Summary
Samenvatting h2 samvatting, memo havo/vw0, jaar 2
- Course
- Level
goede samenvatting met duidelijke uitleg + doelen voor de stof
[Show more]
Seller
Follow
saraknubben
Content preview
SAMENVATTING GES TOETSWEEK 2Paragraaf 1: handel en nijverheid in de republiek.
Leerdoelen:
Je kunt een beschrijving geven van de economie van de Republiek.
Je kunt uitleggen hoe de economie van de Republiek onderdeel werd van de
wereldeconomie en welke rol de VOC en de WIC daarbij hadden.
Je kunt een verband leggen tussen de driehoekshandel, de slavenhandel en de
plantageslavernij.
De economie van de republiek:
In de late middeleeuwen kwam in heel West-Europa de handel tot bloei. In Oost-
Nederland werden steden lid van de Hanze. Die handelden in gebieden rond de Oostzee,
die rijk waren aan graan en hout. Na 1450 namen steden zoals Amsterdam deze
Oostzeevaart over. Rond 1540 was Amsterdam een grote markt voor graan en hout. Op
dat moment was Antwerpen nog de belangrijkste handelsstad in de Nederlanden. Daar
kwamen verschillende handelsroutes bij elkaar: uit het Oostzeegebied, middellandse
zeegebied en Azië.
Maar in 1585 werd Antwerpen heroverd door Spanje en werd de haven geblokkeerd.
Daardoor stortte de handel in. Veel Antwerpse kooplui vluchtte naar Nederland en zetten
daar hun handel voort. Rond 1600 ontwikkelden de Hollandse handel en nijverheid zich
daardoor heel snel. De winst die ze maakten investeerde ze weer in nieuwe
handelsproducten en zo werden ze steeds rijker. Hier spreken we van
handelskapitalisme.
Handelaren deden ingekochte goederen eerst in een pakhuis voor een tijdje en
verkochten ze pas als ze er veel geld voor konden krijgen. Dat heet stapelmarkt.
VOC en WIC:
Voor de economie van de Republiek was de handel in Europa het belangrijkst.
Maar daarnaast ontdekten Nederlanders ook nieuwe handelsmogelijkheden.
In de 16e eeuw hadden Spanjaarden en Portugezen nieuwe werelddelen en
vaarroutes ontdekt. Dat leidde tot handel in allerlei nieuwe producten, zoals rietsuiker,
cacao, koffie en tabak uit Amerika en specerijen als peper, nootmuskaat, foelie en
kruidnagel uit Azië. Zo was een wereldeconomie ontstaan.’
Ook handelaren uit de Republiek gingen daaraan meedoen. Zij stichtten speciale
handelsbedrijven die vooral actief waren in ‘Oost-Indië. Om concurrentie te voorkomen
lieten zij deze voorcompagnieën in 1602 samen één bedrijf worden: de Verenigde Oost-
Indische Compagnie (VOC). Dit bedrijf zette in Azië en Afrika een groot netwerk van
handelsposten op. Van het bestuur van de Republiek kreeg de VOC enkele bijzondere
rechten:
o Handelsmonopolie op Azië: vanuit de Republiek mocht alleen
de VOC met Azië handelen.
o De VOC mocht oorlog voeren.
Toen bleek dat de VOC een succes was, richtten Hollandse en Zeeuwse kooplui in
1621 een tweede handelsonderneming op: de West-Indische Compagnie (WIC). Dit
bedrijf kreeg net als de VOC bijzondere rechten:
o Het kreeg het monopolie op de handel in Azië,
o De WIC deed aan ‘kaapvaart’. Met toestemming van de
Staten-Generaal beroofde zij schepen van vijandelijke landen, zoals
Spanje.
De WIC had minder succes dan de VOC, door:
o Ze had veel last van concurrentie.
o Ook kostte de verdediging van handelsposten veel geld.
Slavernij in de Amerikaanse koloniën:
De WIC handelde in goud en ivoor, maar ook in mensen. Na de ontdekking van
Amerika hadden Europeanen daar plantages gesticht en het zware werk lieten ze doen
door afrikanen. Deze mensen waren tot slaaf gemaakt. Ze werden verkocht aan
bijvoorbeeld de WIC
, Het Nederlandse aandeel in de slavenhandel was
5%, in 300 jaar hebben Europeanen naar schatting elf miljoen slaven naar Amerika
gebracht. Nederland dus 5% van 11 miljoen = 550.000 mensen.
De WIC brachten de slaven per schepen naar Amerika en kwamen weer terug met
rietsuiker, cacao, koffie en tabak. Met de opbrengst kocht de WIC Europese goederen.
Deze handel tussen West-Afrika, Amerika en Europa heet de driehoekshandel.
De plantageslavernij was een wreed systeem. Het meeste werk was enorm zwaar en
waren slaven rechteloos. Veel slaven kwamen in opstand of vluchtten, maar er
veranderde een lange tijd niks.
Paragraaf 2: cultuur en samenleving in de republiek.
Leerdoelen:
Je kunt beschrijven hoe de samenleving in de Gouden Eeuw eruitzag.
Je kunt met behulp van voorbeelden uitleggen wat kenmerkend was voor de cultuur
van de Republiek.
Je kunt uitleggen dat er in de 17e eeuw een wetenschappelijke revolutie was.
Arm en rijk in de Gouden eeuw:
Dankzij de bloei van de handel was de 17e eeuw voor de republiek een gouden eeuw.
Maar dat was niet voor iedereen. Er waren verschillende sociale lagen.
Rijk
e
han
dels
fami
lies
Winkeliers en
gespec.
ambachtslieden:
bierbrouwers,
scheepsbouwers
Loonarbeiders: metselaars,
laaders en schepen lossers
Armen: Werkelozen, zieken, ouderen
Veel inwoners uit Holland ware afkomstig uit omringde landen. Deze migratie had
twee redenen. Sommige migranten waren vluchtelingen maar de meeste waren arme
mensen die in het rijke Holland werk hoopte te vinden.
Kunst:
De welvaart in de gouden eeuw bracht ook de kunst tot bloei, zoals de architectuur. In
Amsterdam kan je dat nog zien, de stad groeide in de 17 e eeuw razendsnel. Er werden
nieuwe grachten gemaakt met daaraan grachtenhuizen waar de rijke kooplieden in
woonde.
Rijke maar ook minder rijke mensen versierden hun huizen met schilderijen. De
beroemdste schilder uit die tijd is Rembrandt van Rijn. Maar naast Rembrandt waren er
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller saraknubben. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.64. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now