Summary
Volledige samenvatting rechtstaalbeheersing
- Course
- Institution
Samenvatting van 94 pagina's voor het vak Rechtstaalbeheersing debatklas aan de UA (GESLAAGD!!!)
[Show more]
Seller
Follow
yurchenkoalexia
Content preview
RechtstaalbeheersingRechtstaal: definities en kenmerken
Rechtstaal = vaktaal van de juristen (advocaten, magistraten, deurwaarders, notarissen)
Vaktaal = taal eigen aan een bepaalde beroepsgroep
= situationeel bepaalde taalvariant
= sociolect (taal duikt enkel op in bepaalde situaties of bij bepaalde mensen)
Communicatiemodel Roman Jakobson
Taal heeft verschillende functies:
o Referentiële functie = Je gaat met je boodschap iets zeggen over de fysieke
werkelijkheid rondom u
o Emotief of expressief taalgebruik = boodschap die iets te maken heeft met de zender
(BV: ik ben verdrietig)
o Appelatieve taalgebruik=boodschap die wijst naar de ontvanger
o Fatische functie = heeft te maken met het kanaal (gesproken of geschreven)
o Metatalige functie = heeft te maken met de code
Alexia Yurchenko Rechtstaalbeheersing 2023-2024
,Rechtstaal: mogelijke definities
o “situationeel bepaalde taalvariant die uitgaat van rechtsbeoefenaar”
zendergerichte definitie
o “vaktaal van juristen”
zendergerichte / codegerichte definitie
o “taalgebruik binnen het recht”
codegerichte / contextgerichte definitie
Definitie: problemen
o Zender = juristen
o Boodschap / context = 1 domein uit realiteit?
recht behandelt álle domeinen uit realiteit
gespecialiseerd jargon <-> breed veld onderwerpen
conflict met traditionele vaktaal
o Ontvanger = juristen (vakintern gebruik)
= burgers (vakextern gebruik)
groot conflict met traditionele vaktaal
vakextern gebruik primeert!
Rechtstaal als afwijkende vaktaal:
Waarom hebben juristen het altijd gedaan? Waarom zoveel kritiek op juristen?
Dokters gebruiken toch ook vaktaal? Dokter mag dat eigenlijk ook niet dus leren ook
communiceren met ‘gewone’ bevolking.
Garagisten? Mecanicien? Mag dat ook niet doen maar krijgen hier geen opleiding voor.
Verschil: dokter geeft pillen en ziekte is opgelost, garagist sleutelt aan auto en is opgelost.
Jurist heeft enkel het wetboek (collectie teksten, taal). => D. Mellinkoff met boek ‘The
language of the law’ met citaat J. Gibbons: jurist gaat kijken of wat in wetboek staat, of we
dit kunnen toepassen in concreet geval vd werkelijkheid. Bepalingen bestaan door
assisenproces (taal, discussies). DNA testen zijn hulpmiddel maar uiteindelijk altijd TAAL
nodig. Strafpleiters in assisenproces is beste voorbeeld.
J.M. Van Dunné: Juristen vergelijkbaar met magie: rechters hebben enorme impact op
realiteit door het schrijven ve tekst, hier moet men bewust van zijn.
Het recht is eigenlijk een taalberoep: het enige resultaat dat je kan gebruiken is je taal. à
Recht bestaat uitsluitend in en uit taal.
Rechtstaal bestaat maar door en dankzij taal: er mag een lijk op de grond liggen met een
revolver ernaast. Dan nog is dat geen moord. Het is enkel een moord wanneer daarover
gediscussieerd wordt in de rechtbank. Door het wetboek te gebruiken en door taal te
gebruiken wordt het een moord.
Je gaat een wetboek toepassen op de werkelijkheid en dat kan je enkel doen door taal.
Alexia Yurchenko Rechtstaalbeheersing 2023-2024
,Kenmerken van rechtstaal:
o Verouderde woorden en formuleringen (te dezen)
o Vreemde woorden en bastaardwoorden (Frans en Latijn)
o Woorden met een afwijkende betekenis van de normale standaardtaal (middel)
o Woorden met een onduidelijke, ‘rekbare’ betekenis (schuld)
o Juridische vaktermen (kantonnement)
o Zware verwijswoorden (betreffend, voornoemd,ter zake)
o Substantieven en substantiveringen (‘naamwoordstijl’)
o Dubbele ontkenningen (niet onontvankelijk)
o Passiefconstructies en onpersoonlijke constructies
o Lange zinnen, onder- en nevenschikkingen
o Complexe opsommingen, veel reeksvormers in één volzin
o Lange voorbepalingen met een korte conclusie op het einde
o Belangrijke informatie vaak moeilijk te vinden (in bijzinnen of helemaal achteraan)
o Extreme precisie door veel herhalingen i.p.v. eenvoudige verwijswoorden
o Zeer formele en beleefde stijl (vooral in brieven)
Oorzaken van complexiteit:
o Vele wetten zijn oud en in verouderde taal
o Teksten steunen op elkaar
o Rechtsgeldigheid mag niet in gedrang komen
o Gewoonte en voorzichtigheid
o Wet is te ingewikkeld voor gewone taal
o Sacrale karakter van de wet
o Opzettelijk instandhouden om indruk te maken
o Invloed van het Frans
Recht op begrijpelijke taal:
o Verplichte motivering vonnissen (art. 149, eerste lid Gw.)
o Recht op aanklacht in taal die beklaagde begrijpt (art. 6, derde lid, EVRM)
o Nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege (artikel 11 Universele Verklaring van
de Rechten van de Mens, artikel 7 EVRM en artikel 49 van het Handvest van de
Grondrechten van de EU) <-> Skoma-Lux arrest – zaak Endendijk
o Openbaarheid van de uitspraak (art. 149 Gw.)
o Openbaarheid en motivering van bestuur (wet 11 april 1994)
o Democratische gelijkheid / niet-discriminatie
o Voorbeeldfunctie
Alexia Yurchenko Rechtstaalbeheersing 2023-2024
, Hoofdstuk 2. Klachten over rechtstaal
Inleiding
VAN ALLE TIJDEN:
Thomas More, Utopia (Leuven, 1516):
They have but few laws, and such is their constitution that they need not many. They very much condemn
other nations, whose laws, together with the commentaries on them, swell up to so many volumes; for they
think it an unreasonable thing to oblige men to obey a body of laws that are both of such a bulk, and so dark as
not to be read and understood by every one of the subjects.
They have no lawyers among them, for they consider them as a sort of people whose profession it is to disguise
matters […] Everyone of them is skilled in their law, for as it is a very short study, so the plainest meaning of
which words are capable is always the sense of their laws […] for it is all one, not to make a law at all, or to
couch it in such terms that without a quick apprehension and much study, a man cannot find out the true
meaning of it.
Iedereen wordt geacht de wet te kennen, wetten moeten zo eenvoudig mogelijk worden
geformuleerd zodat iedereen ze begrijpt
Klaagt over dat er eigenlijk te veel wetgeving is => dus advocaten zijn eigenlijk onnodig
Rechtssysteem zou eigenlijk zo opgesteld moeten worden dat iedereen hem begrijpt, als
zenzo moeilijk zijn dat niemand ze toch snapt kan je ze beter niet maken
Jonathan Swift, Gulliver’s Travels, deel IV, hoofdstuk 5 (1726):
I said there was a Society of Men among us, bred up from their Youth in the Art of proving by Words multiplied
for the Purpose, that White is Black, and Black is White, according as they are paid […]
It is likewise observed that this Society has a peculiar Cant and Jargon of their own, that no other Mortal can
understand, and wherein all their Laws are written, which they take special care to multiply.
Juristen werden betaalt naar de lengte van hun adviezen/teksten hoe langer, hoe meer
betaald & er zijn te veel wetten & de wetten zijn te complex
Sir Francis Bacon (1615):
too great prolixity, tautologies and impertinences
Laws are made to guard the rights of the people, not to feed the lawyers. The laws should be read by all, known
to all. Put them into shape, inform them with philosophy, reduce them in bulk, give them into every man's
hand.
Riep op tot volledige herziening (codificatie) vd wetgeving, wou hem bundelen, logischer
en duidelijker maken
Jeremy Bentham (1748‐1832):
spun out of cobwebs; wrought up to the highest possible pitch of voluminousness, indistinctness, and
unintelligibility.
Zelfde kritiek als Bacon
Utilitarisme: filosofie moet de zaken zo nuttig mogelijk maken
Riep op om wetten zo duidelijk, eenvoudig mogelijk te maken
C. de Montesquieu, De l’esprit des lois, ‘Choses à observer dans la composition des lois’,
1748:
Le style des lois doit être simple: l’expression directe s’entend toujours mieux que l’expression réfléchie; les lois
ne doivent point être subtiles; elles sont faites pour des gens de médiocre entendement: elles ne sont point un
art de logique, mais la raison simple d’un père de famille.
Het recht moet simpel zijn & geschreven voor de gemiddelde mens met gemiddelde
kennis
OOK BIJ ONS:
Alexia Yurchenko Rechtstaalbeheersing 2023-2024
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yurchenkoalexia. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
71184 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now