................................................................................. 10
2.3 Het Romeinse recht ................................................................................................................. 10
2.4 De vroege middeleeuwen; personaliteitsbeginsel.................................................................... 10
2.5 De late middeleeuwen; statutenleer ......................................................................................... 10
2.6 De Hollandse statutisten .......................................................................................................... 11
2.7 Friedrich Carl von Savigny ..................................................................................................... 12
2.8 Nieuwe theorieën ..................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 3: conflictenrecht: algemeen deel .................................................................................... 13
3.1 Algemeen................................................................................................................................. 13
3.2 Soorten en structuren van conflictregels ................................................................................. 13
3.3 Structuur van de meerzijdige conflictregel .............................................................................. 13
3.4 Algemene leerstukken ............................................................................................................. 15
College 3: Algemene leerstukken conflictenrecht; beginselen ........................................... 17
3.4 Algemene leerstukken (vervolg) ............................................................................................. 17
3.5 Toepasselijk recht op rechtshandelingen en rechtsfeiten; vorm en inhoud ............................. 17
3.6 Fait accompli; erkenning en bescherming van ‘verkregen rechten’ ........................................ 17
3.7 Algemene exceptie .................................................................................................................. 18
3.8 Grondslag en methode van het Nederlandse conflictenrecht .................................................. 18
College 4: Bevoegdheid algemeen (Brussel Ibis); onrechtmatige daad ............................. 20
Hoofdstuk 23: Internationaal bevoegdheidsrecht .............................................................................. 20
23.1 Inleiding................................................................................................................................. 20
23.2 Internationale regelingen ....................................................................................................... 20
2
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
Hoofdstuk 24: Brussel Ibis Verordening ........................................................................................... 20
24.1 Algemeen............................................................................................................................... 20
24.2 Het systeem van de bevoegdheidsregels ............................................................................... 21
24.3 De algemene regel: forum rei ................................................................................................ 21
College 5: Onrechtmatige daad; toepasselijk recht ............................................................ 24
Hoofdstuk 22: Onrechtmatige daad ................................................................................................... 24
22.1 Algemeen............................................................................................................................... 24
22.2 De Rome II-Verordening ....................................................................................................... 24
22.3 Het toepassingsgebied van de Rome II-Verordening ............................................................ 24
22.4 Het stelsel van verwijzingsregels .......................................................................................... 24
22.5 Rechtskeuzebevoegdheid ...................................................................................................... 24
22.6 Bijzondere onrechtmatige daden ........................................................................................... 25
22.7 Productaansprakelijkheid ...................................................................................................... 25
22.8 Oneerlijke concurrentie en daden die de vrije concurrentie beperken .................................. 25
22.9 Milieuschade ......................................................................................................................... 26
22.10 Inbreuk op intellectuele eigendomsrechten ......................................................................... 26
22.11 Collectieve actie bij arbeidsconflicten ................................................................................. 26
22.12 De algemene verwijzingsregel ............................................................................................ 26
22.13 Niet-contractuele verbintenissen anders dan uit onrechtmatige daad .................................. 26
22.14 Algemene inbreuken op het toepasselijke recht .................................................................. 27
22.15 Boek 10 BW ........................................................................................................................ 27
College 6: Overeenkomsten; bevoegdheid en forumkeuze ................................................. 28
Hoofdstuk 24: Brussel Ibis-Verordening........................................................................................... 28
24.4 Alternatieve bevoegdheidsregels ........................................................................................... 28
24.5 Bijzondere bevoegdheidsregels ............................................................................................. 29
College 7: Overeenkomsten; toepasselijk recht ................................................................... 31
Hoofdstuk 21: Verbintenissen uit overeenkomst............................................................................... 31
21.1 Rome I-Verordening.............................................................................................................. 31
21.2 De verhouding tussen de Rome I-Vo en andere regelingen .................................................. 31
21.3 Het toepassingsgebied van de Rome I-Vo ............................................................................. 31
21.4 Het systeem van verwijzingsregels ....................................................................................... 31
21.5 Toepasselijk recht; rechtskeuzebevoegdheid......................................................................... 32
21.6 Toepasselijk recht bij gebreke van een rechtskeuze .............................................................. 32
21.7 De consumentenovereenkomst .............................................................................................. 32
21.8 De individuele arbeidsovereenkomst..................................................................................... 33
21.9 Voorrangsregels..................................................................................................................... 33
3
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
21.10 Bestaan en materiële geldigheid van de overeenkomst ....................................................... 33
21.11 De formele geldigheid van de overeenkomst ...................................................................... 34
21.12 Verbintenissen die buiten de werkingssfeer van de Rome I-Vo vallen ............................... 34
College 8: Corporaties, goederenrecht en trusts ................................................................. 35
Hoofdstuk 17: Corporaties ................................................................................................................ 35
17.1 Erkenning van en toepasselijk recht op rechtspersonen en andere corporaties ..................... 35
17.2 Erkenning en toepasselijk recht op corporaties volgens Boek 10 BW .................................. 35
17.3 Het begrip ‘corporatie’ .......................................................................................................... 35
17.4 Omvang van het corporatiestatuut ......................................................................................... 35
17.5 Terroristische organisaties ..................................................................................................... 35
17.6 Wet op de formeel buitenlandse vennootschappen ............................................................... 36
17.7 De vestigingsvrijheid van vennootschappen en de betekenis voor het IPR .......................... 36
Hoofdstuk 19: Goederenrecht............................................................................................................ 36
19.1 Algemeen; de lex rei sitae ..................................................................................................... 36
19.2 Het goederenrechtelijke regime met betrekking tot zaken volgens Boek 10 BW ................. 36
19.3 Het goederenrechtelijke regime met betrekking tot vorderingsrechten ................................. 37
19.4 Het goederenrechtelijke regime met betrekking tot aandelen ............................................... 38
19.5 Het goederenrechtelijke regime met betrekking tot giraal overdraagbare effecten ............... 38
Hoofdstuk 20: Trusts ......................................................................................................................... 38
20.1 Algemeen............................................................................................................................... 38
20.2 De Anglo-Amerikaanse trust ................................................................................................. 38
20.3 Toepasselijke regelingen en definitie van het begrip ‘trust’ .................................................. 39
20.4 Het Haags trustverdrag 1985 ................................................................................................. 39
College 9: Huwelijk, echtscheiding en geregistreerd partnerschap .................................. 40
Hoofdstuk 7: Het huwelijk ................................................................................................................ 40
7.1 Algemeen................................................................................................................................. 40
7.2 Huwelijksbevoegdheid ............................................................................................................ 40
7.3 Huwelijksvoltrekking en bevoegdheid ambtenaar van de burgerlijke stand ........................... 40
7.4 Erkenning van in het buitenland voltrokken huwelijken ......................................................... 40
7.5 Overgangsrecht ........................................................................................................................ 41
7.6 De geldigheid van het huwelijk als voorvraag ........................................................................ 41
Hoofdstuk 10: Ontbinding van het huwelijk ..................................................................................... 41
10.1 Algemeen............................................................................................................................... 41
10.2 Boek 10 BW .......................................................................................................................... 41
10.3 Voortgezet gebruik van de echtelijke woning ....................................................................... 42
10.4 Rechtsmacht van de Nederlandse rechter .............................................................................. 42
4
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
Hoofdstuk 11: Het geregistreerd partnerschap .................................................................................. 43
11.1 Algemeen............................................................................................................................... 43
11.2 Bevoegdheid, aangaan en vorm van het geregistreerd partnerschap ..................................... 43
11.3 Toepasselijk recht op en erkenning van een in het buitenland aangegaan geregistreerd
partnerschap................................................................................................................................... 43
11.4 Rechtsbetrekkingen geregistreerde partners tot 29 januari 2019........................................... 43
11.5 Het partnerschapsvermogensregime tot 29 januari 2019....................................................... 44
11.6 Beëindiging van een in Nederland aangegaan geregistreerd partnerschap............................ 44
11.7 Bevoegdheidsregels inzake de beëindiging van een geregistreerd partnerschap .................. 44
11.8 Erkenning van een buiten Nederland tot stand gekomen beëindiging van een geregistreerd
partnerschap................................................................................................................................... 44
11.9 Verordening Partnerschapsvermogensregime ....................................................................... 44
College 10: Huwelijksvermogensrecht ................................................................................. 46
Hoofdstuk 8: Rechtsbetrekkingen tussen de echtgenoten ................................................................. 46
8.1 Algemeen................................................................................................................................. 46
8.2 De (persoonlijke) rechtsbetrekkingen tussen echtgenoten tot 29 januari 2019 ....................... 46
8.3 De (persoonlijke) rechtsbetrekkingen tussen echtgenoten vanaf 29 januari 2019................... 47
Hoofdstuk 9: Het huwelijksvermogensregime .................................................................................. 47
9.1 Algemeen................................................................................................................................. 47
9.2 Conflictregelkalender .............................................................................................................. 47
9.3 Het Haags Huwelijksgevolgenverdrag 1905 ........................................................................... 47
9.4 De commune verwijzingsregels in de periode van 23 augustus 1977 tot 1 september 1992 .. 48
9.5 Het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 ........................................................................ 48
9.6 De verordening Huwelijksvermogensstelsels .......................................................................... 50
College 11: Afstamming en alimentatie ................................................................................ 52
Hoofdstuk 12: Levensonderhoud ...................................................................................................... 52
12.1 Algemeen............................................................................................................................... 52
12.2 Toepasselijk recht: Het Haags Alimentatieprotocol 2007 ..................................................... 52
12.3 Rechtsmachtregeling in de Alimentatieverordening ............................................................. 53
Hoofdstuk 13: Afstamming ............................................................................................................... 53
13.1 Algemeen............................................................................................................................... 53
13.2 Het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen door geboorte uit gehuwde ouders .......... 53
13.3 Ontkenning van het vaderschap............................................................................................. 54
13.4 Het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen door geboorte uit een ongehuwde moeder
....................................................................................................................................................... 54
13.5 Het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen door erkenning ........................................ 54
13.6 Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap ....................................................................... 54
5
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
13.7 Wettiging ............................................................................................................................... 54
13.8 De gevolgen van het bestaan van familierechtelijke betrekkingen ....................................... 54
13.9 Erkenning van buitenlands tot stand gekomen beslissingen, en rechtsfeiten ........................ 55
College 12: Ouderlijke verantwoordelijkheid en kinderbescherming .............................. 56
Hoofdstuk 15: Ouderlijke verantwoordelijkheid ............................................................................... 56
15.1 Algemeen............................................................................................................................... 56
15.2 Het Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 ....................................................................... 56
College 13: Erfrecht ............................................................................................................... 58
Hoofdstuk 16: Erfrecht ...................................................................................................................... 58
16.1 Algemeen............................................................................................................................... 58
16.2 Het Haags erfrechtverdrag 1989 ............................................................................................ 58
16.3 De conflictregels inzake de formele geldigheid van uiterste wilsbeschikkingen .................. 58
16.4 Nalatenschappen opengevallen op of na 17 augustus 2015 worden beheerst door de
Europese Erfrechtverordening ....................................................................................................... 59
College 14: Commune rechtsmacht, erkenning en tenuitvoerlegging ............................... 60
Hoofdstuk 26: Commuun internationaal bevoegdheidsrecht ........................................................ 60
26.1 Algemeen................................................................................................................................... 60
26.2 Opzet van de rechtsmachtregeling......................................................................................... 60
26.3 De hoofdregel: forum rei ....................................................................................................... 60
26.4 Bijzondere bevoegdheidsgronden ......................................................................................... 60
26.5 Meerdere gedaagden en reconventionele vorderingen .......................................................... 60
26.6 Forumkeuze ........................................................................................................................... 60
26,7 Forum necessitatis ................................................................................................................. 61
26.8 Vreemdelingenbeslag ............................................................................................................ 61
26.9 Algemene uitzonderingen ...................................................................................................... 61
Hoofdstuk 27: Erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse rechterlijke beslissingen ............. 61
27.1 Algemeen............................................................................................................................... 61
27.2 Het commune Nederlandse recht........................................................................................... 61
27.3 De Brussel Ibis-Verordening ................................................................................................. 62
Restant ..................................................................................................................................... 63
Hoofdstuk 4: Personen- en familierecht algemeen ............................................................................ 63
4.1 Algemeen................................................................................................................................. 63
4.2 Gewone verblijfplaats als aanknopingsfactor .......................................................................... 63
4.3 Nationaliteit als aanknopingsfactor ......................................................................................... 63
Hoofdstuk 5: Minderjarigheid, meerderjarigheid, handelingsonbekwaamheid,
handelingsonbevoegdheid en derdenbescherming ............................................................................ 64
6
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
5.1 Minderjarigheid ....................................................................................................................... 64
5.2 Meerderjarigheid ..................................................................................................................... 64
Hoofdstuk 6: De naam ....................................................................................................................... 64
6.1 Algemeen................................................................................................................................. 64
6.2 Toepasselijk recht op de naam van een vreemdeling .............................................................. 65
6.3 Toepasselijk recht op de naam van een Nederlander .............................................................. 65
6.4 Toepasselijk recht op de naam van een Nederlander die ook nog een andere nationaliteit bezit
....................................................................................................................................................... 65
Hoofdstuk 14: Adoptie ...................................................................................................................... 66
14.1 Algemeen............................................................................................................................... 66
14.2 De Wobka .............................................................................................................................. 66
14.3 Het Haags Adoptieverdrag 1993 ........................................................................................... 66
14.4 Boek 10 BW, Titel 6, Adoptie ............................................................................................... 66
14.5 Erkenning van niet-verdragsadopties .................................................................................... 67
14.6 Omzetting van zwakke adopties naar sterke adopties buiten het Haags Adoptieverdrag 1993
....................................................................................................................................................... 67
Hoofdstuk 18: Vertegenwoordiging .................................................................................................. 67
18.1 Inleiding................................................................................................................................. 67
18.2 Samenloop van het Haags Vertegenwoordigingsverdrag 1978 en de Rome I-Vo ................ 68
18.3 Het materiële en formele toepassingsbereik van het Haags Vertegenwoordigingsverdrag
1978 ............................................................................................................................................... 68
18.4 De verhouding vertegenwoordigde-vertegenwoordiger ........................................................ 68
18.5 De rechtsverhouding vertegenwoordigde-derde .................................................................... 69
18.6 De verhouding vertegenwoordigde-derde ............................................................................. 69
Hoofdstuk 25: Aanvullende en aanverwante rechtsinstrumenten ..................................................... 69
25.1 Algemeen............................................................................................................................... 69
25.2 Europese Betekeningsverordening 2007 ............................................................................... 69
25.3 Europese bewijsverordening ................................................................................................. 69
Hoofdstuk 28: Interregionaal privaatrecht in het Koninkrijk der Nederlanden ................................. 69
28.1 Algemeen............................................................................................................................... 69
28.2 Het Koninkrijk der Nederlanden als één rechtsgebied .......................................................... 70
28.3 Zeven stelsels van interregionaal conflictenrecht .................................................................. 70
28.4 Zeven stelsels van interregionaal bevoegdheidsrecht ............................................................ 70
7
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
College 1: Inleiding in het IPR
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Geldt Nederlands privaatrecht buiten de landsgrenzen en geldt buitenlands pri-
vaatrecht in Nederland?
Bij privaatrechtelijke geschillen die enkel verband houden met de Nederlandse rechtssfeer, is de Neder-
landse rechter bevoegd en is het Nederlandse privaatrecht van toepassing. Zodra een privaatrechtelijke
rechtsverhouding raakpunten krijgt met een ander land, rijst de vraag of de Nederlandse rechter nog
steeds bevoegd is om over de rechtsverhouding te oordelen en zo ja, of het Nederlandse recht dan auto-
matisch van toepassing is. In grensoverschrijdende situaties moet worden bepaald of de Nederlandse
rechter bevoegd is, of Nederlands recht of buitenlands recht van toepassing is, en of een buitenlandse
rechterlijke beslissing voor erkenning en executie in aanmerking komt.
Zo bezien kenmerkt het internationaal privaatrecht (IPR) zich door drie onderdelen:
1. Het internationaal bevoegdheidsrecht, dat regels geeft met betrekking tot de vraag onder welke
voorwaarden een rechter bevoegd is kennis te nemen van vorderingen of verzoeken in internationale
kwesties;
2. Het conflictenrecht, dat regels geeft met betrekking tot de vraag welk recht van toepassing is op
een internationale rechtsverhouding;
3. Het erkennings- en tenuitvoerleggingsrecht, dat bepaalt onder welke voorwaarden buitenlandse
rechterlijke beslissingen hier te lande voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komen.
Het eerste en het derde onderdeel worden aangeduid met de term ‘formeel internationaal privaatrecht’,
het tweede onderdeel met de term ‘materieel internationaal privaatrecht’.
1.2 Wanneer speelt het IPR een rol?
Het IPR is alleen relevant wanneer het recht van land tot land verschilt of dit verschillend wordt toege-
past. Daarnaast heeft het IPR alleen een functie te vervullen wanneer sprake is van grensoverschrijdend
rechtsverkeer. Rechtsverscheidenheid en grensoverschrijdend rechtsverkeer zijn dus eigenlijk de
bestaansvoorwaarden van het IPR. Aan beide voorwaarden wordt in de moderne maatschappij ruim-
schoots voldaan. Er zijn immers meer dan tweehonderd jurisdicties met eigen privaatrechtelijke rechts-
regels, en nieuwe technologische ontwikkelingen hebben geleid tot een enorme toename van het grens-
overschrijdend rechtsverkeer. Voor Nederland heeft met name de Europese Unie bijgedragen aan een
internationalisering van het rechtsverkeer. Dat rechtsverkeer is ook in belangrijke mate genormeerd door
Europees privaatrecht. Niettemin blijven er ook tussen lidstaten belangrijke verschillen bestaan, zodat
het IPR onverminderd relevant blijft.
1.3 Aard van het internationaal privaatrecht
Anders dan de naam doet vermoeden, is het IPR nationaal recht. Ieder land heeft namelijk zijn eigen
IPR-regels en bepaalt dus zelf wanneer bepaald recht toepasselijk is, of de rechter bevoegd is in inter-
nationale geschillen en of erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse rechterlijke beslissingen mo-
gelijk is. Dit zorgt ervoor dat IPR-regels van land tot land kunnen verschillen. Om die regels tot op
zekere hoogte gelijk te trekken, heeft men geprobeerd tot unificatie van de IPR-regels te komen. Met
name de Haagse Conferentie en de Europese Unie zijn in dit verband van belang geweest.
Het IPR is dus in feite geen internationaal recht, maar ook geen privaatrecht. De IPR-regels
zien immers niet op concrete privaatrechtelijke rechtsvragen, maar geven antwoord op de vraag welke
rechter bevoegd is en welk recht van toepassing is. De naam ‘internationaal privaatrecht’ is dus in zekere
zin misleidend. Het kan – overeenkomstig de hiervoor genoemde onderdelen – worden gedefinieerd als
het geheel van nationale rechtsregels met een privaatrechtelijk karakter inzake handelingen en feiten
met een grensoverschrijdend karakter betreffende de vragen (i) of een rechter in een internationaal geval
bevoegd is, (ii) welk recht in een internationaal geval van toepassing is en (iii) of een buitenlandse
rechterlijke beslissing hier te lande kan worden erkend, en zo nodig kan worden geëxecuteerd.
8
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
1.4 Doel en functie van het internationaal privaatrecht
Doel van het IPR is het reguleren van het internationale rechtsverkeer op een zo doelmatig en recht-
vaardig mogelijke wijze. De vraag die dan rijst is wanneer sprake is van een ‘internationale handeling’
of van een ‘internationaal feit’. Het onderscheid tussen nationaal en internationaal is met name van
belang voor de gevallen waarin er een rechtskeuze- of forumkeuzebevoegdheid bestaat. Als het immers
gaat om een puur nationaal geschil, kan men in beginsel niet door een rechtskeuze of forumkeuze bui-
tenlands recht van toepassing verklaren of een buitenlandse rechter bevoegd maken. Alleen als het ge-
schil een internationaal karakter heeft, heeft men een rechtskeuze- of forumkeuzebevoegdheid. Men
neemt aan dat sprake is van een ‘internationaal geval’ zodra een feitelijk-geografisch element in de
rechtsverhouding betrokkenheid weergeeft met meerdere rechtsstelsels. Relevante factoren zijn woon-
plaats, gewone verblijfplaats, nationaliteit, ligging van vermogen en plaats van de handeling.
1.5 Aanverwante rechtsgebieden
Verschillende rechtsgebieden lijken wel op het IPR of hebben daarmee te maken, maar worden daar
dogmatisch toch buiten geplaatst. Ten eerste heeft het ‘interregionaal privaatrecht’ betrekking op de
verhouding tussen de privaatrechten van Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten onderling. Ten
tweede bepaalt het ‘intergentiel privaatrecht’ welk privaatrecht geldt voor verschillende bevolkings-
groepen. Dit komt met name voor in ontwikkelingslanden. Ten derde ziet het ‘intertemporeel privaat-
recht’ of overgangsrecht op de vraag welke gevallen door oud recht, en welke gevallen door nieuw recht
worden beheerst. Ten vierde ziet de ‘privaatrechtelijke rechtsvergelijking’ op de vergelijking tussen
verschillende privaatrechtelijke rechtsstelsels, om van daaruit door middel van vergelijking te komen
tot verdere ontwikkeling van het eigen privaatrecht. Ten vijfde ziet het begrip ‘eenvormig privaatrecht’
op het creëren van een eenvormig privaatrecht voor met name de lidstaten van de Europese Unie. Als
eenvormige regels van toepassing zijn, komt men aan toepassing van regels van IPR niet toe. Ten zesde
heeft het ‘volkenrecht’ betrekking op de relatie tussen soevereine staten en andere volkenrechtelijke
rechtssubjecten zoals internationale organisaties. Dit rechtsgebied – met name het Weens Verdragen-
verdrag – kan wel een rol spelen bij de uitleg van IPR-verdragen. Het ‘vreemdelingenrecht’ heeft ten
zevende voornamelijk een publiekrechtelijk karakter en bepaalt onder welke voorwaarden vreemdelin-
gen kunnen worden toegelaten tot Nederland en hier mogen verblijven. Het ‘nationaliteitsrecht’ gaat,
ten achtste, over de vraag wanneer iemand de nationaliteit van een staat verkrijgt, waarvoor iedere staat
autonoom is. Nationaliteit kan als aanknopingspunt voor het toepasselijke recht fungeren. Tot slot mag
het Europees recht niet onvermeld blijven. Op grond van met name art. 67 en 81 Verdrag betreffende
de Werking van de Europese Unie (VwEU) heeft de Europese Unie middels richtlijnen en verordeningen
getracht tot uniformering van het IPR-recht over te gaan. Daarnaast stellen de vier fundamentele ver-
keersvrijheden grenzen aan de werking van nationale IPR-regels.
1.6 Bronnen
Het Nederlandse IPR is voornamelijk geregeld in Boek 10 BW. Daarin staan vooral regels die het toe-
passelijke recht aanwijzen. Regels inzake de internationale bevoegdheid en erkenning zijn vooral te
vinden in het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering (Rv). Naast deze nationale rechtsbronnen be-
staan tal van verdragen, Europese verordeningen en Europese richtlijnen met eigen IPR-regels. Ook
is Nederland partij bij een aantal multilaterale verdragen op het gebied van IPR. Die verdragen zijn met
name tot stand gekomen onder de hoede van de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht, de
Raad van Europa en de Internationale Commissie van de Burgerlijke Stand. Tot slot mag de grote in-
vloed van rechtspraak en doctrine niet onvermeld blijven.
9
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
, Internationaal Privaatrecht Samenvatting 2019/2020
College 2: Geschiedenis van het IPR en structuur van verwijzings-
regels
Hoofdstuk 2: Geschiedenis van het conflictenrecht
2.1 Algemeen
Pas in de twaalfde eeuw is het IPR echt tot ontwikkeling gekomen, omdat er toen in Italië een intensief
handelsverkeer ontstond tussen gebiedsdelen (stadstaten) met verschillend recht. Ook daarvoor heeft
men echter al pogingen ondernomen tot omgaan met conflicterende regels. Daarbij rijzen steeds twee
vragen, namelijk die naar de grondslag van IPR en die naar de methode van IPR. Bij de eerste vraag
gaat men op zoek naar het beginsel dat ertoe dwingt het eigen recht te laten wijken voor buitenlands
recht. Bij de tweede vraag zoekt men naar de wijze waarop het buitenlands recht dan van toepassing is.
2.2 Het oude Griekenland
De oude Grieken kenden het fenomeen van toepassing door de eigen rechters van vreemd recht niet.
Het Griekse recht was gestoeld op twee beginselen, namelijk het personaliteits- en territorialiteitsbe-
ginsel. Eerstgenoemde hield in dat de persoon onderworpen werd aan het recht van de geboorteplaats
(‘lex originis’). Laatstgenoemde hield in dat de Griekse rechters alleen hun eigen recht toepasten (‘lex
fori’). Gevolg was dat alleen de eigen inwoners hun rechten geldend konden maken en dat vreemdelin-
gen rechteloos waren. Pas met de intensivering van het handelsverkeer ontstond de behoefte aan IPR-
regels. Daaruit ontstond een nieuw personaliteitsbeginsel, namelijk dat iedere persoon zijn eigen recht
met zich meedraagt.
2.3 Het Romeinse recht
Ook in het Romeinse rijk ontstond behoefte aan IPR-regels als gevolg van intensivering van het han-
delsverkeer. Vreemdelingen werden onderworpen aan het zogenoemde ‘ius gentium’, ook als zij een
conflict met een Romein hadden, terwijl tussen Romeinse burgers onderling het ‘ius civile’ gold. Voor
toepassing van het ‘ius gentium’ werd zelfs een aparte rechter bevoegd, namelijk de ‘praetor perigrinus’.
2.4 De vroege middeleeuwen; personaliteitsbeginsel
Na ondergang van het Romeinse rijk en het ontstaan van nieuwe staten groeide de behoefte aan IPR-
regels. In de vroege middeleeuwen paste men op onderdanen van Romeinse herkomst Romeins recht
toe, en op anderen het recht van hun herkomst. Het personaliteitsbeginsel stond dus centraal. Dit le-
verde echter steeds meer problemen op naarmate men door elkaar heen ging wonen en bevolkingsgroe-
pen vermengden. Daarom stapte men weer over naar het territorialiteitsbeginsel, op grond waarvan
uitsluitend de personen die langere tijd woonden op het grondgebied van het betrokken territoir onder-
worpen waren aan het recht van dat gebied. De positie van andere personen was niet geheel duidelijk.
2.5 De late middeleeuwen; statutenleer
In de late middeleeuwen ontwikkelden de Noord-Italiaanse stadstaten steeds meer eigen wetten (‘sta-
tuten’), die golden naast het Romeinse recht (‘ius commune’). Daarmee werd de behoefte aan IPR ster-
ker, zodat enkele glossatoren (Aldricus, Hugolinus, Accursius en Azzo) een aantal conflictregels for-
muleerden. Zij meenden dat alleen onderdanen zijn onderworpen aan de regels van het voormalige Ro-
meinse rijk. Niet-burgers van een stad werden op grond van dit uitgangspunt behoed voor toepassing
van de ‘lex fori’. Conclusie van deze glossatoren was dat de regels over de gerechtelijke procedure
werden beheerst door de lex fori, dat voor goederen doorslaggevend was wat hun ligging was (‘lex rei
sitae’) en dat wetten betreffende de persoon alleen golden voor burgers van de stad.
Daarmee was echter nog steeds niet duidelijk welk recht van toepassing moest worden geacht
op niet-burgers van de stad. Daartoe werd door de post-glossatoren de statutenleer ontwikkeld. Zij
namen de interne rechtsregels (statuta) tot uitgangspunt. Volgens hen bepaalt het conflictenrecht het
ruimtelijk toepassingsgebied van de interne rechtsregels. Daartoe werden die interne regels verdeeld in
een aantal klassen, waarbij aan iedere klasse een ruimtelijk toepassingsgebied werd verleend, afgeleid
10
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller edwin7788. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.30. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now