Een rechtstaat is een staat waarin je als burger wordt beschermd met grondrecht tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid. Heeft een sociaal contract, grondrechten,
legaliteitbeginsel en de trias politika.
In een autoritaire staat, waarin 1 machthebber of een kleine groep bepaald wat de regels zijn
bestaat deze bescherming (bijna) niet.
NL is bovendien een democratische rechtstaat. Burgers mogen meedoen aan vrije verkiezingen en zo
bepalen wie de machthebbers zijn en kunnen ze indirect meebeslissen over politieke kwesties.
NL is daarnaast ook nog een sociale rechtstaat, dus er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de
welvaart en het welzijn van de burgers te bevorderen.
In een rechtstaat is er relatief veel sociale cohesie.
Vertrouwen en wederkerigheid
De meeste burgers houden zich aan de wet, in de verwachting dat anderen dat ook doen. Daarom
kun je zeggen dat vertrouwen en wederkerigheid in een rechtstaat hand in hand gaan. Dat kun je
ook zien bij de betaling van sociale premies, gezonde mensen betalen mee aan zorgkosten voor
zieken omdat ze weten dat anderen dit ook voor hen doen als ze zelf ziek worden.
Ook tussen de overheid en de burgers bestaan vertrouwen en wederkerigheid. De overheid
verwacht dat de burgers aan de wet houden maar er zijn ook wetten waar de overheid aan moet
houden. Dat zorgt voor rechtszekerheid, want iedereen kan precies nagaan wat wel en niet mag.
Idee achter rechtstaat
Als je in Nederland woont ervaar je de rechtstaat misschien als vanzelfsprekend maar dat is zeker
niet het geval.
Klassieke grondrechten moeten gegarandeerd worden door de overheid.
Op sociale grondrechten heeft iedereen recht maar ze worden niet gegarandeerd.
Hoe is het ontstaan
Europa kende vanaf de zestiende eeuw weinig gelukkige perioden. Er waren veel
godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten, waardoor hele landen, regio’s, steden,
dorpen en zelfs families werden verscheurd. De macht van Europese koningen van haast
onbegrensd, armoede en grote sociale ongelijkheden waren hiervan het gevolg.
Opkomst burgerij
Met de verlichting kwam er vanaf de 2e helft van de achttiende eeuw steeds meer verzet tegen
onrecht.
Gezond verstand
18e eeuw was de tijd van optimistische geloof in de kracht van rede, in vooruitgang en maakbaarheid
van de samenleving. Kennis over de werkelijkheid moest verkregen worden door methodisch
gebruik van gezond verstand en niet gebaseerd zijn op geloof of irrationele angsten. Mensen
dachten dat je pas gelukkig bent als je vrij bent. Als de macht van de staat en de macht die burgers
over elkaar uitoefenen, ingeperkt wordt, is het pas mogelijk om vrij en gelukkig in een samenleving
te kunnen zijn.
Sociaal contract
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller oreoforever. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.