Deze samenvatting bestaat uit de volgende hoofdstukken: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 & 11. Dit zijn alle hoofdstukken uit ''Meer dan opvoeden: perspectieven op het werken met ouders'' die geleerd moeten worden voor de kennistoets van semester 1 (HAN Pedagogiek).
Meer dan opvoeden: perspectieven op
het werken met ouders
CAROLIEN GRAVESTEIJN & MONICA AARTSMA
HOOFDSTUK 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 & 11.
,Hoofdstuk 2 – Opvoeden en sociale
verantwoordelijkheid
2.1 Inleiding
Opvoeden is een maatschappelijke aangelegenheid. Zowel de overheid als
marktpartijen proberen hun invloed op het ouderschap en de opvoeding uit te
breiden.
2.2 Opvoeden als maatschappelijke verantwoordelijkheid
Ondanks dat onderzoek aantoont dat het aantal en de zwaarte van psychische
problemen bij kinderen en jongeren ongeveer hetzelfde blijven, stijgt de vraag naar
professionele hulp spectaculair. Hiervoor zijn allerlei verklaringen denkbaar:
- Veel ouders hebben het gevoel dat ze tekort schieten, waardoor ze steeds
eerder en vaker een hulpverlener in schakelen.
- Er is een grote druk van buitenaf. Als een kind zich op school anders
gedraagt, wordt hij niet langer gezien als buitenbeentje, maar als een
zorgleerling die diagnose en wellicht behandeling nodig heeft.
De manier waarop ouders opvoeden is een individuele keuze, maar als je verkeerd
kiest, is het wel je eigen verantwoordelijkheid. In een goed functionerende
pedagogische civil society zijn burgers bereid om verantwoordelijkheden rond het
opgroeien en opvoeden met elkaar te delen in de eigen sociale netwerken en in het
publieke domein. Burgers zijn onderling betrokken en bevorderen daarmee het
opvoeden en opgroeien.
2.2.1 Krampachtig ouderschap moderniseren
Volgens Peter Stearns vroegen ouders in de loop van de twintigste eeuw steeds
vaker steun van deskundigen, omdat hun leefwijze en levensomstandigheden
drastisch veranderden:
Door urbanisatie en industrialisatie vielen traditionele familieverbanden uit
elkaar en ontstonden kleine kerngezinnen.
Kinderen waren minder nodig voor arbeid ze waren steeds minder met
familie.
Nieuwe wetenschappelijk inzichten legden een direct verband tussen de
ontwikkeling van kinderen en de opvoeding thuis.
Hierdoor werden ouders verantwoordelijk gehouden als hun kinderen zich in de
publieke ruimte niet goed gedroegen of op school onvoldoende hun best deden.
Vooral moeders kregen vaak openlijk en direct de schuld van alles wat er is kon gaan
met hun kinderen en werden zo een ‘prooi’ van deskundige adviseurs. Door de
onzekerheid van de ouders en het gevoel om te kort te schieten ontstond er
hyperparenting: de suggestie dat elke ouder de mogelijkheid maar ook de plicht
heeft om het perfecte kind te construeren. Door de juiste combinatie van scholing,
naschoolse verrijkingsactiviteiten en intensieve begeleiding zouden ouders hun
kinderen de weg kunnen wijzen naar een topuniversiteit en een topcarrière.
Meer dan opvoeden
Carolien Gravesteijn & Monica Aartsma
,Er zijn ook ouders voor wie het hyperparenting ver van de realiteit staat. Zij zijn
vooral bezig om het hoofd boven water te houden en hebben het gevoel dat er voor
hen en hun kinderen juist veel te weinig te kiezen is in het leven. Hierdoor zijn hun
kinderen vaak sociaal buiten gesloten. Door materiële deprivatie (geldgebrek),
onvoldoende sociale participatie (geen clubjes, weinig sociale contacten) en
onvoldoende toegang tot sociale grondrechten (onder andere onveilige of onprettige
buurt).
2.2.2 De pedagogische civil society als remedie
Door een toegenomen bemoeienis van experts is opvoedgezag van ouders
vermindert. Hierdoor zijn ouders steeds meer afhankelijk van experts. Als oplossing
hiervoor zouden ouders meer met elkaar moeten samenwerken om het isolement dat
hun gezag ondermijnt te doorbreken. Stearns pleit voor de oprichting van parent-
response-groepen die met behulp van objectieve gegevens en historische inzichten
de collectieve aanval op het zelfvertrouwen en plezier van ouders kunnen keren.
We zouden dus moeten streven naar meer samenwerking tussen ouders, betere
verbindingen tussen ouders en scholen, gelijkwaardigere relaties tussen ouders en
opvoedingsdeskundigen en een op preventie gerichte overheid die zich aanzienlijk
minder top-down gedraagt.
2.3 Opvoeden tot sociale verantwoordelijkheid
Opvoeden is niet alleen een verantwoordelijkheid die burgers meer met elkaar
zouden moeten delen, het algemeen belang moet ook als opvoeddoel meegenomen
worden. Opvoeding moet niet alleen de nadruk leggen op het belang van het kind,
maar ook een bijdrage leveren aan de maatschappij. Een maatschappij kan niet
functioneren als zij alleen bestaat uit burgers zonder problemen die hun individuele
ontwikkelingstaken uitvoeren. Die burgers moeten op zijn minst óók willen proberen
om het met elkaar eens te worden over de manier waarop zij samenleven.
2.3.1 Algemeen belang als opvoedingsdoel
In de Westerse samenleving wordt onder ‘algemeen belang’ verstaan als: het in
stand houden en ontwikkelen van de democratie. De kern hiervoor is het erkennen
van wederzijdse belangen van individuen en groepen en van de manier waarop
mensen zichzelf associëren, hun ervaringen op elkaar afstemmen en participeren
aan gezamenlijke praktijken. Burgers zijn bereid conflicten op te lossen via dialoog
en onderhandeling. Ook bevat het gelijkheid en gelijkwaardigheid, sociale
verantwoordelijkheid, rechten en plichten, het verbod op discriminatie op grond van
geloof, afkomst of geaardheid en rechten van minderheden.
Veel mensen hebben echter weinig geleerd over wat democratie is. Door gebrek aan
kennis en betrokkenheid maakt dit de democratie erg kwetsbaar. Democratische
structuren en regels houden uiteindelijk geen stand als teveel mensen
ongeïnteresseerd zijn. Opvoeding en onderwijs moeten zorgen dat mensen actief
betrokken zijn bij democratie; door kennisoverdracht, motiveren en het leren open
staan voor andere meningen.
Meer dan opvoeden
Carolien Gravesteijn & Monica Aartsma
, 2.3.2 Gezinsopvoeding en democratie
Onder invloed van algemene democratiseringsprocessen in de samenleving is het
westerse gezin gemoderniseerd.
De machtsverschillen werden kleiner;
Persoonlijke ontwikkeling en emancipatie van gezinsleden werden
belangrijker;
Er kwam meer ruimte voor het uiten van gevoelens.
Gezinnen veranderden van een bevelshuishouden in een
onderhandelingshuishouden.
De autoriatieve opvoedingsstijl weerspiegelt het beeld van het gezin als mini-
democratie. Een belangrijk democratisch vermogen als de wil en de vaardigheid om
overeenstemming te bereiken, wordt door veel kinderen in de eerste plaats binnen
het gezin geleerd. Er zijn 5 opvoedingsstrategieën die ouders kunnen toepassen om
moraliteit bij hun kinderen te bevorderen:
Inductie;
Zorgzaamheid en ondersteuning;
Eisen stellen en grenzen stellen;
Sociaal-moreel gedrag voorleven;
Open democratische gezinsdiscussies en conflictoplossing.
2.3.3 Democratie en ouderschapseducatie
Een democratische, autoriatieve opvoeding leidt tot de beste
ontwikkelingsuitkomsten binnen de westerse democratische samenlevingen. Wie
antidemocratische waarden aan zijn kinderen wil overdragen, zal niet gauw
autoriatieve opvoedingsmethoden gebruiken. Wie daarentegen democratie wil
doorgeven en voorleven, kan dit moeilijk via autoritaire middelen doen.
De huidige opvoedingsondersteuning is vooral gericht op het herkennen en
verhelpen van problemen. Onderzoek laat echter zien dat opvoedingsondersteuning
veel aan effectiviteit kan winnen door juist sterker uit te gaan van opvoedingsdoelen.
Er zijn drie winstpunten voor zo een doelgerichte benadering:
Het nadenken over opvoedingsdoelen legt een fundament onder de
opvoedingsmethoden die een ouder hanteert.
Deze benadering rekent af met de ‘tekortbenadering’ die zo lang kenmerkend
is geweest voor opvoedingshulp
Hierdoor ontstaan betere mogelijkheden om recht te doen aan de culturele en
sociale diversiteit van opvoedingsdoelen.
Meer dan opvoeden
Carolien Gravesteijn & Monica Aartsma
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tatummulder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
