Hoofdstuk 1: Over ondernemers
1.1 Wie is de ondernemer?
Een ondernemer is: (volgens van Dale)
‘persoon die in een tak van handel of bedrijf zelfstandig, voor eigen rekening en risico,
werkt, op grond van het bezit van productiemiddelen en met vreemde arbeidskracht: de
ondernemer is in het kapitalistische stelsel organisator en leider van het productieproces’
Volgens lexicon:
‘ een ondernemer is iemand, die mogelijkheden ziet om zich door vernieuwing een plaats in
een markt te veroveren of te behouden.’
Bij deze tweede definitie draait het dus met name om innovatie, wat aansluit op de
uitspraak van Schumpeter ‘Neue kombinationen’.
1.2 Psychologische aspecten
In de VS heeft psycholoog McClelland onderzoek gedaan naar het gedrag van ondernemers.
Zijn stelling is dat ondernemers ondernemer zijn geworden om te voldoen aan een
psychologische behoefte. Hij vergeleek ondernemers met niet-ondernemers en er kwam als
uitslag uit dat:
- ondernemers meer de drang voelen om zich te bewijzen; need for achievement
- ze de overtuiging hebben dat ze situaties beter in de hand kunnen houden; locus of control
- minder terughoudend in het nemen van risico’s; risk taking propensity.
Ook in Nederland is een onderzoek gedaan. Dr. A Kröller heeft ondernemen als volgt
omschreven:
‘een ondernemer heeft tegenwerking en strijd nodig, dat geeft fantasie, ondernemingsgeest
en lust om risico te dragen’.
1.3 Sociologische aspecten
Een andere Amerikaanse onderzoeker, Shapero, heeft meer gekeken naar de omgeving van
de ondernemer. Volgens hem moeten er aan een aantal voorwaarden/omstandigheden zijn
voldaan wil je ondernemer worden. Oftewel: de omstandigheden maken de ondernemer.
Bepaalde gebeurtenissen leiden je volgens hem naar de start van een bedrijf.
1. het begint met de breuk in de levensloop. Je wordt ontslagen of er is iemand in de familie
overleden. Door het eerste ‘vluchten’ mensen vaak het ondernemerschap in (pushstarter).
2. de tweede belangrijke factor om je te storten in het ondernemerschap, is dat je een
voorbeeld hebt in je nabije omgeving. Je komt bijvoorbeeld uit een ondernemersgezin.
3. dan heb je nog de mensen die al in hun hele leven betrokken zijn bij het
ondernemerschap. Zij werken bijvoorbeeld bij hun ouders mee op de boerderij en zijn er
,altijd al mee bezig geweest om ook ondernemer te worden, deze mensen noemen we
pullstarters.
4. ook moet je volgens shapero voldoende financiële middelen hebben, dit valt onder het
bezitten van adequate middelen.
5. Tot slot komt zowel in shapero’s onderzoek, als in het onderzoek van McCelland naar
voren dat ondernemers graag zelfstandig en onafhankelijk willen zijn.
1.4 Bedrijfskundige aspecten
1.4.1 Veel werkuren, weinig reflectie
Veel ondernemers kennen werkwerken van 60 tot 80 uur. Vermoedelijk heeft dit niet perse
te maken met het aantal gewerkte uren, maar met het feit dat je als ondernemer 24/7 bezig
bent met je onderneming. Dit zorgt voor een psychische druk op ondernemers. Echter zorgt
dit er wel voor dat er vrijwel geen tijd tot reflectie is of tijd om na te denken over de
toekomst. Dit kan er soms toe leiden dat het bedrijf nieuwe ontwikkelingen niet kan
bijbenen.
1.4.2 Eenzame positie en ontbreken van een staf
Wat zijn nu de consequenties van al deze aspecten? Vanuit het feit dat je als ondernemer
graag altijd alles zelf wilt doen, maakt dit het ernaar dat je er vrij alleen voor staat. Deze
eenzame positie komt natuurlijk ook voort uit het feit dat je als kleine onderneming niet
beschikt over de omvang om een ondersteunende staf aan te nemen. Dit fenomeen noemen
we Stafmanco, het ontbreken van een eigen ondersteunende staf. Dit wordt gezien als een
van de grote verschillen tussen kleine en grote ondernemingen.
Het leidt tot twee risico’s:
1. de eenzijdige oriëntatie
2. de geïsoleerde positie van de ondernemer.
1.4.3 Eenzijdigheid
Ondernemers zijn globaal te verdelen in twee ideaaltypen:
1. de verkoper; koopman
2. de techneut; vakman
De ondernemer koopman richt zich met name op het inspelen op de vraag van klanten. Hij
houdt zich minder bezig met het productieproces. Het zorgt ervoor dat er sprake is van
sterke externe oriëntatie, maar de interne gang van zaken schiet er nog wel eens bij in.
De ondernemer vakman let juist heel erg op het product en het interne proces. Bij hem is de
dreiging dat in zijn streven naar kwaliteit, hij de markt dreigt te vergeten. Deze vakman
wordt gekenmerkt door een sterke interne oriëntatie waardoor hij informatie vanuit de
omgeving dreigt te negeren.
Een combinatie van de twee bovenstaande komt eigenlijk nauwelijks voor. De kenmerken
van beide zijn te verschillend om over beiden te kunnen beschikken. Dit feit leidt tot die
eenzijdige oriëntatie.
,In de psychologie wordt het verschil tussen managers met een linke hersenhelft c.q. rechter
hersenhelft orienatie gemaakt.
- Rechter hersenhelft mensen zijn creatief, denken op de lange termijn en deduceren.
- Linker hersenhelft mensen zijn goed in rekenen en streven naar zekerheid en
rationaliteit.
Het is moeilijk om de vaardigheden van beide kanten te leren. Wel is het zo dat de
linkerhersenhelftmensen makkelijker opschuiven naar de rechterhersenhelft dan
omgekeerd.
Het idee rondom de vakman en de koopman is het beste te illustreren aan de hand van de
volgende figuur.
Bij groei van de onderneming neemt het belang van de vak/koopman af.
De persoonlijke onderneming: deze onderneming heeft het karakter van de ondernemer die
het bedrijf opgericht heeft. In dit stadium zijn er nog niet veel specifieke staffuncties te
vervullen. De totale onderneming is in het begin gefocust op of het product of op de markt.
Span of control = het aantal mensen aan wie men zelf direct leiding kan geven. Dit blijkt in
de praktijk dat bij een zekere groep met mensen, er op een gegeven moment functies
worden uitgedeeld. Hiermee verwaterd de eenzijdige oriëntatie.
Hoe succesvoller de onderneming wordt, hoe sneller het haar organisatiestructuur aanpast.
De onderneming wordt steeds minder afhankelijk van de persoon van de onderneming. Zo
verandert het langzamerhand in een onpersoonlijke onderneming.
De snelst uitgedeelde functies zijn:
- Administrateur
- Personeelsfunctionaris
Dit zijn beiden vertrouwensfuncties en daarom moeilijk te vervangen.
, 1.4.4 Isolement
Een belangrijk kenmerk van kleine onderneming, zo blijkt, is eenzijdigheid. Vaak vinden
ondernemers dat zij dingen zelf beter weten. Dit is een gevaar, want er zijn ook momenten
waarop iemand toevallig wel een goed advies kan geven, dit wordt vaak opgevat al kritiek.
Het gevolg hiervan is dat de ondernemer sneller terecht komt in een geïsoleerde positie; als
iets tegenvalt leidt angst voor kritiek ertoe dat ze zich ervan weerhouden advies te vragen.
Daarnaast vinden ondernemers veel informatie vaak vertrouwelijk, het zou bijvoorbeeld hun
positie kunnen bedreigen. Dit heeft als gevolg dat ondernemers niet optimaal gebruik
maken van de informatie.
Tot slot wordt het isolement versterkt door het feit dat ondernemers zich geen tijd gunnen
zich te verdiepen in literatuur.
Dynamische bedrijven en ondernemers met een hoger opleidingsniveau maken juist meer
gebruik van informele netwerken en spelen vaak ook goed in op social media.
Het isolement en de eenzijdigheid zorgen ervoor dat de ondernemer overbezet raakt,
ondernemers willen namelijk alles zelf doen.
Er treedt gebrek aan delegatie op, dit wordt met name veroorzaakt door psychologische
kenmerken:
- Ondernemers zijn sterk overtuigd van hun eigen kunnen.
- Als goede medewerkers geen doorgroeimogelijkheden zien dan vertrekken zij vaak.
Dit zorgt voor een ongeschiktheid aan kwalitatief goede medewerkers binnen het
personeel.
- Ondernemers zijn achterdochtig en bang dat wanneer medewerkers de geheimen
van het vak kennen, zij bijvoorbeeld voor zichzelf aan het werk gaan.
- Ondernemers willen niet te goede medewerkers aannemen. Zij vormen een soort
bedreiging voor de ondernemer.
- Ondernemers informeren medewerkers maar gedeeltelijk. Kijkend naar bijvoorbeeld
financiële informatie. Het uit zich in een ondernemer die heel geïsoleerd opereert.
Het te weinig delegeren en geen vertrouwen hebben kan er bij kleine ondernemingen toe
lijden dat het bedrijf degenereert. Uit onderzoek blijkt ook dat maar weinig kleine
ondernemingen hoogopgeleid personeel hebben. Naarmate ondernemingen groter worden,
zie je het aantal medewerkers met een management achtergrond wel toenemen.
Een succesfactor voor het mkb is de mogelijkheid om veel gekwalificeerd personeel aan te
trekken. De mens moet niet langer gezien worden als productiefactor (kostenpost), maar als
een investering voor het succes van de onderneming. Je kunt verantwoordelijkheden
verdelen en ook beslissingsbevoegdheden geven aan medewerkers.
1.4.5 de ondernemende samenleving
Er is sprake van een onderneming die steeds ondernemender wordt. De samenleving
ontwikkelt zich steeds sterker richting kleine eenheden, dit wordt gesteund door het proces
van technische ontwikkelingen, verschuivingen in de cultuur en internationalisatie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonb98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.15. You're not tied to anything after your purchase.