Summary
Samenvatting Biologie vakinhoud II.2: Gedragsbiologie
- Course
- Institution
Samenvatting biologie vakinhoud II.2: Gedragsbiologie
[Show more]
Seller
Follow
MH2003
Content preview
Biologie vakinhoud II.2: Gedragsbiologie- Studie van gedrag van dieren = ethologie of gedragsbiologie
Oudste vorm van biologische kennisvergaring
Sinds jaren 50 als zelfstandig studievak ontwikkeld daarvoor al baanbrekend onderzoek
- Burrhus Skinner (1904-1990) onderzocht in jaren 20 + 30 leergedrag bij ratten
Conclusie: dier in principe alles kan leren
'Skinnerbox' ratten leerden hefboompje over te halen om stukje voedsel te bemachtigen
Heersende opvatting = behaviorisme dier geboren wordt als 'onbeschreven blad'
- Later: andere denkrichting overheersen van de instincten, soms uiterst ingewikkeld
Oostenrijker Karl von Frisch bestudeerde 20 jaar communicatie van bijen
Konrad Lorenz observeerde o.a. ganzen + beschreef vormen van aangeboren gedrag en
leerprocessen bij jonge dieren
- 1 van belangrijkste grondleggers van moderne ethologie = Nederlandse bioloog Nico Tinbergen
Bestudeerde dieren in hun natuurlijke omgeving, in Nederland + Engeland
- Rond 1950 = discussies over vraag of gedrag aangeboren (nature) of aangeleerd (nurture) is
Ethologen hamerden op erfelijke aspecten + psychologen verdedigden rol van leerprocessen
Gedrag = fenotypisch verschijnsel dat zich ontwikkelt door wisselwerking tussen erfelijke
aanleg + milieu
- Belangrijkste gedragsonderzoekers nu houden zich bezig met sociobiologie of gedragsecologie
Beide richtingen leggen nadruk op evolutie van gedrag
1. Wat is gedrag?
- Gedrag = 'alles wat een dier doet' er is altijd gedrag, ook als dier niet actief is
- Vraag naar het waarom kan uitgesplitst worden in 3 hoofdvragen:
1) Waardoor wordt het gedrag veroorzaakt? Subvragen:
o Is het overgeërfd?
Gedrag kan erfelijk bepaald zijn of aangeleerd heel vaak beide
Veel dieren kunnen aangeboren gedrag aanpassen aan omstandigheden
o Door welke prikkels wordt het gedrag opgewekt? Door inwendige prikkels als honger, of
uitwendige prikkels, zoals het waarnemen van een prooi of een mogelijke partner?
o Door welke processen in het zenuwstelsel komt het gedrag tot stand?
o Wat is de rol van hormonen?
2) Wat is het doel van dit gedrag? Subvraag:
Op welke manier helpt het gedrag het dier te overleven of voor nakomelingen te zorgen?
3) Hoe en waarom is gedrag ontstaan? Subvragen:
o Hoe en waarom is dit gedrag ontstaan in de evolutie?
o Hoe is het verder ontwikkeld?
, A) Motivatie en fitness
- Gedrag komt tot stand doordat organen werken, nadat deze door CZ ertoe zijn aangezet
CZ bestuurt organen na ontvangen van prikkels uit uitwendige omgeving of eigen lichaam
Meestal moeten beide type prikkels aanwezig zijn
Inwendige toestand bepaalt meestal motivatie voor bepaald gedrag
- Functies van gedrag liggen aan basis van elk gedrag:
o Eigen overlevingskansen vergroten
o Voor nakomelingschap zorgen + kans op nakomelingen vergroten
o Nakomelingen verzorgen of beschermen
- Vb. vogel besteedt veel tijd aan het poetsen van verenkleed. Alleen met perfect onderhouden
veren kan hij goed vliegen. Veelvuldige poetsen vergroot dus zijn levenskansen
- Moderne gedragsonderzoek legt sterk nadruk op functie van gedrag t.b.v. fitness van dier
Fitness = mate waarin dier zijn genen kan doorgeven aan nageslacht
- Bv. volwassen vogels die niet zélf proberen territorium te veroveren + nest te bouwen.
Eerstvolgende jaren helpen ze ouders. Na veel ervaring, gaan ze zichzelf voortplanten
Grotere fitness meer directe (eigen kroost) + indirecte (broertjes en zusjes) nakomelingen
B) Gedragsonderzoek
1) Het ethogram
- Om gedrag te analyseren is nodig verschillende gedragselementen afzonderlijk te noteren
Door voor ieder gedragselement code vast te stellen snel + effectief gedrag beschrijven
- Ethogram = gecodeerde beschrijving van gedrag van dier in bepaalde situatie
Kunnen veel informatie opleveren, bv. gedrag van verschillende onderling verwante soorten
Daardoor is ook mogelijk om evolutie van gedrag te onderzoeken
2) Observeren
- Deel van ethologisch onderzoek bestaat uit natuurlijke gedrag observeren + beschrijven
Eerder vooral onderzoek naar dieren in gevangenschap erg eenzijdig beeld ontstond
- Onderzoekers als Jane Goodall chimpansees onderzochten
Jaren lang in oerwoud te verblijven + naar hun natuurlijke gedrag te kijken
Gecompliceerd sociaal systeem + niet alleen vruchteneters, maar soms jagen + oorlogen
Werktuigen te gebruiken
3) Experimenten
- Experimenten kunnen ook bestaan uit draaien van bandje met kreten van soortgenoot + kijken
hoe dier reageert
Mussen kennen elkaars stem goed
C) Gedragssystemen
- Gedragssystemen = reeksen van handelingen die met elkaar samenhangen + die hetzelfde doel
dienen
- Vogel langdurig zingt
Voortplantingsgedrag: mannelijke vogel lokt hiermee wijfje
Territoriumgedrag: andere mannetjes weten dat ze beter uit de buurt kunnen blijven
Vluchtgedrag: zag roofdier
- Conflictsituaties = meerdere gedragssystemen kunnen tegelijk worden opgewekt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MH2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now