Alle aantekeningen van de hoorcolleges van Grondslagen van het recht
24 views 3 purchases
Course
Grondslagen van het recht (RGBUSBR001)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Dit zijn de aantekeningen en e-module van de cursus grondslagen van het recht (hoorcollege 1 t/m hoorcollege 7). Het is geschreven door een ISW student zonder rechten kennis, hierdoor is het wat gedetailleerder.
Samenvatting hoorcolleges- grondslagen van het recht
2023-2024
Hoorcollege 1 Recht; aard, functies en bronnen 11-09-2023
- Kinderrechten en mensenrechten staan hiërarchisch hoger dan maatschappelijke rechten.
- VN-kinderrechten verdrag; kinderen werden veel meer beschouwd als rechtsobjecten. Ieder
kind heeft eigen rechten en deze moeten worden nageleefd.
Grondrechten; fundamentele onaantastbare rechtsnormen die aan burgers persoonlijke vrijheid
een menswaardig bestaan moeten verzekeren en die ingrepen van met name de overheid moeten
beperken. Voorbeelden;
- Het recht op gelijke behandeling van iedereen die zich in Nederland bevindt
- Het recht om leden van vertegenwoordigende organen te kiezen
- Het recht om zelf tot lid van die organen te kunnen worden gekozen.
Functies van het recht
- Het scheppen van sociale orde (beginsel van rechtszekerheid) omdat we regels hebben
weten we min of meer wat we van elkaar kunnen verwachten, welke taak bij wie ligt etc. het
zorgt ervoor dat we zo veel mogelijk binnen de lijntjes kleuren.
- Het bevorderen van vreedzame conflictbeslechting ( denk aan het strafrecht ).
o Strafmonopolie en vervolgingsmonopolie (ligt bij OM)
- Individuele ontplooiing van burgers. (mensenrechten en grondrechten) stellen mensen in
staat om bepaalde vrijheden en rechten te kunnen uitvoeren (niet ongelimiteerd). Het recht
helpt een handje om burgers te kunnen ontplooien; overheid heeft taak voor sociaal vangnet,
gezondheidszorg etc. burgers kunnen zich hierdoor beter ontwikkelen.
- Rechtvaardige verdeling van diensten en goederen; mensen die het wat minder hebben
worden iets meer geholpen.
- Het kanaliseren van sociale verandering; recht geeft aanzet voor sociale en maatschappelijke
verandering. Maar in de praktijk zie je het ook andersom; recht ontstaat juist door sociale en
maatschappelijke veranderingen. Recht worstelt soms met maatschappelijke veranderingen;
wetgevingsprocessen duren altijd erg lang (7-15 jaar) rechten hobbelen dus achter de
werkelijkheid aan. Voordeel; het is heel genuanceerd, veel verschillende stappen, dus het is
vaak zorgvuldig tot stand gekomen.
Trias politica
- Wetgevende macht
- Bestuur (uitvoerende macht)
- Rechtsprekende macht
Niet alle macht moet bij een persoon liggen; zorgt voor evenwicht en gelijkheid.
Maar in de praktijk loopt dit vaak in elkaar over/overlapt.
VOORBEELD;
Geert Wilders
‘miljoenen mensen terecht geen vertrouwen meer in rechtspraak als ik word veroordeeld’
- Beïnvloeding door ambtenaren?
, - OM moet zelfstandig hun keuzes kunnen maken; maar op ambtelijk gebied is er toch overleg
geweest over hoe het best gehandeld kan worden.
- Maar ook rechters doen meer dan alleen regels toepassen (rechtsvormende taak van de
rechter). Soms gebeurd dit expres; er wordt iets door een rechter geconstateerd wat niet
klopt en hij neemt een beslissing tegen het recht.
Afdoening van strafzaken door het OM
- Rechtsprekende macht (rechters)
o Strafrecht; OM kan zelfstandig strafzaken afdoen. Zonder rechter. Organisatie die
gecreëerd is met een specifiek doel, dit is dus niet perse neutraal.
2015; 213.000 strafzaken waarvan 97.800 zelf afgedaan door het OM.
o Wanneer een zaak wordt afgedaan kan een verdachte persoon nog wel altijd naar de
rechter stappen (maar de rechtsbescherming is soms slecht waardoor de verdachte
er niks vanaf weet dat dit mag).
Strafbeschikking tekenen accepteren van je straf justitiële aantekening strafblad.
Op allerlei fronten is er dus sprake van vermenging. Soms is dit problematisch en soms is het juist
goed.
Moeten we zelf voor rechter spelen?
- Veel alternatieve manieren om recht te spreken (niet alleen rechters/ OM)
o Via arbitrage (we geven iemand anders de verantwoordelijkheid om een keuze te
maken)
o Jongerenrechtbank (zelf voor rechter ‘spelen’)
Voordeel;
- Meer betrokken raken bij het rechtssysteem. Je leert de regels/wetten.
- Het is een vorm van bestraffing door leeftijdgenoten in een fase waarin leeftijdgenoten juist
veel invloed op elkaar hebben. Dit kan een positieve werking hebben.
Art. 300 Wetboek van Strafrecht; mishandling wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten
hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie.
Gedrags- en sanctienorm
Art. 302 Wetboek van het Strafrecht; hij die aan een ander opzettelijk zwaar lichamelijk letsel
toebrengt, wordt, als schuldig aan zware mishandling, gestraft met een gevangenisstraf van ten
hoogste acht jaren of een geldboete van de vijfde categorie.
, Gaat feitelijk om het zelfde delict; bij een wel goed uitgelegd.
Bevoegdheidsverlenende normen
Art. 1;255 lid 2 BW: de kinderrechter kan een minderjarige onder toezicht stellen op verzoek van de
raad voor de kinderbescherming of het OM. Tevens zijn een ouder en degene die niet de ouder is en
de minderjarige als behorende tot zijn gezin verzorgt en opvoedt bevoegd tot het doen van het
verzoek indien de raad voor de kinderbescherming niet tot indiening van het verzoek overgaat.
Terminologie
- Positief recht; vastgesteld of erkend recht in een bepaalde gemeenschap (alle regels die van
toepassing zijn hier in NL), dus….
o Contextafhankelijk (periode, wat wel en niet wordt geaccepteerd etc. verschilt per
landen enorm- euthanasie)
o Gelding; verbindend voor bepaalde groep personen (het zorgt daadwerkelijk voor
bepaalde aanspraken, rechten en bevoegdheden; voor iedereen op ieder moment
zelfde recht).
o Effectiviteit (wat valt onder dit begrip?)- Hangt af van de mate waarin de regel
wordt nageleefd.
Discutabel; er zijn veel wetten waar nooit meer naar om wordt
gekeken. Ze hebben geen functie meer.
Verkeerswet (artikel 8.); wordt niet altijd nageleefd; want je mag ook niet
dronken fietsen. niet effectief?
o Effectiviteit- wordt het gewenste doel bereikt?
Iedere wet kent een hoofddoelstelling, uiteenvallend in diverse
subdoelstellingen
De regels moeten bijdragen aan het verwezenlijken van die
doelstellingen
Wetgeving wordt doorgaans periodiek geëvalueerd (WODC;
wetenschappelijk onderzoeks- en documentatie centrum
belangrijkste ministerie waaruit evaluaties worden gedaan).
Terminologie ll
- Objectief recht; ‘het recht’ law (alle rechtsregels)
- Subjectief recht; ‘mijn recht’ rights (waar heb jij recht op)
- Grondrechten (subjectieve rechten)
- De bekende vrijheidsrechten zijn te vinden in het begin van de grondwet (eerste artikelen)
- Zijn grondrechten absoluut?
o Nee; ze kunnen namelijk soms botsen.
o Nee; bij veel rechten is een voorbehoud
- Is er sprake van hiërarchie tussen grondrechten?
o Wanneer er gebotst wordt dan kan het zijn dat een wet als belangrijker wordt gezien
dan de ander.
o Maar in theorie wordt het wel altijd gezien als even belangrijk.
, Dwingend en aanvullend recht (verschil/ onderscheid)
- Dwingend recht; regels waar betrokkenen niet vanaf mogen wijken. Niet zelf de ruimte om
regels te stellen. Je moet het recht volgen. Veel betreft kinderen etc. is dwingend recht
(ouderschap etc.)
Artikel. 198 lid BW;
Moeder van de kind is een vrouw;
a. Uit wie het kind is geboren
b. Die op het tijdstip van de geboorte van het kind is gehuwd of door een geregistreerd
partnerschap is verbonden met de vrouwen uit wie het kind is geboren.
c. Die het kind heeft erkend
d. Wier ouderschap gerechtelijk is vastgesteld
e. Die het kind heeft geadopteerd.
Geen enkele manier is hier vanaf te wijken.
- Aanvullend recht; partijen zijn bevoegd een eigen regeling vast te stellen, bijvoorbeeld door
overeenkomst te sluiten. Er is wettelijk gezien heel veel ruimte. ‘tenzij anders bepaald’
Terminologie IIII (verschil formeel en materieel recht)
- Formeel recht; primair procesrecht, regels die bepalen hoe het materiële recht moet worden
gehandhaafd. (formeel recht, welke bevoegdheden heeft het OM, wanneer ben je verdachte,
heb je recht op advocaat etc.)
o Strafrecht – wetboek van strafvordering
o Privaatrecht- wetboek van Burgerlijke rechtsvordering
- Materieel recht; inhoud van rechten, plichten en bevoegdheden
o Strafrecht- wetboek van strafrecht
o Privaatrecht- burgerlijk Wetboek
Dit is niet absoluut; kijk altijd naar de inhoud van de regel om te bepalen of het om materieel
of formeel recht gaat.
Voorbeeld; materieel- formeel
De kinderrechter kan een minderjarige onder toezicht stellen van een gecertificeerde instelling
indien;
- Indien een minderjarige zodanig opgroeit dat hij/zij in zijn/haar ontwikkeling ernstig wordt
bedreigd.
- De noodzakelijke zorg niet wordt geaccepteerd.
- De verwachting gerechtvaardigd is dat de ouders binnen een aanvaardbaar termijn (gelet op
de ontwikkeling en gezondheid van een kind) de zorg van het kind uiteindelijk weer zelf op
zich kunnen nemen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller STF. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
