Inleiding
De criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en achtergronden
van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de
overheid en de overige maatschappij daarop reageert.
Volgens deze definitie wordt criminaliteit dus bepaald door de inhoud van de strafwet. De criminoloog
bestudeert gedrag dat door de wetgever strafbaar is gesteld.
De meeste criminologen verzamelen wetenschappelijke kennis over criminaliteit met de uitdrukkelijke
bedoeling daarmee een bijdrage te leveren aan een betere, dat wil zeggen effectievere en humanere
aanpak ervan. De criminoloog is gericht op het verzamelen van kennis over een bepaald maatschappelijk
beleidsveld, het tegengaan en voorkomen van criminaliteit.
Er is binnen de criminologie sprake van een veelheid van theoretische gezichtspunten van waaruit de
misdaad wordt beschouwd. Zo kunnen tegenwoordig onder andere economische, sociologische,
(sociaal)psychologische en biologische richtingen binnen de criminologiebeoefening worden
onderscheiden. Omgekeerd leveren criminologen een bijdrage aan de toetsing van theorieën van andere
disciplines op het gebied van misdaad en straf. De criminologie kan worden gezien als een
ontmoetingsplaats van beoefenaren van verschillende wetenschappelijke disciplines.
Aandachtsgebieden
• Beschrijvende criminologie (zie hoofdstuk 2 & 3)
o Omvang en trend van criminaliteit
o Cijfermatige informatie over de praktijk van het strafrechtelijke systeem
• Etiologie (zie hoofdstuk 4 & 5)
o De oorzaken van crimineel gedrag/criminaliteit
o Geleden in respectievelijk de persoon van de dader en/of zijn maatschappelijke
achtergrond
• Criminaliteitspreventie (zie hoofdstuk 6)
o De praktijk en uitwerking van maatregelen ter voorkoming van misdrijven buiten de
strafrechtspleging
• Penologie (zie hoofdstuk 7)
o De effectiviteit van de opgelegde straffen en maatregelen
• Victimologie (zie hoofdstuk 8)
o Kenmerken van slachtoffers, de gevolgen van misdrijven voor slachtoffers en de praktijk
en uitwerking van slachtofferrechten en slachtofferhulp.
,De wetenschap van
Empirische wetenschap. Empirie betekent waarheidsbevinding. Er is niet 1 waarheid; er is vanuit allerlei
verschillende perspectieven een waarheid.
1. De criminologie beschrijft de werkelijkheid zo goed mogelijk
2. De criminologie probeert verklaringen te zoeken en te geven voor misdaad en voor het ontstaan
van crimineel gedrag bij mensen of in de maatschappij aan de hand van theorieën
3. De criminologie probeert zo mogelijk te komen tot voorspellingen
Wat is criminaliteit
Ø Alles wat strafbaar is gesteld in het Wetboek van Strafrecht (juridische definitie), ook:
Ø Een sociale constructie die begrepen moet worden in de maatschappelijke context: verhoudingen
en cultuur à waarom maken we menselijk gedrag strafbaar? Wat jij crimineel gedrag vindt hoeft
de ander niet crimineel gedrag te vinden – en wat iemand anders crimineel vindt, hoef jij niet
crimineel te vinden.
Criminaliteit is altijd en overal.
De criminologie onderzoekt het brede begrip van wat criminaliteit is en wat de oorzaken en gevolgen voor
de samenleving zijn. Dit vanuit het oogpunt van daders, slachtoffers én maatschappij in het algemeen.
Inleiding
Beschrijvende criminologie, ook wel criminografie of criminele epidemiologie genoemd, omvat de
statische verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte. Met behulp van kwantificerende studies wordt
geprobeerd een antwoord te krijgen op de veel gestelde vraag hoe het is gesteld met het niveau van de
criminaliteit in een bepaald land of in een bepaalde stad.
• Ligt het niveau hoger of lager dan elders?
• Is er sprake van toe- of afname van criminaliteit?
• Welke bevolkingsgroepen lopen de grootste kans slachtoffer te worden van criminaliteit?
De eerste opdracht van de criminoloog is om het waarheidsgehalte van dergelijke beweringen zo objectief
mogelijk te toetsen. Betrouwbare criminologische kennis dient de plaats in te nemen van vage indrukken
en sensationele mediaberichten. Door politie en justitie worden van oudsher gedetailleerde gegevens
geregistreerd over alle kennis die de politie heeft opgedaan over misdrijven en overtredingen
(politiecijfer) en de afhandeling daarvan door het strafrechtelijke systeem (de gerechtelijke statistieken).
Deze officiële gegevens worden doorgezonden naar het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat zorgt
voor een overzichtelijke publicatie in de vorm van tabellen en grafieken. De CBS-statistieken bieden de
criminoloog een schat aan statische gegevens over misdaad en straf. Om goed op de hoogte te blijven van
de ontwikkelingen in de criminaliteit en de strafrechtpleging hoeft een criminoloog, zo lijkt het, slechts
een bezoekje te brengen aan de website van het CBS om aldaar de misdaadstatistieken te raadplegen.
,Geregistreerde criminaliteit
In de ideale wereld worden alle gepleegde misdrijven bij de politie bekend en krijgen de daders
vervolgens hun verdiende straf. In die situatie zou de statistiek van het aantal veroordelingen een volledig
beeld geven van de criminaliteit. In werkelijkheid is daarvan uiteraard geen sprake. De meeste misdrijven
komen nooit ter kennis van de politie of worden door de politie niet opgehelderd.
Lang niet alle zaken die door het Openbaar Ministerie worden ingeschreven, leiden tot een veroordeling
van een dader. Slechts een kleine selectie van alle gepleegde misdrijven komt dus terecht in het statistiek
der veroordelingen. Deze statistieken geven belangrijke informatie over de activiteiten van de gerechten,
maar als graadmeter van de criminaliteit zijn ze niet bruikbaar.
In Nederland wordt er een statistiek bijgehouden van de ter kennis van de politie gekomen misdrijven.
Deze statistiek van de door de politie geregistreerde criminaliteit telt ook de delicten waarvan de dader
nooit is gevonden. Welk deel wordt geregistreerd heeft de politie tot op zekere hoogte zelf in de hand. Als
de politie meer controles uitvoert, neemt het aantal geregistreerde delicten toe.
à Zo’n toename zegt niets over de trend in deze criminaliteitsvormen, het zegt slechts iets over de tred
in de inspanningen van de politie.
De meeste misdrijven behoren tot het zogenoemde brengwerk, dat wil zeggen dat particulieren of
bedrijven aangifte doen bij de politie van een misdrijf waarvan zij het slachtoffer zijn geworden. Lang niet
alle delicten worden evenwel door de slachtoffers bij de politie gemeld. Burgers zijn, op enkele
uitzonderingen na, niet verplicht aangifte van een delict bij de politie te doen. Aangifteplicht beperkt tot
enkele zeer ernstige misdrijven, zoals moord en verkrachting.
Vooral kleinere delicten, zoals fietsendiefstal, en delicten die in privésfeer zijn gepleegd, worden vaker
dan wel niet bij de politie gemeld. Sommige slachtoffers zien af van het doen van aangifte omdat zij zich
schamen om dit te melden, of omdat ze bijvoorbeeld bang zijn voor represailles van de zijde van de
daders (bijvoorbeeld bij afpersing). Verreweg de belangrijkste reden om van aangifte af te zien is dat men
er de zin niet van in ziet (de dader wordt toch niet gevonden).
De politiecijfers laten slechts het topje van de ijsberg zien van de gepleegde misdrijven. Een aanzienlijk
aantal misdrijven blijft verborgen voor politie en/of justitie. Dit is de zogenoemde verborgen criminaliteit.
, Verborgen criminaliteit (dark number/hidden figure)
• Aangifte bereidheid (verschilt per delict)
• Focus van de politie (verschilt per gemeente, stad, platteland)
• Slachtofferloze delicten (bijvoorbeeld drugsdelicten of illegaal gokken)
Cijfers zeggen dus niet alles.
Om een beter inzicht te krijgen in de aard en de omgeving van de criminaliteit die verboden is gebleven, is
het, zoals gezegd, noodzakelijk dat de criminoloog zelf op onderzoek uitgaat.
• Het gaat daarbij niet alleen om het meten of schatten van de werkelijke omvang en ontwikkeling
van criminaliteit.
• Het gaat vervolgens ook om de vraag welk deel van de werkelijke criminaliteit door de politie
wordt geregistreerd (dus om de vraag: hoe groot is het dark number, de verbogen criminaliteit?)
• Ten derde is het belangrijk om te weten of er verschillen bestaan (wat betreft sociaal milieu,
geslacht, intelligentie, persoonlijkheidskenmerken etc.) tussen betrapte en niet-betrapte
delinquenten en/of slachtoffers die aangifte doen bij de politie verschillen van degenen die dat
nalaten.
De beste methode om inzicht te krijgen in de werkelijke verschijningsvormen van criminaliteit is de
directe observatie. Dit wordt in de criminologie aanzienlijk minder vaak gebruikt. De meeste delicten zijn
zeldzaam en worden heimelijk (geheim) mogelijk gepleegd. Delinquenten streven naar een optimale
opbrengt van het door hen gepleegde delict. Daartoe behoort het zoveel mogelijk beperken van de kans
om te worden gezien, en dus betrapt.
Bij de meeste vormen van criminaliteit is de zichtbaarheid echter zeer gering, zoals bij:
Ø Seksueel misbruik
Ø Huiselijk geweld
Ø Fraude
Ø En allerlei vormen van georganiseerde criminaliteit
à Dit zorgt ervoor dat bij criminologisch onderzoek niet of nauwelijks van de methode van de directe
observatie gebruikt kan worden gemaakt.
Om toch meer te weten te komen over verborgen criminaliteit is er nog een mogelijkheid voor de
onderzoeker: de methode om mensen te enquêteren over wat ze hebben gedaan of hebben meegemaakt
met behulp van een vragenlijst.
Ø Kritiek: men is vaak geneigd om sociaal wenselijke antwoorden te geven op enigszins gevoelige
vragen.
Om zo betrouwbaar mogelijke resultaten te verkrijgen, wordt door de onderzoekers vaak volstrekte
anonimiteit toegezegd. Op deze manier hoopt de onderzoeker zo eerlijk mogelijke antwoorden van de
respondenten te verkrijgen. Bij het onderzoek naar de verborgen criminaliteit wordt de
vragenlijstmethode door criminologen op twee soorten respondenten toegepast, namelijk op (eventuele)
plegers van delicten en op (eventuele) slachtoffers. Belangrijk is om de vragenlijst voor te leggen aan
verschillende bevolkingsgroepen. Alleen dan kunnen op grond van de antwoorden van de steekproef
conclusies worden getrokken over de gehele bevolking.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mickiekortz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.13. You're not tied to anything after your purchase.