Summary
Samenvatting Strafrecht in de Praktijk
- Course
- Institution
Bijna complete samenvatting SRIP
[Show more]
Seller
FollowChiaraa
Reviews received
Content preview
Samenvatting strafrecht in de praktijkWeek 1:
L.J.J. Peteres, Dealen met ondermijningsdelicten:
Het strafrecht is van oudsher steeds de aangewezen weg geweest om misdaad aan te
pakken. Het is het rechtsgebied bij uitstek waarin moreel laakbaar gedrag kan worden
bestraft door middel van een publiekelijk proces en het opzettelijk toebrengen van leed (door
bijvoorbeeld het opleggen van een in het bestuursrecht niet mogelijke vrijheidsstraf). Het
strafprocesrecht biedt daarvoor een toegesneden regeling waarin zowel instrumentaliteit
(bevoegdheidsverlening) alsook bescherming van de rechten van de verdachte, het
slachtoffer en de samenleving nauwkeurig gereguleerd zijn. Toch wordt het vertrouwen in
een effectieve strafrechtelijke afdoening van ondermijningsdelicten aldoor minder.
Georganiseerde criminaliteit is volgens Faunaut: het geheel van illegale activiteiten dat zich
afspeelt binnen een op zichzelf wettige organisatie-, terrorisme en professionele misdaad
(waarvan ook evident een ondermijnend effect op de samenleving en rechtsstaat uit gaat)
buiten dit begrip. De term georganiseerde criminaliteit omvat vooral criminele
samenwerkingsverbanden die zich bezighouden met drugs en witwassen. De term
ondermijnende criminaliteit legt de nadruk op het gevolg van die categorie delicten.
Oorspronkelijk werd met de term georganiseerde criminaliteit hetzelfde bedoeld als de term
ondermijnende criminaliteit, maar tegenwoordig is het niet meer hetzelfde. in de eerste
plaats zijn de delicten nu vrij algemeen gekwalificeerd worden als ondermijningsdelicten
vaak niet goed of strak georganiseerd. in de tweede plaats is een aantal
ondermijningsdelicten vrij goed zichtbaar. Kortom de huidige intepretatie van de term
georganiseerde criminaliteit en de term ondermijnende criminaliteit kunnen niet als
inwisselbare synoniemen worden gebruikt, wat wordt bedoeld met ondermijnende
criminaliteit is meer omvattend dan het begrip georganiseerde criminaliteit.
Bij het plegen van ondermijningsdelicten gaat het vrijwel altijd om criminele
samenwerkingsverbanden. Het kan gaan om zowel illegale, criminele organisaties als om
egale organisatiestructuren waarbinnen strafbare feiten plaatsvinden. Het kan om zowel
natuurlijke personen als rechtspersonen gaan als daders.
De volgende werkdefinitie van ondermijningscriminaliteit of ondermijnende delicten wordt
aangehouden: het geheel van delicten waarmee de dader, doorgaans in georganiseerd
legaal of illegaal verband, beoogt een zo groot mogelijk financieel gewin te behalen of
daaraan bij te dragen, om de verkregen opbrengst vervolgens om te zetten in legale gelden
en goederen, en waarbij het ondermijnen van overheidsgezag dan wel de rechtsstaat veelal
een middel is om dit doel te bereiken dan wel het resultaat hiervan.
Korf e.a. Criminele samenwerkingsverbanden
Het begrip crimineel samenwerkingsverband lijkt niet strikt onderscheiden te worden van
begrippen als georganiseerde criminaliteit, criminele organisaties, criminele netwerken of
criminele groepen.
,Er is sprake van georganiseerde criminaliteit indien groepen die primair gericht zijn op
illegaal gewin systematisch misdaden plegen, en in staat zijn deze misdaden op betrekkelijk
effectieve wijze af te schermen, in het bijzonder door de bereidheid te tonen fysiek geweld te
gebruiken of personen door middel van corruptie uit te schakelen.
Vaak gaat het om goederen of diensten waarnaar veel vraag is.
Bij georganiseerde criminaliteit is het georganiseerde handelen instrumenteel voor het op
illegale wijze verwerven van vermogen. Dit instrumentele criminele karakter ontbreekt bij
organisatiecriminaliteit (corporate crime). Een belangrijk verschil tussen beide criminele
fenomenen is gelegen in het begrip afscherming, een wezenlijk kenmerk in de definitie van
georganiseerde criminaliteit.
Een crimineel netwerk is een verzameling van individuen die met elkaar zijn verbonden,
zonder dat iedereen elkaar hoeft te kennen. Bij een criminele groep kent iedereen elkaar wel
en ziet met elkaar als groepsleden.
Door samenwerkingsverbanden te analyseren als criminele netwerken ontstaat er niet alleen
oog voor de stabiliteit in bepaalde samenwerkingsverbanden, maar ook voor discontinuïteit
en verandering. Om de wisselende samenstellingen te benadrukken, wordt ook van fluïde
netwerken gesproken. In tegenstelling tot klassieke georganiseerde misdaad worden
criminele netwerken vooral gekarakteriseerd door dynamiek in de samenstelling en het zich
bezighouden met diverse vormen van criminaliteit.
Spapens beschrijft de begrippen als volgt:
● Een crimineel netwerk bestaat uit personen die noodzakelijke kennis, motivatie en
toegang tot hulpbronnen hebben om specifieke illegale activiteiten uit te kunnen
voeren.
● een crimineel samenwerkingsverband komt tot stand om daadwerkelijk een of meer
criminele bedrijfsprocesssen uit te kunnen voeren.
● Een crimineel bedrijfsproces kan worden opgevat als logistiek proces waarbinnen
een goederenstroom een informatiestroom en een geldstroom succesvol tot stand
moet worden gebracht.
Binnen criminele netwerken en criminele samenwerkingsverbanden kunnen vijf functietypen
worden onderscheiden:
● Organisatoren: misdaad ondernemers die hun contacten in het criminele netwerk
maar ook op grond van hun managementvaardigheden, criminele bedrijfsprocessen
kunnen uitvoeren.
● Financieres: fourneren zo nodig inversteringskapitaal aan organisatoren
● intermediairen: zijn in staat om op te treden als tussenpersoon tussen organisatoren
en heen met elkaar in contact te brengen.
● hulpkrachten: het ongeschoolde personeel, dat wordt ingeschakeld bij de uitvoering
van criminele bedrijfsprocessen
, ● dienstverleners uit de onderwereld of bovenwereld: betaalde krachten die beschikken
over schaarse kennis en vaardigheden.
In de opsporings- en vervolgingspraktijk wordt verschillend gedacht over de betekenis en
waarde van het begrip crimineel samenwerkingsverband. De schrijvers van het rapport
hanteren de volgende werkdefinitie: Een crimineel samenwerkingsverband is een verband
waarin personen samenwerken met bekenden en elkaar weer bij anderen introduceren om
criminele activiteiten te verrichten.
Ondermijning is de verwevenheid van de onderwereld met de bovenwereld. Criminele
samenwerkingsverbanden (=CSV) worden dan niet meer gezien als losstaande entiteiten
binnen de onderwereld maar als organisaties. groepen of netwerken die zijn verweven met
de samenleving.
De termen georganiseerde criminaliteit en ondermijnende criminaliteit overlappen tot op een
zekere hoogte maar zijn geen synoniemen. De overeenkomst is dat het vaak primair gaat
om het op illegale wijze geld verdienen. Ondermijnende criminaliteit heeft echter niet altijd
een georganiseerd karakter en is niet altijd gericht op financieel gewin. Het OM omschrijft
ondermijnende criminaliteit als misdaad die maatschappelijke structuren of het vertrouwen
daarin schaadt.
Een onderzoek naar CSV is volgens het OM alle projectmatige onderzoeken naar CSV’s die
zich bezighouden met zware georganiseerde en/of ondermijnende criminaliteit. projectmatig
houdt in dat het onderzoek is gestart na een beslissing van de stuur en weegploeg, als CSV
zien zij een verband tussen twee of meer personen waarbinnen sprake is van een
structurele samenwerking en waarbij de verdachten delicten plegen die vier jaar of meer
straf opleveren en die mede gericht zijn op financieel gewin. Zware georganiseerde
criminaliteit is het in georganiseerd verband beramen of plegen van misdrijven die gezien
hun aard een ernstige inbreuk op de rechtsorde opleveren. De criteria voor een CSV
onderzoek zij: een samenwerkingsverband van twee of meer personen die zich bezighouden
met criminaliteit, ondermijning, specifieke fenomenen, thema’s of aandachtsgebieden.
Met het begrip CSV wordt tot uitdrukking gebracht dat georganiseerde criminaliteit zich niet
beperkt tot strak hiërarchisch gestructureerde maffia-achtige organisaties en dat de
uitvoering van de criminele activiteiten vaak geschiedt in wisselende personele constellaties.
De term wordt niet overal hetzelfde gehanteerd.
Bij de strafrechtelijke aanpak van CSV’s zetten opsporende en vervolgende instanties
wettelijke instrumenten en bevoegdheden in ten behoeve van het opsporen en vervolgen
van strafbare feiten, gepleegd door individuele deelnemers aan die criminele organisaties.
om zo optimaal mogelijk te voldoen aan een effectieve aanpak van CSV’s komt een vijftal
lijnen naar voren waarlangs men de aanpak geleid.
● goed weeg- en sturingsproces: gericht op de vraag of de aanpak efficiënt en effectief
is.
● de kracht van de samenwerking tussen de regionale eenheden en landelijke
opsporingsdiensten
, ● gericht inzetten op sleutelfiguren en facilitators in de vorm van persoonsgerichte
benadering
● financieel rechercheren is een belangrijke pijler voor een effectieve aanpak
● inzicht vanuit een probleemgerichte benadering
Bij de strafrechtelijke aanpak van CSV’s zetten opsporende en vervolgende instantie
strafrechtelijke instrumenten en bevoegdheden in ten behoeve van het opsporen en
vervolgen van strafbare feiten. Een van de strafrechtelijke afdoeningsmodaliteiten is de
berechting en eventuele strafoplegging. Uit de beschrijving van de strafrechtelijke aanpak
komen echter verschillende belemmerende factor voor een strafrechtelijke afdoening door
de strafrechter naar voren zoals:
● handhavingstekort en een beperkte capaciteit in de strafrechtsketen
● keuze voor een thematische benadering binnen het strafrecht, wat een kunstmatige
scheiding creëert die er in de werkelijk niet altijd is
● noodgedwongen keuze (vanwege capaciteitsgebrek bij politie en justitie) voor andere
prioriteit waardoor CSV-onderzoek wordt stilgelegd
● moeizame internationale samenwerking
● meer focus op probleem- en subjectgerichte en thema-overstijgende benadering,
waardoor minder vaak het strafrechtelijk traject wordt uitgelopen;
● meer focus op preventie of tegenhouden (barrièremodel);
● meer focus op het afpakken van crimineel vermogen;
● meer focus op maatschappelijk effect, c.q. het verslechteren van het
ondernemingsklimaat;
● verschuiving van telbare ‘csv’-onderzoeken naar andersoortige onderzoeken die
eveneens bijdragen aan aanpak van georganiseerde criminaliteit;
● aanpak van criminele organisaties via strafprocedures vaak arbeidsintensief,
langdurig, vereist gespecialiseerde expertise, kent juridische complicaties,
internationaal aspect werkt vertragend, etc.;
● niet optimaal functionerende strafrechtsketen.
De bestuurlijke aanpak van met name gemeenten biedt een belangrijk instrumentarium voor
de aanpak van CSV’s. Onder de bestuurlijke aanpak wordt het geheel van activiteiten van
gemeenten gericht op het bestrijden, voorkomen, belemmeren en frustreren van criminele
activiteiten, al dan niet in samenwerking met andere partners in een aanpak, verstaan.
Bij een bestuurlijke aanpak moet worden gedacht aan activiteiten met een specifiek
bestuurlijke of bestuursrechtelijk karakter. Bij de bestuurlijke aanpak wordt niet expliciet
gericht op het aanpakken van CSV’s als zodanig, maar wel in breder opzicht op
georganiseerde en ondermijnende criminaliteit. Overkoepelende doelen voor de bestuurlijke
aanpak zijn: het bestrijden, voorkomen, belemmeren en frustreren van criminele activiteiten.
Andere doelen zijn onder andere het terugdringen van machtsposities die zijn opgebouwd
met door criminele activiteiten verdiend kapitaal; voorkomen dat dezelfde
criminelen/criminele activiteiten die zijn bestreden, terugkomen; voorkomen van vermenging
tussen boven- en onderwereld; voorkomen dat criminelen (onbedoeld, onbewust) door de
overheid worden gefaciliteerd; en voorkomen dat georganiseerde criminele activiteiten van
de grond kunnen komen. Wat betreft de ‘effectiviteit’ van de bestuurlijke aanpak wordt de
invulling van doelen en resultaten, zowel kwantitatief (meetbaar) als meer kwalitatief (niet of
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Chiaraa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.64. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now