OWG 1.14 - Emotionele en sociale adaptatie aan
de zwangerschap
Hoe verloopt het hechti ngsproces tussen ouder en kind ti jdens de
zwangerschap en daarna?
Wat is hechting?
Hechting is de band tussen ouder en kind die ontstaat in het eerste levensjaar. Het wordt ook wel
gehechtheid of gehechtheidsrelatie genoemd. Wanneer is er sprake van veilige hechting en wanneer
van onveilige hechting?
Welke voorwaarden zijn er voor een goede hechting?
De band tussen ouder en kind wordt ook wel de hechting genoemd. Voor het ontwikkelen van een veilige
gehechtheidsrelatie met het kind is het belangrijk dat ouders met hun gedrag aan drie voorwaarden voldoen:
sensitief reageren, zorgen voor continuïteit en metalliseren.
Belang veilige hechting
Een veilige hechting is belangrijk voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling en de cognitieve
ontwikkeling van het kind. De positieve gevolgen van een veilige hechting voor de ontwikkeling van kinderen
zijn:
zelfvertrouwen, doordat ze geleerd hebben dat ze kunnen rekenen op de steun van hun opvoeders.
veerkracht, ze kunnen flexibel reageren op problemen en spanningen en kunnen hun emoties tonen en
reguleren.
ze kunnen verbanden leggen tussen eigen gedrag en het effect van het eigen gedrag, doordat hun
ouders sensitief reageren op het gedrag van hun kind.
ze kunnen relaties aangaan, doordat ze geleerd hebben dat ze kunnen vertrouwen op de ouder,
kunnen ze ook makkelijker relaties aangaan met anderen.
Veilige hechting bevorderen
Om een veilige hechting te bevorderen is het belangrijk dat ouders met hun gedrag aan een aantal
voorwaarden voldoen:
- Sensitief reageren
Sensitief reageren houdt in dat de ouder open staat voor de signalen van het kind en daar passend op reageert.
Hierdoor leert het kind dat de ouder beschikbaar is als veilige basis om de wereld te ontdekken én als veilige
haven om nabijheid en troost te vinden. Sensitief reageren vraagt van de ouder zoveel betrokkenheid bij het
kind dat het passend kan reageren op de signalen van het kind. Dat houdt in dat de ouder:
reageert als het kind naar de ouder kijkt of toenadering zoekt.
een vriendelijke gezichtsuitdrukking heeft en naar het kind lacht.
praat tegen het kind en vertel wat het doet, bijvoorbeeld bij het aankleden, in bad doen of in bed
leggen.
speelt met het kind en leuke dingen met het kind doet.
het kind positief benadert en het complimenten geeft.
Als professional kun je sensitief gedrag van de ouder herkennen en bevorderen. Als de ouder dit gedrag niet
vertoont, kun je samen met de ouder werken aan de gehechtheidsrelatie.
- Zorgen voor continuïteit
Continuïteit in de aanwezigheid van de gehechtheidspersoon is belangrijk om een veilige gehechtheidsrelatie te
kunnen opbouwen. Kinderen kunnen zich aan een beperkt aantal volwassenen hechten. Het is belangrijk dat
die volwassenen regelmatig dichtbij zijn en contact met het kind hebben. Zo kan het vertrouwen groeien. Het
aantal primaire opvoeders dat voor het kind zorgt is bij voorkeur niet te groot en wisselt niet te vaak.
- Mentaliseren
Mentaliseren betekent dat de ouder gevoelens en gedachtes van het kind ziet, herkent en erkent. Het gaat dus
om het vermogen van de ouder om zich in te leven in het kind, bijvoorbeeld als het kind net is gevallen en
begint te huilen. Een ouder die kan mentaliseren, erkent dan dat het kind huilt omdat het is gevallen en
reageert hier passend op. Als professional kun je zien of een ouder kan mentaliseren aan het volgende gedrag:
De ouder kijkt en luistert naar het kind.
, De ouder benoemt wat die ziet aan het gedrag van het kind.
Het gedrag dat de ouder benoemt past bij de situatie, bijvoorbeeld door te zeggen wanneer het kind
net gevallen is: 'Je bent verdrietig omdat je gevallen bent, je hebt vast pijn.'
Je kunt als professional het mentaliseren van ouders helpen bevorderen door hen het belang van dit gedrag uit
te leggen en het eventueel met hen te oefenen.
Randvoorwaarden voor werken aan hechting
Wanneer er problemen zijn in het gezin die voor stress zorgen, bijvoorbeeld schulden, het heel moeilijk om aan
een veilige hechting te werken. Het is dan belangrijk om ook daarmee aan de slag te gaan. Zolang er stress is in
een gezin blijft het moeilijk voor ouders om sensitief te reageren, te zorgen voor continuïteit en te
mentaliseren.
Kwaliteit hechting
Hechting is belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. De gehechtheid blijkt uit de mate waarin het kind in
allerlei situaties contact zoekt met de ouder. In principe hechten alle kinderen zich aan hun ouders, maar de
kwaliteit van de gehechtheidsrelatie kan verschillen. Kinderen kunnen zich ook hechten aan andere nabije
volwassenen, zoals hun grootouders of de pedagogisch medewerkers van de kinderopvang.
Veilige hechting
Wanneer er sprake is van een goede hechting, wordt dat een veilige hechting genoemd. Kinderen die veilig
gehecht zijn zoeken direct contact met of de nabijheid van degenen met wie ze een gehechtheidsrelatie
hebben. Ze laten zich snel door hen geruststellen en durven van alles te onderzoeken en ontdekken. Een veilige
hechting legt dus de basis voor een optimale ontwikkeling van het kind. Voor een veilige hechting moet aan een
aantal voorwaarden worden voldaan.
Onveilige hechting
Als er problemen zijn met de hechting, wordt dat een onveilige hechting genoemd. Kinderen die onveilig
gehecht zijn zoeken niet direct contact met of de nabijheid van de ouder. Ze reageren bijvoorbeeld boos,
angstig of gestrest op de ouder of ze vermijden de ouder.
Het is belangrijk dat je als professional alert bent op de signalen van hechtingsproblemen. Bij een vermoeden
van hechtingsproblemen kun je een korte screening uitvoeren. Lees meer over het signaleren van
hechtingsproblematiek.
Wil je meer weten over onveilige hechting? Lees dan over de verschillende soorten onveilige hechting
externe link
.
Hechtingsstoornissen
Een hechtingsstoornis is een psychiatrische aandoening die ontstaat wanneer het kind geen duidelijk
aanwijsbare gehechtheidsfiguur heeft op wie het zich kan richten. Dat gebeurt vooral in extreme situaties van
verwaarlozing of mishandeling.
Kinderen met een hechtingsstoornis zoeken geen troost tijdens stress, reageren niet of zelden op troost of
zoeken juist extreem veel toenadering tot volwassenen. Als je je zorgen maakt over het gedrag van een kind kan
diagnostisch onderzoek aantonen of er inderdaad sprake is van een stoornis.
Wat is een gezonde hechti ng en wat is onveilige hechti ng?
Veilige hechting
Een goede hechting met ouders of andere primaire opvoeders in de eerste levensjaren is essentieel voor een
voorspoedige sociaal-emotionele, taal- en cognitieve ontwikkeling van het kind.
Zelfvertrouwen
Kinderen die veilig gehecht zijn ontwikkelen meer zelfvertrouwen en voelen dat ze de moeite waard zijn. Ze
weten dat ze kunnen rekenen op de steun van hun primaire opvoeders. Vanuit die veilige hechting kunnen
kinderen zich ook hechten aan anderen en leren ze anderen te vertrouwen. Kinderen die goed zijn gehecht
kunnen later meestal op een positieve manier omgaan met leeftijdgenoten en zijn in staat om hechte
vriendschappen op te bouwen.
Veerkracht
Een veilige hechting gaat samen met het ontstaan van veerkracht bij kinderen. Veerkracht ontstaat vanaf de
geboorte door de verwachtingen die een kind ontwikkelt over de beschikbaarheid van anderen (vertrouwen) en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller levischolten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.23. You're not tied to anything after your purchase.