De Dageraad der Volksbevrijding’. Socialisten, arbeiders en de staat in Nederland (5772IVH4)
Summary
Dageraad der Volksbevrijding - samenvatting leesstof
4 views 0 purchase
Course
De Dageraad der Volksbevrijding’. Socialisten, arbeiders en de staat in Nederland (5772IVH4)
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Samenvatting van alle opgegeven leesstof van het vak Dageraad der Volksbevrijding van afstudeerrichting Nederlandse geschiedenis op de Universiteit Leiden uit het jaar 2023/2024 semester 2
De Dageraad der Volksbevrijding’. Socialisten, arbeiders en de staat in Nederland (5772IVH4)
All documents for this subject (1)
Seller
Follow
femkesiebel2
Reviews received
Content preview
Rooy - H4 arbeiders en de strijd om politiek 1869 - 1906
Harmonische gemeenschap
- Godfried Quack viel de dreiging van het revolutionaire socialisme op
- Grondwet van 1848: bracht vrijheid van vereniging → opkomst gilden, jaren ‘60:
zoektocht meer maatschappelijke waarderingen/beter leven, onderlinge regelingen
- Oprichting vakverenigingen: respect, materiële samenwerking, collectieve zelfhulp →
gevolg aantrekken economie en agrarische crisis: veel landarbeiders naar stad
- Werkgevers: ontwikkelden mee, patriarchaal systeem, spaarregelingen, fondsen,
huisvestiging → wel uitzondering ipv regel
- Parlementaire enquête 1887: wekte medenlijden op voor arbeiders, maar enkel
uitwassen kon worden tegengewerkt → angst voor verhoging door commercialisatie
- Enquête leidde tot de arbeidswet van 1889: vrouwen en kinderen niet meer ‘s nachts
en op zondag werken, uur rust per werkdag → arbeiders afhankelijker van
werkgevers → werd niet gewaardeerd door de arbeiders
- Palingoproer 1886: in Amsterdam, opstand van arbeiders → gezamenlijke strijd
nodig, maar moeilijk: verdeeldheid onder arbeiders en weinig vertrouwen in
vooraanstaande personen/sociaalliberalen
- Karakter arbeidersbeweging: patronage van hoge heren, materiële belangen
behartigd, deelname aan nationaal politiek debat, vooral geschoolde werklieden
- Risico politiek: ANWV wilde neutraal staatsonderwijs → afscheiding protestanse
Klaas Kater: Patrimonium, semi aansluiting Kuyper/ARP en nieuwe verdeeldheid
- Oprichting Nederlandse Roomsch Katholieke Volksbond 1888
De dageraad der volksbevrijding
- Vanaf 1870: stijging loonkosten, daling kapitaalkosten en rente, meer investeringen
- 1860-1900: halvering werkloosheid, stijging reëel inkomen → daling inkomsten
gelijkheid, huwelijksleeftijd, kindertal, alcohol en sterftegetal, beter hygiëne, meer
scheidingen → men nam lot in eigen handen
- Politiek werd gedaan door elite, arbeiders deden nooit zelf mee, partij oprichten was
geen optie, voortzetting van stakingen was logischer, men wilde grote veranderingen
- 1881: Sociaal Democratische Bond opgericht als vakcentrale en partij, aandacht voor
kiesrecht → Bond voor Algemeen Kies- en Stemrecht opgericht 1883
- September 1885: bijeenkomst van kiesvereniging → ze zouden doorgaan als de
Nationale Volksvergadering die om algemeen kiesrecht vroeg, negeren zou een
misdaad zijn → socialisten ontnamen hiermee hun perspectief op politieke actie
- 1887: uitbreiding electoraat, maar nog altijd geen kiesrecht
- Nieuwenhuis: voormalig voorman SDB, enige socialist in parlement 1888-91, vanaf
1893 besloot de SDB niet meer aan de politiek te doen → parlementairen scheiden
zich af: oprichting Sociaal Democratische Arbeiders Partij onder Troelstra
- Er ontstonden twee groepen arbeiders: de radicale groep die politiek verwierp (NAS)
en de groep die het niet verwierp, maar wel er buiten bleef
- Algemeene Nederlandse Diamantbewerkers Bond van 1894: ontstaan na staking,
algemene politiek neutrale vakvereniging, verkoopkartel van arbeid, Polak was
voorman, hij deed zaken met de overheid
- 1981-1901: drie relatief sociaal liberale kabinetten met sociaal wetgevings-
programma, SDAP en ANDB werkten samen
, Spoorwegstakingen van 1903
- Linkse arbeidersbeweging had twee visies → ontknoping in 1903:
Spoorwegstakingen → ze wonnen het conflict
- Kabinet verbood het stakingsrecht voor overheidspersoneel, Comité van Verweer
werkte dit tegen maar kwam te laat → wet werd aangenomen en leidde tot een
algemene staking: gevecht tussen arbeiderspolitiek en nationale politiek
- Gevolgen: veel ontslagen, daling ledental NAS, nieuwe vakcentrale: Nederlandsch
Verbond van Vakvereenigingen in 1900: eerst enkel verkoopkartel
- NVV en SDAP: samenwerking, SDAP deed politiek, waren het niet altijd eens
- Zelfs religie mocht de solidariteit niet stoppen → verenigingen werden neutraal, het
Patrimonium deed weinig waardoor protestantse druk toenam, confessionele
arbeiders voelden zich echter niet thuis in de neutrale bonden
- Interconfessionele verbonden werden opgezet: CVN maar dit beviel de clerus niet →
katholieken uit de CVN, zij vormden in 1925 het Roomskatholiek werkliedenverbond
- NVV werd links tegengewerkt door de NAS en rechts door de CVN en de RKWV →
uiteindelijke samenwerking met de laatste twee
- 1897: wet die verzekering van personeel door werkgevers verplichtte →
Rijksverzekeringsbank opgericht → werkgevers tegen: stichtte Vereeniging
Nederlandsche Werkgevers omdat de staat het gezag van werkgevers doorbrak
- Kuyper kwam met alternatief: verzekeringsplicht, maar moest geregeld worden door
bedrijven zelf → aangenomen in 1901, Centrale Werkgevers Risicobank in 1902
Rooy - H5 eendracht en onmacht: 1898 - 1918
- Vanaf 1813: uitbreiding overheidsbemoeienis met maatschappelijk leven: meer
infrastructuur, vermindering verschillen bewoners, toename welvaart, modernisering
- Politieke gelijkheid nam toe, netwerk van verenigingen in vier delen met
tegenstellingen → paradox: tegenstellingen in verscherpen én verzwakken de
maatschappij, meer rivaliteit, meer tegenstellingen in volksdeel
- Ernest Renan 1882: natie kan bestaan als voorvallen uit verleden van scherpte
ontdaan worden → verschillen werden onschadelijk gemaakt
- Nederlands-Indië: meer Nederlanders naar kolonie, meer investeringen, uitbreiding
koloniale bewind, toename spanningen imperialisten → neutraliteitspolitiek
De geest van Augustus
- WOI: NL neutraal oa door snelle mobilisatie die aanval afschrok, dit verzwakte later
door het niet kunnen bijhouden van de wapenwedloop
- Visie Kuyper: godsgericht over een onchristelijk geworden wereld
- Visie socialisten: onvermijdelijk gevolg van kapitalisme
- Visie liberalen: socialisten hadden de zelfbeheersing ondergegraven
- Van der Linden: wilde einde maken aan de schoolkwestie en kiesrechtkwestie →
tegemoetkoming was nodig ivm verdeeldheid land/verzuiling → Pacificatie van 1917
- Minister Treub: wilde samenwerking met Van Aalst: president NHM
- Duitsland wilde handel via NL, ENG juist niet → NL klem → Nederlandsche Overzee
Trustmaatschappij opgericht 1904 door bedrijf → verstrengeling handel/zakenwereld
- Voedselindustrie overgelaten aan verenigingen maar slecht controleerbaar
- Koninklijk Nationaal Steun Comité: moest eco stagnatie voorkomen, ook de
nederlandsche Werkloosheidsraad → maakten samen plannen: kern KNSC
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkesiebel2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.85. You're not tied to anything after your purchase.
