Summary
Volledige samenvatting van het vak strafrecht
- Course
- Institution
Deze samenvatting slaag je gegarandeerd mee. Het bevat zowel de ppt als notities als het boek.
[Show more]
Seller
Follow
studentRechten2023
Reviews received
Content preview
Strafrecht: Algemene inleidingdefinitie
strafrecht = leed toebrengen aan mensen door de overheid.
→ Valt uiteen in verschillende componenten:
materieel strafrecht (dit zien we in deze cursus)
=Het geheel der rechtsregels waardoor bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld
en gesanctioneerd (verbodsbepalingen -> rechtstak, met allemaal dingen die niet mogen,
indien niet omschreven als verboden = het toegelaten)
regels over wat niet mag en strafbaar is gesteld + bijkomende sancties
ͦ 2 centrale begrippen:
o Misdrijf= gedragingen die geïncrimineerd zijn en waarop een strafrechtelijke
straf is vastgelegd
o Straf
ͦ Er is een lijst die in de wet omschreven staat en die rechters in concrete gevallen
moeten gebruiken voor de toepassing.
ͦ Vb. Je pleegt een misdrijf en wordt daar door de wet voor gestraft omdat het bij de
verbodsbepalingen staat.
formeel strafrecht (strafprocesrecht)
= Het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht wordt
toegepast
ͦ “Hoe wordt het toegepast?”,” welke rechtbank?”, “hoe moeten ze worden
vervolgd?”…=> gaat over hoe de procedure in elkaar zit
ͦ Maakt deel uit van publiek recht (gerelateerd met de staat, de overheid)
Strafrecht = heel nationaal ® elk land doet dat op de eigen manier/principes
vb: In belgië wordt een zwitser vermoord door een fransman -> Belgisch recht wordt toegepast
MAAR er is ook internationaal strafrecht ® dat is enkel voor 4 types misdrijven:
o misdrijven tegen de mensheid
o genocide
o oorlogsmisdrijven
o misdrijven tegen de vrede
Historisch overzicht
Archaïsche stelsels
In de primitieve maatschappij ≠ huidige betekenis strafrecht MAAR het is een mengelmoes van
godsdienstige en morele normen.
talio-recht: oog om oog, tand om tand
een privé-aangelegenheid: slachtoffer/ families moet recht in eigen handen nemen om (familie
van) dader te wreken => alles moet zelf geregeld worden
Bv: met een duel, kanun (=oud boek, waar regels in staan die persoonlijke regeling van misdrijven
betreft)
!! Totale tegenstelling van strafrecht vandaag:
privé-aangelegenheid volledig weg
rol overheid vandaag heel groot
1
,De middeleeuwen
Het Oudgermaanse strafproces (accusatoir: partijen doen proces en rechter is passieve
rol)
13de Eeuw: ‘Overheid’ (feodale vorsten) begint bemiddelend op te treden
ͦ Vanaf inmenging van overheid begint strafrecht te ontstaan, overheid wilt ordenend
optreden
ͦ beginperiode is overheid niet zo sterk, eerder bemiddelend optreden als reactie prive-
aangelegenheden
Dit uit zich in vb. verbod op privéwraaknemingen, of enkel de dader die nog mag worden
aangesproken en niet langer zijn verwanten.
ͦ Doel van deze tussenkomst: vrede tussen slachtoffer en dader bekomen. Ze bemiddelen tot
een totstandkoming van een overeenkomst tussen beide ter afkoping van de wraak.
rondtrekkende rechters (enquête du pays)
op zoek naar plaatsen van conflict en gingen daar een platform aanbieden (om vergoedingen toe
te kennen) maar gemeenschap moest zelf beslissing nemen.
rechter is enkel passieve rol ® bemiddelen of straffen opleggen
+ Ze gaan ook vredegeld opleggen vr de dader ® soort boetes (gaat nr overheid)
Doel: onderzoeken van de reputatie van de beklaagde (~geïnspireerd op infamia-procedure= iemand
zijn reputatie kon meespelen)
Bewijs: bewijslast bij beklaagde (zelf onschuld bewijzen) + irrationeel karakter, dat werd gesteund op
bewijzen als: Purgatio (reinigingseed), Compurgatio (met eedhelpers), Godsoordelen (vuurproef,
tweegevecht, waterproef)
Straffen: gekenmerkt door ongelijkheid en wreedheid
Vb. een gevangenisstraf was geen straf op zich, maar slechts een middel om de ‘echte’ straffen zoals
de doodstraf uit te voeren. Bovendien waren er ook verschillende straffen voor verschillende rangen
of een verschillend geslacht.
Het inquisitoir stafproces
Gekenmerkt door de actieve rol van de rechter die de functie van openbare aanklager en rechter
cumuleert
doel: vinden van de waarheid ( onderzoeken reputatie beklaagde)
Bewijs: bewijslast bij vervolgende partij (zij moeten het bewijs leveren) + strikte
bewijsreglementering
Straffen: bleven wreed en ongelijk (wetteksten ↔ praktijk)
De Verlichting, het ‘revolutionair’ strafrecht en de
codificaties van Napoleon
De verlichting
= een reactie op de excessen (=buitensporigheid) van het ancien regime
in de verlichting: ‘de rede’ staat centraal, het denken verandert
=> belangrijk eco, pol revolutie
er wordt een ‘sociaal contract’ afgesproken om MS een vorm te geven + bevoegdheden worden
overgegeven aan organen + hoe ze alles gaan organiseren
-> strafrecht is gn systeem meer vn verdrukking, enkel straffen die in de overeenkomst staan
Dit wordt gedaan zodat de burgers worden beschermd tgn teveel overheidsoptreden
DEZE PERIODE IS NACHTWAKERSSTAAT!!
2
, burger beschermen door magna carta ( bevat 3 belangr principes vh strafrecht):
ͦ legaliteitsbeginsel = geen straf zonder wet® enkel dingen uit wetboek is misdrijf & enkel die
gekoppelde straffen. Het is een soort bescherming tegen een te sterke, aanwezige overheid
ͦ subsidiariteitsbeginsel= enkel strafrecht gebruiken als het nodig is. Eerst andere controles
proberen. enkel gedragingen die echt niet kunnen mogen strafbaar gesteld worden.
ͦ proportionaliteitsbeginsel= er moet een verhouding/proportie zijn tssn ernst misdrijf & straf.
Het ‘revolutionair’ strafrecht (1789-1800)
Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789)
= vertolking vd nieuwe staatsrechtelijke ideeën. Er staan belangrijke bepalingen in (o.a. uit
verlichting) zoals beginsel van persoonlijke vrijheid, proportionaliteitsbeginsel,..
Eerste codificatie van nieuwe staatsrechtelijke- en verlichtingsideeën in strafwetboeken →
logisch uitvloeisel van het legaliteitsbeginsel
bv.: invoering van de jury, milde en vaste straffen
De codificaties van Napoleon (zorgt voor achteruitgang bescherming burgers)
De Code d’instruction criminelle van 1808
= herinvoering inquiqitoir rechtssysteem tijdens vooronderzoek
De Code pénal van 1810
= eerste ‘echte’ strafwetboek
® herinvoering van wrede en vernederende straffen (maar de rechter krijgt een beoordelingsmarge)
Het huidige strafrecht in België
De grondwet van 1830
-> alle wetboeken herzien:
Nieuw Strafwetboek (1867)
Wetboek van Strafvordering: nog steeds het oude wetboek van Napoleon (1808)
Het Strafwetboek
Oprichting Commissie herziening Code pénal o.l.v. Gentse hoogleraar J.J. Haus
Oprichting Commissie voor de herziening van het Strafwetboek (1976) leidt tot Voorontwerp van
Strafwetboek (in 1985)
Oprichting Commissie tot hervorming van het strafrecht o.l.v. Joëlle Rozie en Damien
Vandermeersch (2017): afwijkende versie van voorstel voor nieuw Strafwetboek ingediend in de
Kamer
Het Wetboek van Strafvordering
Commissie strafprocesrecht (1991) leidt tot de Wet Franchimont
Commissie tot hervorming van het strafprocesrecht (2015)
theorieën over strafrecht
inleiding
Ius Punendi: de vraag waaruit de maatschappij het recht put misdrijven te bestraffen
verschillende theories ervoor:
ͦ De klassieke leer
ͦ De positivistische leer / sociaal verweer
ͦ Nieuw sociaal verweer (verzoening klassieke en positivistische leer)
ͦ Nieuw realisme (terugkeer naar bep. elementen van klassieke leer)
+ daarmee hangst ook samen de vraag naar de voorwaarden waaronder dit recht kan worden
uitgeoefend en naar de begrenzing ervan
3
, + De verschillende functies/doeleinden van een straf:
vergelding = de straf moet het onrecht vergoeden dat door het misdrijf werd
veroorzaakt. Dit gebeurd door aan de dader een sanctie op te
leggen, leed op te leggen
verzoening = door de bestraffing wordt het leed dat door het misdrijf is
veroorzaakt ‘hersteld’, maatschappelijk gezien is de
‘rechtvaardigheid geschied’. Dader en slachtoffer verzoenen met
elkaar. Vb. bemiddeling.
een symbolische functie: draagt ertoe bij dat het vertrouwen
van de bevolking in de bestaande maatschappelijke orde wordt
hersteld.
=> weer goedmaken (bv: dingen herstellen/teruggeven)
Herstel van schade = deze hebben ook een herstellende functie, de herstelling van het
door het misdrijf veroorzaakte leed of gebrek aan evenwicht. Dit is
niet altijd zo eenvoudig, MAAR het is iets positiefs want mensen
kunnen echt iets ‘goedmaken’. Vb. werkstraf.
Algemene preventie = het strafrecht alleen al zal ervoor zorgen dat dat mensen
weerhoudt om dingen te doen.
‘afschrikkende’ werking
Bijzondere/individuele = Je bent gestraft geweest en dit zorgt ervoor dat je het niet meer
preventie opnieuw zou doen. dit slaat op het effect van de straf t.a.v. de
deliquent op wie ze wordt toegpast, de straf zal de deliquent ‘leren’
geen nieuwe misdrijven meer te plegen en zal op die manier een
preventieve werking hebben
Resocialiserende werking = het idee dat de straf ertoe leidt dat mensen beter worden door de
straf (doorheen en de uitvoering van de straf) Ze gaan zich
aanpassen en na de straf terug een plaats krijgen in de MS.
Terug integreren in de MS!
De Klassieke leer
Achtergrond
○ Aan de oorsprong van meeste strafwetboeken opgesteld in de 19de eeuw
○ Neerslag ideeëngoed uit de Verlichting (het sociaal contract)
○ Grondslag bestraffing:
de morele schuld van de vrije mens (idealistisch mensbeeld => iedereen op dezelfde manier
gestraft), straf gericht op de daad
Schuld en straf
“geen straf zonder schuld” -> alleen mensen straffen die de wil, keuze hebben om criminaliteit te
plegen
○ Nullum crimen sine culpa (gedachte in het verlengde van de magna carta)
○ Straf bepaald door de ernst van het misdrijf (kern: proportionaliteit)
→ hangt samen met de berokkende schade (bv. ‘poging’) & de schuld van de dader
→ in abstracto bepaald door de wetgever (mechanisch - weinig beoordelingsvrijheid
of beleidsruimte)
Doel en functie v/d straf
ͦ vergelding -> een bepaalde norm wordt overtreden
ͦ algemene preventie
ͦ bijzondere preventie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentRechten2023. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now