INSOLVENTIE, ZEKERHEDEN & EXECUTIERECHT ............................................................................................... 3
1. BRONNEN EN BASISBEGRIPPEN ................................................................................................................ 3
1. Overzicht deelgebieden ....................................................................................................................... 3
2. Begrippen van belang voor het toepassingsgebied ............................................................................... 7
3. Enkele basisconcepten........................................................................................................................13
2. ZEKERHEIDSRECHT ..................................................................................................................................21
1. Zakelijke zekerheidsmechanisme ........................................................................................................21
1.1. Voorrechten (krachtens de wet).......................................................................................................21
1.2. Pand (krachtens overeenkomst).......................................................................................................36
1.3. Hypotheek (krachtens overeenkomst)..............................................................................................42
1.4. Onderlinge verhoudingen tussen de verschillende zekerheidsmechanismen ....................................47
2. Persoonlijke zekerheidsmechanismen.................................................................................................52
2.1. Borgtocht ........................................................................................................................................52
2.2. Patronaatsverklaringen....................................................................................................................56
2.3. Covenants .......................................................................................................................................57
3. COMMERCIEEL INSOLVENTIERECHT .........................................................................................................59
Overzicht – context ................................................................................................................................59
3.1. PREVENTIE & REORGANISATIE ..............................................................................................................61
1. Depistage ...........................................................................................................................................61
2. Bewarende maatregelen.....................................................................................................................66
3. Buitengerechtelijk minnelijk akkoord ..................................................................................................70
4. Gerechtelijke reorganisatie .................................................................................................................73
4.1. Start procedure: ..............................................................................................................................76
4.2. Gerechtelijke reorganisatie in cijfers ................................................................................................93
4.3. Verder verloop van de procedure ....................................................................................................94
4.3.1. Opschorting .............................................................................................................................94
4.3.2. Drie reorganisatieschema’s .................................................................................................... 111
1) MINNELIJK AKKOORD (XX.64) ....................................................................................................... 111
2) COLLECTIEF AKKOORD ................................................................................................................. 112
3) GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR DE OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG (GROGG)
........................................................................................................................................................ 120
4.3.3. Loopbruggen naar het faillissement........................................................................................ 127
3.2. FAILLISSEMENT .................................................................................................................................. 129
1. Faillissementsvoorwaarden .............................................................................................................. 130
2. Initiatiefrecht ................................................................................................................................... 135
3. Faillissementsvonnis ......................................................................................................................... 138
4. Rechtsgevolgen t.a.v. vermogen gefailleerde .................................................................................... 140
5. Rechtsgevolgen t.a.v. vroegere handelingen ..................................................................................... 151
6. Rechtsgevolgen t.a.v. de persoon van de gefailleerde ....................................................................... 166
7. Administratie van het faillissement ................................................................................................... 167
8. Verloop van de procedure ................................................................................................................ 168
4. EXCECTUTIERECHT ................................................................................................................................ 177
1. Kader en begrippen .......................................................................................................................... 177
2. Dwangsom ....................................................................................................................................... 186
3. Interest en verhogingen als dwangmiddel ......................................................................................... 192
4. Publiciteitsregeling ........................................................................................................................... 193
5. Samenloop ....................................................................................................................................... 195
6. Verdelingsprocedures ....................................................................................................................... 197
7. Beslagrechter ................................................................................................................................... 197
7.1. Beslagrechter – materiële bevoegdheid..................................................................................... 197
7.2. Beslagrechter – territoriale bevoegdheid................................................................................... 200
7.3. Beslagrechter – rechtspleging................................................................................................... 201
8. Gerechtsdeurwaarder en notaris ...................................................................................................... 202
1
, 9. Beslagbaarheid ................................................................................................................................. 203
9.1. Inleiding .................................................................................................................................... 203
9.2. Niet of slechts beperkte beslagbaarheid .................................................................................... 203
9.3. Echtgenoten, wettelijke samenwonenden & feitelijke samenwonenden .................................... 210
10. Uitvoerbare titel ............................................................................................................................. 214
11. Voorlopige tenuitvoerlegging.......................................................................................................... 217
12. Bewarend beslag ............................................................................................................................ 222
13. Uitvoerend beslag........................................................................................................................... 238
13.1. Gedwongen tenuitvoerlegging ................................................................................................ 238
13.2. Voorwaarden: ......................................................................................................................... 238
13.3. Uitvoerend beslag op ROEREND GOED .................................................................................... 240
13.4. Uitvoerend beslag op ONROEREND GOED ............................................................................... 243
13.5. Uitvoerend beslag onder DERDEN: .......................................................................................... 250
13.6. Kantonnement ........................................................................................................................ 251
13.7. De omzetting van bewarend in een uitvoerend beslag: ............................................................ 253
14. Collectieve schuldenregeling........................................................................................................... 254
14.1. Algemeen................................................................................................................................ 254
14.2. Toepassingsgebied .................................................................................................................. 255
14.3. Procedure ............................................................................................................................... 256
14.4. Minnelijke aanzuiveringsregeling............................................................................................. 259
14.5. Gerechtelijke aanzuiveringsregeling ........................................................................................ 260
14.6. Einde en herroeping van de CSR .............................................................................................. 262
14.7. Positie van de persoonlijke (kosteloze) zekerheidssteller ......................................................... 262
14.8. Schuldbemiddelaar ................................................................................................................. 263
14.9. Centraal register collectieve schuldenregelingen ..................................................................... 263
5. CASUSLES .............................................................................................................................................. 265
2
,INSOLVENTIE, ZEKERHEDEN & EXECUTIERECHT
1. BRONNEN EN BASISBEGRIPPEN
1. Overzicht deelgebieden
Dit vak bestaat uit 3 luiken, die zijn niet mooi geïntegreerd maar zijn 3 afzonderlijke
deelgebieden. Die 3 aspecten kwamen vroeger aan bod in 3 verschillende vakken. Maar er is
wel een constante interactie tussen deze deelgebieden. Theoretisch kunnen we het mooi
indelen, maar in de realiteit lopen deze door elkaar. Dat zorgt voor een moeilijkheid. Daarbij
komt nog eens dat dit vak ook raakpunten heeft met allerlei andere vakken. Zekerheden gaat
over goederenrecht, over koop zitten we bij bijzondere overeenkomsten, executierecht gaat
dan weer over procesrecht en er is een duidelijke link met het vennootschapsrecht. Dus er zijn
raakpunten met heel veel verschillende vakken.
Onderling verweven, maar niet geïntegreerd.
Raakpunten andere disciplines.
I. Zekerheidsrecht
= Zekerheidsmechanismen moeten de nakoming van de verbintenis garanderen. Het zijn
mechanismen die de nakoming van verbintenissen garanderen, of de kans dat ze moet
worden nakomen verhogen. Het gaat dus om garanties. Bv. de hypotheek, het pand, de
borgtocht, … Maar ook zijn de voorrechten een zekerheidsmechanisme. Iemand wordt dan bij
voorrang voor iemand anders uitbetaald uit een goed wanneer dat gedwongen moet worden
verkocht.
Zekerheidsrecht wordt relevant in de context van insolventie. Het is op het ogenblik dat een
onderneming/ persoon insolvent is, dat dat zekerheidsrecht eigenlijk in werking treedt. Het
zekerheidsrecht is heel nauw met insolventierecht verweven.
Concept
- Wet vs. overeenkomst. Wet = bv. de voorrechten. Je hoeft daar niets voor doen, je
krijgt die zo van de wet. Het is een recht dat je van de wetgever krijgt. Overeenkomst
bv. pand en hypotheek, daar moet je wel iets voor doen = deze moet je afdwingen van
uw tegenpartij. Je moet deze bedongen hebben in een overeenkomst.
- Zakelijk vs. Persoonlijk. Zakelijke = pand, hypotheek = daar krijg je als houder van de
zekerheid bijzondere aanspraken op een bepaalde zaak. Het zekerheidsmechanisme is
daar gebaseerd op een bepaalde zaak/goed. De persoonlijke = bv de borgtocht, daar
wordt het gecreëerd door aanspraken op een bepaald vermogen van een persoon.
Bronnen
- Hypotheekwet (i.p.v. 2092 e.v. BW), het is een schijnbaar afzonderlijke wet maar het
is ingevoegd in het BW. Sommige dingen zijn wel achterhaald, maar de wet is zo fragiel
dat men er niet wil aan sleutelen.
- Borgtocht (BW) (2011 e.v. BW)
- Pand (i.p.v. 2071 e.v. BW)
o “Nieuwe” Pandwet 11/07/2013 à in werking 01/01/2018, dit is ook een
afzonderlijke wet. Die nieuwe pandwet is ook toegevoegd aan het BW.
3
, - WFZ (15/12/2004) = Wet financiële zekerheden, zijn specifiek gecreëerd voor
financiële instellingen, nl. de bank. De bank is heel belangrijk, je hebt hun krediet nodig
om te kunnen ondernemen. Ze spelen een cruciale rol in het ondernemingsleven. Dus
moeten banken gemotiveerd worden om dat krediet effectief te geven. Daarom zullen
de banken een iets betere positie verkrijgen. Maar uit het oogpunt van de andere SE
is dit wel sneu, want de banken gaat met alles lopen en de SE blijven met lege handen
achter.
- Specifieke wetgeving (Bijv. Wb. Invordering fiscale schulden, 13/04/2019, dit
afzonderlijke wetboek moet je bekijken als het over voorrechten van de fiscus gaat).
II. Executierecht
Concept
Dit houdt ook weer heel sterk verband met insolventierecht. Want executies gaan vooraf aan
insolventie om hun verbintenissen af te dwingen. Wanneer men het hoofd niet meer kan
bieden aan die individuele executies, dan gaat men evolueren naar een collectieve
insolventieprocedure.
Het is ruimer dan het beslagrecht, beslagrecht is een deelgebied van het executierecht. Maar
het executierecht is het recht dat gaat over het mechanisme die aan een SE ter beschikking
staat wanneer de SA niet vrijwillig zijn verbintenis nakomt. Het bekendste voorbeeld is het
beslag. Je moet daarvoor een procedure volgen, je moet een uitvoerbare titel bekomen
(=procesrecht). Eens je die titel hebt moet je die uitvoeren, het is dat moment van uitvoeren
dat door het executierecht wordt beheerd. Dit recht vindt je terug in het Ger. W. Maar
wanneer het gaat over invordering van fiscale schulden, dan moet je weer naar dat wetboek
kijken.
Hier is de verbintenis al aangegaan, maar ze is nog niet uitgevoerd. Je moet dan een
gerechtsdeurwaarder sturen die deze verbintenis gaat uitvoeren bv. met beslag. Maar in
bepaalde gevallen biedt dit geen oplossing meer, in bepaalde gevallen is er geen mogelijkheid
meer om die nakoming af te dwingen. Staat het vast dat de SA insolvent is, niet tijdelijk, maar
definitief niet meer in staat zijn om te kunnen betalen. Zo is het insolventierecht ontstaan,
deze is organisch gegroeid.
Bron
- Ger.W.
III. Insolventierecht
In het begin was er alleen het executierecht. U hebt een vordering op een partij en die wordt
in een uitvoerbare titel gegoten en dan leg je beslag. Als er te veel mensen beslag gaat leggen
op 1 SA, dan heeft dat geen zin meer. En dan komt het insolventierecht naar voor. Er moest
een stop worden gezet op al die individuele SE. Want al die individuele SE maken kosten, maar
die leiden naar niets. Dus ziet het insolventierecht op een collectieve manier een oplossing.
Het idee is dat al die SE gelijk behandeld moet worden. We moeten vermijden dat SE 1 een
groter deel dan SE 2 krijgt omdat SE 1 gewoon sneller was. Neen, dit moet collectief beheerd
worden. Men moet kijken wat er nog verkocht kan worden en dat geld moet ponds-
pondsgewijze verdeeld worden. Hiermee bedoelt men dus op een gelijke manier. U krijgt
procentueel een deel van wat uit het faillissement overblijft.
4
,Insolventierecht is vooral voor ondernemingen. Je hebt het commerciële insolventierecht en
een stukje collectieve schuldenregeling, dat is voor niet-ondernemingen. Maar het is
belangrijk dat deze samen worden behandeld want je zal zien dat ze elkaar op veel punten
overlappen.
Concept/doelstelling:
3 Doelstellingen:
- 1ste doelstelling: ordelijk verdelen: het verdelen van de goederen van de SA en die op
een gelijke/ ordelijke manier gaan verdelen tussen de verschillende SE.
- 2de doelstelling: het domino-effect/ sneeuwbaleffect vermijden. Bv. Thomas Cooke is
de enigste klant van een bepaald hotel in Tunesië. Dat hotel werkt exclusief voor
Thomas Cooke. Thomas had dat hotel al 18 maand niet betaald. Thomas Cooke wordt
failliet verklaard en dat hotel ook. Dat soort besmettingsgevaar voor het hotel wil men
vermijden. Ook het hotel heeft al enkele maanden hun leveranciers niet meer betaald.
Dus zo zie je de ketting, als er plots iets misloopt, bv faillissement, dan kan de
sneeuwbal helemaal aan het rollen gaan met erge gevolgen. Waarbij bedrijven
mensen met hun faillissement meeneemt, die eigenlijk niet failliet zouden gaan.
Insolventie wil dit dus stoppen, men wil het bedrijf dat failliet gaat vroegtijdig stoppen
zodat ze niet kan besmetten. Dat afglijden naar het faillissement gaat over een hele
periode, dat gebeurt niet van de ene op de andere dag, dat duurt een tijdje.
- 3de doelstelling: het insolventierecht beantwoordt ook aan een zekere
billijkheidsgevoel. 1 van de gedachten die aan de grondslag ligt is dat het niet zomaar
kan gebeuren dat mensen failliet gaat zonder hun schulden te betalen. Bv. Bedrijf 1
onderneemt en betaalt schulden niet, bedrijf 2 doet dit wel. Dan is dit oneerlijke
concurrentie. Want het bedrijf dat zijn schulden niet betaalt kan veel lagere prijzen
gaan stellen. Men wil dus duidelijk maken dat men niet zomaar kan ondernemen/ aan
het maatschappelijk verkeer meenemen zonder de schulden te betalen.
3 Breuklijnen:
- Commercieel vs. niet-commercieel nl. onderneming vs. niet-onderneming. Je hebt
insolventierecht voor ondernemingen (WER), maar je hebt ook insolventierecht voor
niet-ondernemingen nl. consumenten. Er zijn gelijkenissen maar ook verschillen. Het
zijn 2 verschillende systemen, maar maken wel deel uit van een groot overkoepelend
systeem (maar daar heeft de wetgever geen oog voor).
- Liquidatie vs. herstel. Liquidatie = het zieke dier definitief opdelen en onder de SE
verdelen, nl. het faillissement. Een bedrijf dat afglijdt naar insolventie, als het
bovenaan staat is het eigenlijk nog zeer veel waard. Maar wanneer het failliet verklaar
is, dan is het eigenlijk nauwelijks nog iets waard. Er is hier dus een waardevernietiging,
faillissementen vernietigen dus economische waarde. Alles wat vast is, is niets meer
waard. Alles wat los staat, is nog maar enkele euro’s waard. Van waardevol naar
waardeloos dus. Uw lopende contracten hebben een waarde, bv er is een voorschot
betaald. 2 jaar geleden kon men zeggen van ja we hebben nog een contract openstaan
en dat is nog zoveel waard. 2 jaar later, na het faillissement, zijn die contracten
stopgezet en zijn ze niets meer waard. Bij liquidatie is er dus een waardevermindering.
Dus moet men vermijden dat er een faillissement is en men moet zo vlug mogelijk
vanaf het afglijden naar insolventie ingrijpen. Er moeten tools aangereikt worden om
5
, zichzelf te redden. Het herstel is dus de gerechtelijke reorganisatie, men laat toe dat
een bedrijf zich reorganiseert onder toezicht van de rechtbank.
Bestaat zoiets ook voor niet-ondernemingen? -> Hiervoor bestaat er de collectieve
schuldenregeling. Dit is een regeling die het midden houdt tussen liquidatie en herstel.
Het is de bedoeling dat mensen op het einde van de rit van hun schulden gelost zijn.
Het gaat hier vooral over het menswaardig bestaan. Men gaat de inkomsten van de SE
weghouden. Consumenten die met een schuldenregeling te maken hebben, worden
er veel minder van de csr gebruik gemaakt dan bij ondernemingen die grote financiële
problemen hebben. Die ondernemingen zullen vroeg of laat te maken hebben met het
faillissement. Wat gebeurt er met die mensen, die natuurlijke personen? Je gaat een
krediet aan voor iets te kunnen betalen maar je hebt geen job meer en voor je het
goed en wel beseft heb je een berg schulden. Die persoon zal helemaal niet geneigd
zijn om zich aan te melden voor die csr. Maar wat gebeurt er dan? -> die persoon is
overgeleverd aan het beslagrecht. Die wordt blootgelegd door de vele individuele SE.
Niet 1 SE zal dus beslag leggen, maar de vele SE zullen dit doen. Er is een verschil tussen
gedwongen verkoop en beslag. Beslag = een gerechtsdeurwaarder die opschrijft dat
wat er in beslag genomen wordt, die spullen blijven gewoon staan, het wordt gewoon
opgeschreven. Het is pas in een volgende fase dat die goederen worden opgeladen en
gedwongen worden verkocht. Zo een gedwongen verkoop levert meestal niet veel op,
waarom gebeurt het dan? -> Het is de enigste drukmiddel die men heeft.
- Gemeenrechtelijk vs. sectoraal, het insolventierecht geldt voor alle ondernemingen en
alle particulieren. Maar we zien dat bepaalde ondernemingen zo cruciaal zijn voor
onze samenleving, dat men daarvoor specifieke reglementeringen heeft uitgewerkt.
Bv. banken en verzekeringsinstellingen. Het zou een zo groot effect hebben als deze
failliet zouden gaan en daarom gaat men die banken bv gaan redden.
Bronnen
- CSR: 1675/2 e.v. Ger.W.
- Faill.W. 01/05/2018 Boek XX WER
- WCO = dat zijn de wetten waar tot voor 1 mei 2018 dat faillissement en insolventie
werden in gereglementeerd. Het is belangrijk dat je het oude recht ook nog kent.
=> INTERACTIE? Je gaat een verbintenis aan en de fiscus heeft zichzelf een voorrecht gegeven.
We zitten hier in het zekerheidsrecht. Maar we komen onze verbintenis niet na, dan komen
we in het executierecht. Er zal beslag worden gelegd en dan zal er ook worden verkocht. Het
huis verkopen is nog executierecht. Ook het loonbeslag is executierecht. Maar daar komt het
zekerheidsrecht opnieuw naar boven. Op het ogenblik dat men het huis verkoopt, moet de
notaris kijken of er misschien nog andere SE zijn, die ook een aanspraak hebben op een deel
van dat loon. Uiteindelijk lijkt die particulier duurzaam zijn schulden niet meer kan betalen,
dan komen we in het insolventierecht. Dan worden de gelden ifv de SE verdeeld. Wanneer het
insolventierecht geactiveerd wordt, wordt het executierecht lam gelegd. Maar de wet heeft
daar een hele reeks uitzonderingen op gemaakt. Dus ondanks dat alles collectief moet worden
verdeeld, dat men dan toch nog individueel bepaalde acties gaat gaan doen.
6
,2. Begrippen van belang voor het toepassingsgebied
1. Handelaar (W.Kh.)
Waarom is het begrip handelaar nog interessant? Alles insolventieprocedures geopend voor
1 mei 2018 gingen uit van dit toepassingsgebied. Dus tot toen ging men uit van het begrip
handelaar.
- NP/RP
- Beroepsmatig
o “aanvullend” vs. “bijkomstig”
- Eigen naam/rekening
o Naamlening?
- Daden van koophandel à
o NIET (a) landbouwactiviteiten, (b) vrije beroepen, (c) zuivere
ambachtsbedrijvigheid, (d) delfstoffennijverheid, (e) apothekers en (f)
zelfstandige onthaalouders
- Winstoogmerk
De overgang van handelaar naar onderneming, de afschaffing van het wetboek van Kh. is er
gekomen door de wet van de houdende hervorming van het ondernemingsrecht. In die wet
staat er dat alle verwijzingen naar het begrip handelaar moeten gelezen worden als een
verwijzing naar het nieuwe begrip onderneming.
Relevantie
- Faill. (geopend vóór 1/5/’18)
- WCO (geopend vóór 1/5/’18)
- PM: handelaars + landbouwers/landbouwvennootschappen + burgerlijke
vennootschappen (andere dan vrije beroepen)
- CSR: “natuurlijke personen die geen koopman zijn” (voor 1/11/’18)
2. Onderneming
Opgelet: geen eenduidig ondernemingsbegrip, We hebben minstens 2
ondernemingsbegrippen.
WER “oud” = voor 1/11/’18
- NP/RP
- Duurzame wijze
- Economisch doel
- “functionele invulling”
=> Dit begrip was vroeger het centrale ondernemingsconcept. Maar deze definitie
heeft geen enkel relevantie voor het insolventierecht. Nog steeds relevant voor
Boeken IV en VI WER. Voor het insolventierecht heeft het geen enkele relevantie.
Wanneer het bv. gaat over boeken 4 en 6, dan gaat het over deze oude definitie. Dit
staat hier dus gewoon om u te doen inzien dat onderneming geen eenduidig begrip is.
7
,NIEUW ondernemingsbegrip
Vooral dit heeft onze aandacht. Men heeft gezegd dat men af wilt van het begrip handelaar
en onderneming. Maar men was nog niet klaar om het wb van kh af te schaffen, maar wel om
het insolventierecht af te schaffen. Daarom dat het nieuwe boek van de eerste keer van
toepassing was in het nieuwe boek, in boek 20. Dus men heeft tijdelijk de definitie in XX.1
WER gezet. In art. I.1, 1° WER), daar vindt men de nieuwe definitie terug. Dit ging dus volledig
tegen de filosofie van het wetboek in want alle begrippen staan in boek I.
Voor het insolventierecht moet men een kleine nuance aan toevoegen. Dus de
definitie van boek XX is verhuisd naar I. 1. Maar in de specifieke regels van het
insolventierecht zal u zien dat I.22, 7°/1 en 8 WER zegt dat men voor de definitie van
onderneming men moet kijken naar I.1,1 en 8 maakt er een kleine nuance op.
o Boek XX WER sinds 1/5/’18 (art. XX.1 WER)
§ Thans art. I.22, 7°/1 en 8° WER
o Rest WER vanaf 1/11/’18 (art. I.1, 1° WER) -> Hier werd het Wetboek van kh
afgeschaft en men zei dat het begrip onderneming een nieuw centraal begrip
was. En waar vinden we die terug? Ìn art. 1.1, 1° WER, hier vind je het nieuwe
begrip van onderneming dus terug.
o Formeel ondernemingsbegrip, er zijn 3 categorieën van ondernemingen:
a) NP zelfstandig beroepsactiviteit
b) RP
c) organisatie zonder RP
Deze 3 entiteiten worden hieronder verder uitgewerkt in het nieuw ondernemingsbegrip:
Art. I.1. Behoudens andersluidende bepaling, wordt voor de toepassing van dit Wetboek
verstaan onder :
1° onderneming: elk van volgende organisaties:
(a) iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent;
(b) iedere rechtspersoon;
(c) iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid.
Niettegenstaande het voorgaande zijn geen ondernemingen, behoudens voor zover anders
bepaald in de hierna volgende boeken of andere wettelijke bepalingen die in dergelijke
toepassing voorzien :
(a) iedere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid die geen uitkeringsoogmerk heeft en die
ook in feite geen uitkeringen verricht aan haar leden of aan personen die een beslissende
invloed uitoefenen op het beleid van de organisatie;
(b) iedere publiekrechtelijke rechtspersoon die geen goederen of diensten aanbiedt op een
markt;
(c) de Federale Staat, de gewesten, de gemeenschappen, de provincies, de
hulpverleningszones, de prezones, de Brusselse Agglomeratie, de gemeenten, de
meergemeentezones, de binnengemeentelijke territoriale organen, de Franse
Gemeenschapscommissie, de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn;
8
,De ultieme vraag is, failliet of niet en dus de vraag onderneming of niet, is van cruciaal belang.
Het nieuwe ondernemingsbegrip is ruimer dan handelaar en het oude ondernemingsbegrip.
Dat betekent dat er ineens veel meer entiteiten failliet kunnen worden verklaard.
A) NP zelfstandig beroepsactiviteit
- Zelfstandig = niet in dienstverband. Hij doet dat niet als werknemer of ambtenaar. Dus
men doet een activiteit en men doet dit zonder verbonden te zijn aan een
arbeidscontract.
- Beroepsactiviteit, welke activiteit speelt geen rol, als het maar beroepsmatig is. Maar
wat betekent het beroepsmatig voeren van een bepaalde activiteit?
o Regelmaat / organisatie, het overstijgt de occassionele activiteit. Het is meer
dan alleen maar occassioneel zomaar iets doen. Het is meer dan uw
privévermogen beheren. Iemand die zijn huis verkoopt, is geen onderneming.
Iemand die 3 huizen heeft en er 2 verkoopt, is geen onderneming. Iemand die
jaarlijks 4 huizen verwerft en die ook verkoopt, dat is wel een onderneming.
Iemand die af en toe eens een kamer verhuurt in air b&b is geen onderneming.
Maar iemand die verschillende kamers verhuurt op frequente basis en zich
naarbuiten toe ook zo profileert, is wel een onderneming.
o Aard van de activiteit is irrelevant (verruiming handelaarsbegrip)
o Niet het normale beheer van een privé-vermogen
o Geen winstoogmerk vereist (verruiming handelaarsbegrip)
o Gericht op het behalen van een inkomen (om in levensonderhoud te voorzien).
Het is pas beroepsmatig als het gericht is om in de levensonderhoud te kunnen
voorzien. Je doet iets voor proffessionele redenen en je wilt er een inkomen
voor voorzien.
o Niet noodzakelijk voor eigen rekening. Als je het niet voor eigen rekening deed,
dan was je vroeger geen handelaar. Nu speelt het geen rol meer. Dit is van
belang voor de handelsagenten die optreedt in naam en voor rekening van zijn
principaal. Die handelsagent was geen handelaar omdat hij beroepsmatig
handel stelde. Hij was enkel handelaar omdat hij in de lijst uitdrukkelijk werd
vermeld. Via de gewone definitie was hij dus geen handelaar. Die omleiding
moeten we nu niet meer maken. 2de punt waarom het relevant is, was voor de
bestuurders van de vennootschap. Zij werden vroeger niet als handelaar gezien
en konden dus niet faillissement worden verklaard. Nu kan hij wel als
onderneming gekwalificeerd worden.
Toepassingen
§ Vrije beroepen
§ Andere “burgerlijke” activiteiten (landbouw, ambacht)
§ Beheer onroerende goederen?
§ Aanbieden van diensten in de deeleconomie?
§ Quid bestuurders en zaakvoerders van rechtspersonen?
§ Onenigheid in rechtspraak en rechtsleer
Zie vnl. RS HvB (Ufora)
- Brussel 21 december 2018
- Mons 5 februari 2019
9
, - Luik 2 april 2019
=> Deze drie arresten zijn er wel over eens dat er geen automatisme is en dat ze
bestuurders kunnen voldoen aan het ondernemingsbegrip. De discussie gaat wel over
de voorwaarden. Brussel en Luik komen overeen dat bedrijven meestal wel
ondernemers zullen zijn en Mons zegt net van niet.
Welke vragen moeten we ons stellen?
Zelfstandige activiteit? Ja (cf. niet in dienstverband). Je moet het sowieso als een zelfstandige
activiteit is. Maar de discussie gata men meer over het feit of het een beroepsactiviteit is.
Is besturen een beroepsactiviteit? Niet noodzakelijk
- Duurzaam karakter, als bestuurder ben je doorlopend bestuurder.
- Economische activiteit = Dit is van geen enkel belang, het is irrelevant.
- Behalen inkomen (quid bezoldiging vs. dividend?). Dit is volgens de prof de eerste
reden waardoor een bestuurder misschien toch niet als onderneming kan
gekwalificeerd worden. Tot nu toe is er geen discussie.
- Quid vereiste “eigen organisatie” (Brussel/Luik: nee vs. Mons: ja). Vanaf hier ontstaat
er de discussie. Mons zegt dat die bestuurder geen eigen organisatie heeft los van de
vennootschap. Mons zegt dat een bestuurder pas een onderneming kan zijn als die
onderneming een eigen organisatie heeft. Een eigen structuur los van de organisatie.
Mons zegt hier dus, nee u bent geen onderneming. Brussel/ Luik zegt van wel. Dit is
een heel groot verschil! De prof is het hier niet mee eens, hij neemt ook het standpunt
in van Brussel en Luik.
Bestuurders/zaakvoerders – bijzondere gevallen
-> Waarom is dit zo een grote vraag? Omdat heel veel bestuurders en zaakvoerders dat zo
graag willen. Soms wil men graag failliet verklaard worden. Want bij natuurlijke personen, als
je dan failliet wordt verklaard en de schuldenberg die dan nog overblijft, die wordt
kwijtgescholden. Daarom willen de bestuurders ook graag zelf failliet worden verklaard. Ze
zijn wel alles kwijt maar ze hebben ook geen schulden meer. Maar de bank wilt wel een
garantie als men dan iets nieuws begint en men heeft geen activa behalve schulden. Zo een
garantie is dan een borgtocht. Als het bedrijf ineens failliet is dan, dan heeft de bank nog
garantie want de zaakvoerder heeft zich borg gesteld. Onder het oude recht betekende dit,
dat die zaakvoerder vaak nog vele jaren problemen zou hebben om die schuld af te kunnen
betalen. Wat is nu het scenario? -> Als de zaakvoerder failliet wordt verklaard en men heeft
geen activa meer, dan geraakt die zaakvoerder gemakkelijk van zijn krediet vanaf.
- Onafhankelijk bestuurders: die zitten niet klassiek in het bestuur. Moet je die op
dezelfde manie gaan behandelen? -> Ja. Ze doen het zelfstandig en het is beroepsmatig
(= het is repetitief, men wilt een inkomen).
- VZW-bestuurders? -> Ja dit zijn ook bestuurders, die doen dat ook zelfstandig en die
moet dat ook permanent doen. Heel veel bestuurders van een VZW doen het niet voor
het behalen van een inkomen. Maar vanaf het de gewone vergoeding overstijgt is het
goed.
- Bestuurders publiekrechtelijke rechtspersonen -> Ja als het repetitief is en het meer is
dan gewoon een kostenvergoeding.
-> Quid vennoten in vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid? = VOF en de
maatschap. Die gaan ofwel allemaal samen failliet ofwel niet failliet. Kunnen vennoten van de
10
