Hoofdstuk 3: wie ben ik allemaal wel niet?
In dit hoofdstuk staan we stil bij de betekenis van het begrip identiteit. Een aantal manieren waarop
we identiteit kunnen verkennen komt aan bod.
Het begrip identiteit
Onder identiteit verstaan we datgene wat voor een mens kenmerkend is dat wat die bijzondere
mens uniek maakt. Alle mensen zijn mensen en daarin overeenkomstig. Alle mensen zijn
verschillend; ieder mens heeft een eigen identiteit. Onze identiteit is de fysieke, psychische en
spirituele vingerafdruk van onze persoonlijkheid
Mensen zijn eindeloos complex. Er zijn verschillende aspecten. Het ene moment kan iemand anders
lijken dan het andere moment. Mensen kunnen veranderen in de loop van de geschiedenis. De
identiteit van de mens blijft het zelfde. Datgene wat in de mens kenmerkend is, in wisselende tijd en
omstandigheden.
3.3 de mens als verzameling
3.1 de begrippen subpersoonlijkheden en delen
Wanneer we de menselijke persoonlijkheden bezien ontmoeten we een onvoorstelbaar ingewikkeld
geheel van gedachten, oordelen, emoties en handelingen. Als we wat over mensen te zeggen hebben
dan hebben we het altijd over aspecten van mensen, nooit over de mens als totaal. Alle relevante
verschillende aspecten van onze persoonlijkheid beschrijven we dan als aparte personen, met een
eigen functie en doel. We noemen deze verschillende elementen van onszelf vaak kortweg
subpersoonlijkheden of delen.
3.2 coordinatie door de regisseur
Wanneer al deze subpersoonlijkheden of delen op een goede manier met elkaar omgaan en op een
goede manier met elkaar samenwerken, spreken we van een mens die een goed geintregeerde
persoonlijkheid bezit. We hebben dan te maken met iemand die een goede relatie met zichzelf
aangaat. Wil iemand een goede samenwerkingsverband zijn tussen al de verschillende
persoonlijkheden waaruit hij is opgebouwd, dan zal het nodig zijn dat er een centrale persoon is die
de activiteit van al die onderscheiden persoonlijkheden reguleert. Net als freud: EGO of volwassene.
Hij is in staat zich er zodanig los van te maken dat hij kan overzien welk deel van ons wanneer ingezet
moet worden. Hij voelt zich zodanig verbonden dat hij zich gemotiveerd weer ont ten dienste te
staan.
3.3.3. de ontwikkeling van de regisseursfunctie
Wanneer we spreken over het aangaan van een goede relatie met onszelf, dan hebben we het dus
vooral over de regisseursfunctie waarmee we ons bestaan vormgeven. Wanneer mensen in de loop
1
,van hun ontwikkeling te weinig kansen hebben gehad of hebben genomen om de regisseur te
worden van hun eigen toneelgezelschap, blijven ze vastzitten in hun geschiedenis of in het verzet
tegen hun geschiedenis. Als klein kind heeft de mens in eerste instantie nog vrijwel niet beschikken
over deze functie. Een belangrijke taak is dat de ouders dit stukje bij beetje uit oefenen bij de kids.
Blijven ouders en kinderen te lang in deze afhankelijkheid steken of wordt deze afhankelijkheid te
vroeg verbroken, dan ontstaat de mogelijkheid dat het ontwikkelen van eigen regisseursfunctie
wordt geschaad.
3.4 identiteitsontwikkeling
Identiteitsbesef
Een sterk besef van de eigen identiteit, de ervaring van een sterke regisseursfunctie heeft te maken
met het psychologische niveau van identiteit. Voor gezond functioneren van mensen is het sociale en
het sprituele niveau echter evenzeer noodzakelijk. Mensen hebben het evenzeer nodig te ervaren
dat hun bestaan betekenis heeft voor hun omgeving en betekenis heeft in het grotere deel van leven
en streven. Als laatste ontwikkelinsfase van onze identiteit beschrijft Erikson de crisis die mensen
doormaken tussen de polariteiten ego integriteit vs wanhoop. Het eindstadium van onze
identeitsontwikkeling is de ervaring van de eigen identiteit en de acceptatie daarvan, inclusief de
acceptatie van de eigen zingeving. Wanneer mensen deze ontwikkeling niet doormaken, vervallen ze
tot wanhoop. Ze verliezen het op zichzelf en zijn niet in staat diepgaande gesprekken met anderen te
onderhouden. Ze functioneren als een acteur waaraan de regisseur ontbreekt en geen leiding weet
te geven, zonder tekst op het podium staan.
Het verlies van identiteitsbesef
Ieder mens kan een situatie benoemen waarin hij niet zichzelf was. Het kan voorkomen daat mensen
in hun ontwikkeling te weinig een eigen identiteit hebben kunnen vormen. We spreken in zo een
situatie over identiteitsverwarring of over een zwak identiteitsbesef. Deze mensen hebben mate het
gevoel dat ze zichzelf zijn. Ze ervaren onzekerheid en voor hen is het alsof steeds een ander deel van
hun persoonlijkheid de werkelijk ik. Het brengt een bestaansangst met zich mee (existentiele angst)
dit kun je vergelijken met dat je een auto moet besturen in een wedstrijd maar geen auto kan rijden.
Je wordt een speelbal van het leven. Het kan ook zo zijn dat mensen daar suicidaal van worden. Alle
psychologische problemen zou je kunnen beschrijven als een identiteitsbesef.
Identiteit en de relatie tot mensen in de omgeving
Identiteit groeit in wisselwerking met reacties van mensen in de omgeving. mensen ervaren zichzelf
in hun doen en laten. De mensen in de omgeving reageren op dit gedrag. Bij een intense opvoeding
leven de ouders vanbinnen tijdens de identiteitsontwikkeling.
3.5 Dimensies van identiteit
Identiteit kan bezien worden vanuit verschillende dimensies ( allen in een ander perspectief):
De psychologische dimensie
In de beschrijvingen van deze dimensie wordt de mens gezien als een losstaand individu. De
menselijke persoonlijkheid wordt dan beschreven zoals een bioloog een bloem kan beschrijven die
hij determineert. In het beschouwen van de mens als geisoleerd individu kunnen aspecten aan bod
komen als: de verschillende ontwikkelingsfasen van de menselijke persoonlijkheid, de verschillende
2
,sub persoonlijkheden en de wijze waarop deze zich manifesteren, de regisseursfunctie, de relatie
tussen het bewuste en onbewuste functioneren
De sociale dimensie
Nog een andere manier van kijken naar de menselijke persoonlijkheid is deze persoon steeds te zien
als een wezen dat slechts kan bestaan en ontwikkelen in relatie tot zijn omgeving, zoals de bioloog
een bloem kan beschrijven in relatie tot de totale biotoop. Daarbij komen aspecten aan bod als
: de ontwikkeling van de relaties waarbinnen de mens leeft
de ontwikkeling van de functie die het individu binnen zijn omgeving heeft en de wisselwerking
tussen individu en omgeving
de zin van het bestaan van het individu als deel van zijn omgeving.
De spirituele dimensie
Een laatste manier van het kijken naar de mens is de mens te zien als een deel van een nog veel
groter geheel. Dan beschouwen we de mens als een deel van de kosmos, in zijn betekenis in dit
leven, in zijn functie ten aanzien van het bovenaardse
- het besef van de eigen identiteit als zinvol deel van grotere gehelen
- de ontwikkeling van religieuze en spirituele kwaliteiten
- de groei van acceptatie van het eigen ik en van de plaats en betekenis daarvan.
Ofwel: het spirituele niveau
3.6 identiteit en egoposities
je zou de egoposities kunnen zien als een samenhangend systeem: denken, voelen en handelen. De
ouder positie zou gezien kunnen worden als een positie waarin je reageert net als hoe je ouders
deden. Met bijvoorbeeld de vraag: is het veilig? Mensen die de kind positie innemen handelen in
hoge mate net als het oorspronkelijke gedrag. Ze zullen zo reageren als ze geassocieerd worden met
hun kindertijd. Zo herhalen mensen hun geschiedenis, zeer vaak tegen hun zin in.
De wisselwerking tussen ouder en kind
Lees bladzijde 39.
3.7 benaderingen van het begrip identiteit
Individualiteit
Wanneer we spreken over identiteit zijn we vaak in eerste intstantie geneigd te spreken vanuit onze
individualiteit. We beschouwen de mens als apart, min of meer los van de omgeving. we spreken
over de identiteitsontwikkeling. We ervaren onze identiteit als een manier van zijn die we actief en
doelgericht proberen vorm te geven in ons omringende leefwereld. We bestuderen identiteit zoals
we een aparte bloem bestuderen.
Collectiviteit
De groep, de collectivitieit staat centraal. We ervaren identeit dan veeleer als een relatie tot
collectiviteit. Het ik heeft slechts betekenis als een onderdeel van het wij.
3
, 3.8 drie lessen over identiteit
Om de betekenis van onze identiteit met steeds toenemende intensiteit te kunnen ervaren wordt
wel gezegd dat de mens een drietal lessen te leren heeft.
De eerste les
Het bestaat uit het sluiten van onvoorwaardelijke vriendschap met jezelf. Onzelf vanuit onszelf
beschouwen. De acceptatie van de eigen identiteit is een eerste voorwaarde voor ontwikkeling. We
zijn anders als de weggebruiker die aan het levensverkeer deelneemt, terwijl hij het voertuig waar
over hij beschikt niet accepteert.
De tweede les
Ruimte geven aan de eigen buitenwereld. Gevoelens en gedachten wellen in ons op. Door te denken
en te voelen worden we bekend gemaakt met ons eigen innerlijk. Wanneer we bepaalde gevoelens
en gedachten proberen te verdringen, zullen ze juist deze gevoelens en gedachten zich steeds
opnieuw aan ons opdringen. We zijn dan als weggebruikers die het eigen voortuig niet kennen
De derde les
Het durven aangaan van de levensreis die we te maken hebben. Openstaan voor het onbekende van
ons bestaan is de enige mogelijkheid die we hebben om onze identiteit te ervaren in wisselwerking
met onze leefwereld. Wie het leven probeert te controleren zal de beheersing van het leven
verliezen. We zijn dan als de weggebruiker die het verkeer probeert te regelen in plaats van eraan
deel te nemen.
Op basis van deze lessen, leren we steeds opnieuw wie we zijn. We ervaren steeds nieuwe aspecten
van wie we werkelijk zijn. Door het eigen identiteitsbesef ook wer los te laten ervaren we de
eenheid, de eenheid met alle verschillende elementen van ons innerlijk en de eenheid met datgene
wat ons omringt. Zo wordt ons leven een soms beangstigend, maar altijd uitdagend en fascinerend
avontuur.
3.9 wenken voor begeleiders
4.6 Het werk van Erik Erikson
Erik Erikson beschrijft niet alleen de verschillende fasen van menselijke ontwikkeling op een heldere
en constructieve manier, hij benoemt ook een aantal principes die aan deze ontwikkeling ten
grondslag liggen.
Principes van een fasegewijze ontwikkeling
De uitdaging
Erikson gaat er vanuit dat iedere ontwikkelingsfase een uitdagig inhoudt. Om te kunnen groeien naar
de volgende fase van ontwikkeling staat het individu voor de taak deze uitdaging aan te gaan en te
overwinnen. Wanneer we daartoe onvoldoende in staat zijn geweest, blijft deze ontwikkelingstaak
ons bij onze verdere groei achtervolgen. M.a.w. net zolang geconfronteerd met de uitdaging tot we
uiteindelijk de groeistap hebben gemaakt.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller clineboer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.