Samenvatting Kunst Algemeen - Cultuur van de kerk (11e en 12e eeuw)
37 views 1 purchase
Course
Kunst algemeen
Level
VWO / Gymnasium
Uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van de examenstof over de Cultuur van de Kerk in de 11e en 12e eeuw (romaans en gotisch). Bevat ondersteunende afbeeldingen en duidelijke tekst. Precies wat jij nodig hebt om je (school) examen te behalen!
PTA Kunst algemeen
Hoofdstuk 2 en 3: Cultuur van de kerk
11e en 12e eeuw (Romaans)
West-Europa uitgestrekt en verlaten met kleine geïsoleerde woongemeenschappen → feodale heren
regeren als vorst.
- Niet veel contact tussen dorpen en steden.
- Geen onderlinge handel → geen specialisatie in agrarische / ambachtelijke producten.
- Voedsel en goederen voor eigen gebruik.
- Christendom verspreid tot in verste uithoeken, katholieke geloof door alle volken in het gebied
aanvaard als enige ware godsdienst.
Pelgrimages: Bedevaartstocht naar plaatsen waar heiligen worden vereerd of waar het goddelijke
zich heeft geopenbaard.
- Vorm van boetedoening → vaak moeizame lange tocht.
Pelgrims volgen vaste route.
Conques: ligt op een van de routes naar Santiago de Compostela.
- Kerk is ingericht voor het ontvangen van pelgrims.
- Timpaan: Christus (midden) maakt scheiding tussen goed en
kwaad (hemel en hel). Links heerst orde, knus onder keurige
poortjes. Rechts minder vredig, vanuit midden worden mensen
door helpers van de duivel de hellemond in gedreven.
- Bij binnentreden van kerk staan bezoekers oog in oog met
verschrikkingen van het Laatste Oordeel (vernietiging van
mensheid, alleen zij met ware geloof zullen toetreden tot eeuwige
leven).
Angst kenmerk van vroeg middeleeuwse cultuur.
- Angst voor almacht van God en zijn niet te doorgronden plannen en harde straffen.
- Angst voor onbekende en onbegaanbare wereld buiten de burcht.
Bescherming wordt geboden door lagere adel → feodale heren heersen over kleine gebieden
(organiseren eigen leger).
Beroepsleger van ridders met professioneel wapentuig en harnassen → avonturen later centraal voor
ridderromans.
Schenkingen aan kerken en kloosters zijn een manier om gemaakte fouten goed te maken.
v.a 10e eeuw → aantal kloosters in West- Europese landen neemt toe.
Taakverdeling tussen feodale heren (zorg voor verdediging en bestuur) en kloosters (God loven met
zang en gebed).
Om in te treden in klooster → groot deel van familiebezit afstaan.
De regels in de kloosters hebben als kern ora et labora (bid en werk).
- Bidden kan zeven uur per dag in beslag nemen.
- Resterende tijd wordt er geslapen (dormitorium), of gewerkt in het scriptorium waar oude
teksten worden gekopieerd. Vaak voorzien van illustraties → miniaturen.
- Er wordt geleefd volgens een vast voorgeschreven regel: er zijn op vaste tijden
gebedsdiensten → getijden, iedere week (volgens vast rooster) 150 psalmen gezongen.
1
, - Gregoriaans: eenstemmige Latijnse onbegeleide kerkzang in Katholieke kerk.
- Zang is altijd bestemd voor de liturgie (kerkdienst).
De psalmen worden erg sober, lettergreep voor lettergreep op één toon gezongen. Daarnaast zijn er
melodieën met een reeks van tonen op één lettergreep. Het zingen voorkomt dat de verplichte teksten
gedachteloos worden afgeraffeld. De klank van het gregoriaans is een echo van de goddelijke
harmonie, de menselijke stem is geschikt Gods heil te loven en staat hoger in aanzien dat de
instrumentale muziek.
Eerste stap in ontwikkeling van muzieknotatie: geheugensteuntjes → tekentjes (neumen) aangebracht
boven tekst.
Guido van Arezzo:
- Brengt twee lijnen aan, gele die toon c aangeeft en een rode die de f aangeeft.
Vervolgens ontstaat de vierlijnige notenbalk met sleutel en de voor het gregoriaans zo opvallende
notatie in vierkante noten.
- Solmisatie: in de muziek toegepast hulpmiddel waarbij
melodieën op de lettergrepen do-re-mi-fa-sol-la-si (ti)
worden gezongen. De lettergrepen geven een relatieve
toonhoogte aan. De namen van deze solmisatie ontleent
Arezzo aan een Johannes Hymne.
Door het ontvangen van schenkingen en legaten vergaren de
kloosters veel bezittingen en kapitaal. De kloosterorden leven van dit geld in grote
luxe.
De Cluniacenzers staan vooral bekend om hun enorme rijkdommen. Ze worden
gebruikt voor het vervaardigen van oogverblindende gewaden, reliekhouders,
wierookvaten en het verfraaien van kerken en kloosters.
Sainte Madeleine (v.a 1150), onderdeel van klooster in Vézelay, is een Cluny-kerk.
Het bevat een overdaad aan beeldhouwwerk, alle pijlers (een steunpilaar een
vrijstaande drager van een boog, hoofdgestel, gewelf of balk) en halfzuilen (een zuil
die tegen de muur zit en half uitsteekt) zijn voorzien van bewerkte kapitelen (elk
kapiteel onderscheid zich van een andere en is voorzien van bloem- en
plantmotieven, scènes uit de Bijbel of duivelse gedrochten).
- Bevat gebeente van Maria Magdalena → relikwieën spelen belangrijke rol →
overtuigd dat kracht van heilige hierin is overgegaan.
- Vézelay speelt een belangrijke rol in de verspreiding van het christelijk geloof. Christus is niet
afgebeeld als rechter over het laatste oordeel maar als verspreider van de Heilige Geest. Hij
symboliseert hier de start van een pelgrimstocht.
De afstanden tussen de afgelegen burchten, dorpen en kloosters waren groot, slechte wegen, kans
op verdwalen, verhongeren en overvallen worden. Kloosters zijn voor pelgrims een toevluchtsoord om
te overnachten en aan te sterken voor een volgende etappe.
Indeling van de kerk
Een ruim voorportaal, de narthex (10), doet dienst als ontvangstruimte.Vanuit deze ruimte betreden
kerkgangers het middenschip (8) wat wordt geflankeerd door twee zijbeuken (9). Richting apsis is
een dwarsschip / transept (7) opgenomen, waardoor in de plattegrond de vorm van het kruis
waaraan Christus is gestorven herkenbaar is.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ambervanbeers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
