PIW Hoorcollege 2B – OD
Dit college: Onrechtmatige daad deel 2
De kwalitatieve aansprakelijkheid, artikel 6:169 e.v. BW Risicoaansprakelijkheid
Aansprakelijk niet voor het eigen gedrag van iemand (zoals bij 6:162 BW), maar voor een
bepaalde kwaliteit of in een bepaalde hoedanigheid. Diegene heeft dus niet zelf iets
verkeerds gedaan, maar is aansprakelijkheid omdat ouder/werkgever/bedrijfsmatig gebruiker
is.
Dit komt voor uit het risico dat deze kwaliteit of hoedanigheid met zich brengt.
Er hoeft dus niet te worden gekeken of een daad kan worden ‘toegerekend’ aan iemand. Je
rekent hier namelijk niet toe aan iemand omdat deze een onrechtmatige daad heeft
gepleegd, maar het wordt toegerekend op grond van de wet vanwege de kwalitatieve
aansprakelijkheid.
Je hebt kwaliteit/hoedanigheid in:
- Relatie tot een persoon:
o 169: ouder/kind
o 170: werkgever/ondergeschikte
o 171: niet ondergeschikte
o 172: vertegenwoordiger
- Relatie tot een zaak:
o 173: bezitter roerende zaak
o 174: bezitter opstal
o 175-17: exploitant industrie & milieu
o 179: bezitter dier
o 185: producent product
o 185: EVW (eigenaar/bestuurder)
De ratio achter kwalitatieve aansprakelijkheden:
Profijtbeginsel: wie de voordelen heeft, moet ook de lasten dragen. Je hebt ervoor gekozen
om dit te zijn/te hebben, dat levert jou voordeel op, maar brengt ook risico met zich mee, je
moet daarvan ook de lasten dragen.
Kostenallocatiebeginsel: wie kan het beste verzekeren? Dat is in veel gevallen de ouder, de
werkgever, de vertegenwoordiger, de bezitter, de exploitant etc.
Zichtbaarheidsbeginsel: wie is het beste aan te wijzen? Dit is in het leven geroepen om de
benadeelde te beschermen: voor hem moet het duidelijk zijn wie hij kan aanspreken.
Systematiek:
Er is de onrechtmatige daad, aansprakelijkheid voor eigen gedrag, waarbij sprake moet zijn
van schuld. Buiten deze mogelijkheid ben je alleen aansprakelijk als de wet dat aanwijst.
Er is dus een gesloten stelsel van kwalitatieve aansprakelijkheden.
Als je goed gaat kijken dan zie je dat de risicoaansprakelijkheden/kwalitatieve
aansprakelijkheden telkens veel verband houden met de onrechtmatige daad:
, - Personen:
Dit is bijvoorbeeld terug te zien bij de kwalitatieve aansprakelijkheid van ouders bij een
onrechtmatige gedraging van het kind!
Bij het kind is er sprake van een onrechtmatige daad alleen deze kan niet toegerekend kan
worden aan het kind, de ouders dragen het risico.
- Zaken:
Bij zaken via ‘tenzij’ of via ‘ gebrek’:
Artikel 6:179 BW: De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte
schade, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken
indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou
hebben gehad. ‘
= de onrechtmatige daad afdeling.
Uitleg: Als jouw hond de buurman bijt ben je aansprakelijk. Tenzij aansprakelijkheid op grond
van de onrechtmatige daad zou hebben ontbroken, indien hij de gedraging van het dier in
zijn macht zou hebben gehad.
Tenzij je dus niet aansprakelijk zou zijn geweest op basis van onrechtmatige daad als je het
dier in je macht had gehad; bijvoorbeeld omdat je een rechtvaardigingsgrond hebt doordat
de buurman jou aanvalt en je jezelf verdedigt door de hond in te zetten.
Op grond van de kwalitatieve aansprakelijkheid ben je dan ook niet aansprakelijk!
Artikel 6:174 BW: De bezitter van een opstal die niet voldoet aan de eisen die men daaraan
in de gegeven omstandigheden mag stellen, en daardoor gevaar voor personen of zaken
oplevert, is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt, aansprakelijk, tenzij aansprakelijkheid op
grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij dit gevaar op het tijdstip van
het ontstaan ervan zou hebben gekend.
Is deze opstal in een onrechtmatige toestand, dan ben je hiervoor aansprakelijk. Dit wordt
getoetst aan de gevaarzettingspunten.
Cumulatie en hoofdelijkheid:
Artikel 6:102 BW 6:101 BW
- Er kunnen twee partijen aansprakelijk zijn voor dezelfde schade.
- Daarnaast kun je aansprakelijk zijn op grond van artikel 6:162 BW én artikel 6:179
BW.
Werknemer/werkgever situatie:
De werknemer die hij een dakpan laat vallen op iemand zijn hoofd = onrechtmatige daad =
aansprakelijk op grond van artikel 6:162 BW.
De werkgever is aansprakelijk op grond van de kwalitatieve aansprakelijkheid voor de
uitoefening van natuurlijke personen onder zich.
De benadeelden kan, mocht er niks geregeld zijn, beide aanspreken. Dit is de cumulatie.
Een nadeel hiervan is dat onderling gedoe kan ontstaan wie uiteindelijk de schade zal
dragen. Dit brengt onzekerheid met zich mee bij beide partijen die mogelijk aangesproken
kunnen worden. Ze weten niet welke risico’s ze lopen = verzekeringsprobleem.
Dit college: Onrechtmatige daad deel 2
De kwalitatieve aansprakelijkheid, artikel 6:169 e.v. BW Risicoaansprakelijkheid
Aansprakelijk niet voor het eigen gedrag van iemand (zoals bij 6:162 BW), maar voor een
bepaalde kwaliteit of in een bepaalde hoedanigheid. Diegene heeft dus niet zelf iets
verkeerds gedaan, maar is aansprakelijkheid omdat ouder/werkgever/bedrijfsmatig gebruiker
is.
Dit komt voor uit het risico dat deze kwaliteit of hoedanigheid met zich brengt.
Er hoeft dus niet te worden gekeken of een daad kan worden ‘toegerekend’ aan iemand. Je
rekent hier namelijk niet toe aan iemand omdat deze een onrechtmatige daad heeft
gepleegd, maar het wordt toegerekend op grond van de wet vanwege de kwalitatieve
aansprakelijkheid.
Je hebt kwaliteit/hoedanigheid in:
- Relatie tot een persoon:
o 169: ouder/kind
o 170: werkgever/ondergeschikte
o 171: niet ondergeschikte
o 172: vertegenwoordiger
- Relatie tot een zaak:
o 173: bezitter roerende zaak
o 174: bezitter opstal
o 175-17: exploitant industrie & milieu
o 179: bezitter dier
o 185: producent product
o 185: EVW (eigenaar/bestuurder)
De ratio achter kwalitatieve aansprakelijkheden:
Profijtbeginsel: wie de voordelen heeft, moet ook de lasten dragen. Je hebt ervoor gekozen
om dit te zijn/te hebben, dat levert jou voordeel op, maar brengt ook risico met zich mee, je
moet daarvan ook de lasten dragen.
Kostenallocatiebeginsel: wie kan het beste verzekeren? Dat is in veel gevallen de ouder, de
werkgever, de vertegenwoordiger, de bezitter, de exploitant etc.
Zichtbaarheidsbeginsel: wie is het beste aan te wijzen? Dit is in het leven geroepen om de
benadeelde te beschermen: voor hem moet het duidelijk zijn wie hij kan aanspreken.
Systematiek:
Er is de onrechtmatige daad, aansprakelijkheid voor eigen gedrag, waarbij sprake moet zijn
van schuld. Buiten deze mogelijkheid ben je alleen aansprakelijk als de wet dat aanwijst.
Er is dus een gesloten stelsel van kwalitatieve aansprakelijkheden.
Als je goed gaat kijken dan zie je dat de risicoaansprakelijkheden/kwalitatieve
aansprakelijkheden telkens veel verband houden met de onrechtmatige daad:
, - Personen:
Dit is bijvoorbeeld terug te zien bij de kwalitatieve aansprakelijkheid van ouders bij een
onrechtmatige gedraging van het kind!
Bij het kind is er sprake van een onrechtmatige daad alleen deze kan niet toegerekend kan
worden aan het kind, de ouders dragen het risico.
- Zaken:
Bij zaken via ‘tenzij’ of via ‘ gebrek’:
Artikel 6:179 BW: De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte
schade, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken
indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou
hebben gehad. ‘
= de onrechtmatige daad afdeling.
Uitleg: Als jouw hond de buurman bijt ben je aansprakelijk. Tenzij aansprakelijkheid op grond
van de onrechtmatige daad zou hebben ontbroken, indien hij de gedraging van het dier in
zijn macht zou hebben gehad.
Tenzij je dus niet aansprakelijk zou zijn geweest op basis van onrechtmatige daad als je het
dier in je macht had gehad; bijvoorbeeld omdat je een rechtvaardigingsgrond hebt doordat
de buurman jou aanvalt en je jezelf verdedigt door de hond in te zetten.
Op grond van de kwalitatieve aansprakelijkheid ben je dan ook niet aansprakelijk!
Artikel 6:174 BW: De bezitter van een opstal die niet voldoet aan de eisen die men daaraan
in de gegeven omstandigheden mag stellen, en daardoor gevaar voor personen of zaken
oplevert, is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt, aansprakelijk, tenzij aansprakelijkheid op
grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij dit gevaar op het tijdstip van
het ontstaan ervan zou hebben gekend.
Is deze opstal in een onrechtmatige toestand, dan ben je hiervoor aansprakelijk. Dit wordt
getoetst aan de gevaarzettingspunten.
Cumulatie en hoofdelijkheid:
Artikel 6:102 BW 6:101 BW
- Er kunnen twee partijen aansprakelijk zijn voor dezelfde schade.
- Daarnaast kun je aansprakelijk zijn op grond van artikel 6:162 BW én artikel 6:179
BW.
Werknemer/werkgever situatie:
De werknemer die hij een dakpan laat vallen op iemand zijn hoofd = onrechtmatige daad =
aansprakelijk op grond van artikel 6:162 BW.
De werkgever is aansprakelijk op grond van de kwalitatieve aansprakelijkheid voor de
uitoefening van natuurlijke personen onder zich.
De benadeelden kan, mocht er niks geregeld zijn, beide aanspreken. Dit is de cumulatie.
Een nadeel hiervan is dat onderling gedoe kan ontstaan wie uiteindelijk de schade zal
dragen. Dit brengt onzekerheid met zich mee bij beide partijen die mogelijk aangesproken
kunnen worden. Ze weten niet welke risico’s ze lopen = verzekeringsprobleem.
