Deze samenvatting is gemaakt door een VWO 5 leerling en betreft de leerstof van hoofdstuk 1 (de lage landen bij zee), 2 (grote rivieren in de lage landen), 3 (leefbaarheid in stedelijke gebieden), 4 (de randstad: toekomstige topregio?). De belangrijkste begrippen zijn blauw gemarkeerd.
1.1: Koffers pakken…
Mensen in Nederland hebben een laag overstromingsrisicobewustzijn en voelen ze zich in het
algemeen dus redelijk veilig voor overstromingen.
^-- Kust houdt rekening met overstromingskans van eens in 10 000 jaar
Hoogste risicogroep = Zeeland, Noord-Nederland en de Waddeneilanden
In de lage landen wordt 60% van het bnp verdient, goede bescherming is dus nodig,
maar hoe wordt het overstromingsrisico kleiner gemaakt?
1. Primaire waterkering: Een duin, dijk, dam of ander object dat de inwoners van een
gebied (een dijkring) beschermt tegen buitenwater → Beschermt Nederland tegen Noordzee,
Waddenzee, de grote rivieren, het Ijsselmeer en het Markermeer (⅔ in NL)
^-- beheerd door waterschappen (22): Regionale overheidsinstantie in stroomgebieden die →
1. De waterhuishouding regelt
2. Beheer, bescherming, onderhoud van
dijken en duinen
3. Beheersing grondwaterpeil en
waterkwaliteit
4. Onderhouden vaarwegen en landwegen
2. Verhogen van dijken of duinen
3. Verbreden van het strand
4. Aanvullen met zand
^-- Grotere kans op schade bij grotere waarde
Hoog risico → Hoge kans op overstroming met veel slachtoffers en schade (Randstad)
Klein risico → Weinig economische activiteit (een weidepolder)
Grootste overstromingsgevaar = Noordwesterstorm + extra hoge waterstanden (springtij) op
zee en rivier
VAN KOELKAST TOT BROEIKAS
Steeds meer CO2 en methaan in atmosfeer→ Extra opgewarmde dampkring, met ernstige gevolgen
→Ijskappen in de poolgebieden smelten → Zeewater zet uit → Zeespiegelstijging
Nederlandse kust kan alleen in stand blijven onder de volgende voorwaarden:
1. De zeebodem moet over een grote afstand vanaf de kust flauw lopen
2. De stroming moet voldoende zand aanvoeren
3. Het verschil tussen hoogwater en laagwater (getijdenverschil) mag niet te groot zijn
4. De kust moet niet worden geteisterd door zware stormen
5. Er mag geen sprake zijn van een te snelle stijging
Kustafslag: Op veel plekken aan de kust gaat het land achteruit vanwege zandverlies
^-- Wanneer op een bepaalde plek een tekort ontstaat, wordt dit soms weer aangevoerd door
stroming en wind uit een ander gebied (zandbalans)
, DE DELTAWERKEN
Watersnoodramp 1953 → Nederland wil herhaling voorkomen → Deltawet
- Dijken in Zuidwest-Nederland werden op Deltahoogte gebracht → Dammen aangelegd en wegen
en bruggen gebouwd, voornaamste doel = Veiligheid, maar nog veel voordelen:
1. Afgesloten zeegaten worden zoetwaterbekkens
(drinkwater van zw Nederland nu voorzien)
2. Zoetwater zorgde voor de stop van droge landbouw en
toenemende verzilting tegengaan
3. Nieuwe verbindingen over dammen en dijken heven
isolement van Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden op
4. Scheepvaart profiteert van wegvallen groot verschil
tussen hoog- en laagwater + aanleg nieuwe vaarwegen
*De Deltahoogte is 5m boven NAP
EEN ZOUTE DELTA
Plannen wilden Oosterschelde afdammen → Veel kritiek → Veel doorlaatsluizen: Gaan alleen
bij extreme waterstanden dicht (half open dam die getijdenwerking voor groot deel in stand
houdt)
Afsluiting van andere zeearmen was slecht voor milieu (gescheiden water zorgde voor
verdwijning van planten en rivieren), daardoor ontstonden er nieuwe maatregelen:
- Brouwersdam gedeeltelijk geopend (meer zuurstof)
- Haringvlietsluizen op een kier open (natuurlijk overgangsgebied tussen zout en zoet)
^-- Geld komt uit Deltafonds
1.2: Kust in beweging
De Nederlandse kust, het ontstaan van duinen:
1. Zeestroming → Transporteert zandkorrels richting de kustlijn en legt ze op het strand
2. Getijden → Op- en neergang van de zeespiegel, waardoor golven en wind toegang krijgen
tot het zand op het strand
3. Golven en wind → Verplaatsen en vormen het zand in duinen door erosie en afzetting,
waardoor duinen uiteindelijk ontstaan
Jonge duinen → Vormen als zeewering grens met Noordzee, zijn hoger dan oude duinen
Oude duinen → Liggen landinwaarts (Bv. Alkmaar, Haarlem, Den Haag)
KUSTTYPEN
In Nederland 3 kusttypen:
- Waddenkust (hard): Buitendijkse gronden die alleen bij hoogwater overstromen (bij
laagwater droog) <-- Grote diversiteit vanwege aanslibbing (veel eb en vloed)
- Gesloten duinenkust (zacht)
- Estuariumkust: Trechtervormige riviermonding waar zoet en zout zich vermengen, verschil
in waterstand landinwaarts groter
Zuidwestelijke zeestroming
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nenahesse. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.72. You're not tied to anything after your purchase.
