Summary
Samenvatting crisisbeheer
- Course
- Institution
Samenvatting crisisbeheer en noodplanning maatschappelijke veiligheid hogeschool Vives Kortrijk. Met deze samenvatting heb ik een 15/20 behaald.
[Show more]
Seller
Follow
alfredfrunhu
Content preview
Crisisbeheer en noodplanningInhoud
1. Inleidende beschouwingen.................................................................................................................4
1.1 Terminologie: crisis – noodsituatie...............................................................................................4
1.2 Kenmerken van noodsituaties......................................................................................................4
1.3 Typologie van noodsituatie...........................................................................................................5
1.4 Crisisbeheer, een integrale aanpak...............................................................................................6
1.5 Risicobeleid – Noodbeheer – Crisisbeheer...................................................................................6
1.6 Het Belgisch rampenrecht in het historisch perspectief...............................................................7
1.6.1 Civiele veiligheid........................................................................................................................7
1.6.2 Noodplanning............................................................................................................................9
2. Risicobeleid.........................................................................................................................................9
2.1.1 Noodplanningsgids voor risico-identificatie en -analyse op lokaal niveau.................................9
2.1.2 Juridisch kader...........................................................................................................................9
2.1.3 de rol van de veiligheidscel........................................................................................................9
2.1.4 Risicobeleid op verschillende bevoegdheidsniveaus.................................................................9
2.2 Werkwijze risicobeleid................................................................................................................10
2.2.1 Stap 1: Risico-identificatie en -inventarisatie...........................................................................10
2.2.2 Stap 2: Risicoanalyse................................................................................................................11
2.2.3 Stap 3: Risico-evaluatie............................................................................................................12
2.2.4 Stap 4: Exploitatie van de resultaten.......................................................................................13
2.3 Opvolging...................................................................................................................................14
3. Nood- en interventieplanning..........................................................................................................14
3.1 Centrale begrippen.....................................................................................................................14
3.1.1 Noodplanning..........................................................................................................................14
3.1.2 Beheer van een noodsituatie (noodbeheer)............................................................................14
3.2 Noodbeheer................................................................................................................................15
3.2.1 Fasering...................................................................................................................................15
3.2.1.1 3Fases...................................................................................................................................15
3.2.1.1.1 De gemeentelijke fase.......................................................................................................15
3.2.1.1.2 De provinciale fase.............................................................................................................15
3.2.1.1.3 De federale fase.................................................................................................................15
3.2.1.2 Op- en afschaling..................................................................................................................15
3.2.2 Multidisciplinaire aanpak.........................................................................................................16
3.2.2.1 Wat is een discipline?...........................................................................................................16
1
, Crisisbeheer en noodplanning
3.2.2.2 Multidisciplinaire coördinatieorganen binnen het noodbeheer...........................................16
3.2.2.2.1 De operationele coördinatie ( commandopost operaties).................................................16
3.2.2.2.2 De beleidscoördinatie (coördinatiecomité).......................................................................17
3.2.2.3 De 5 functionele disciplines..................................................................................................18
3.2.2.3.1 Discipline 1: de hulpverleningsoperaties...........................................................................18
3.2.2.3.2 discipline 2: De medische, sanitaire en psychosociale hulpverlening................................18
3.2.2.3.3 discipline 3: de politie van de plaats van de noodsituatie..................................................18
3.2.2.3.4 De logistieke steun.............................................................................................................19
3.2.2.3.5 Discipline 5: De informatie.................................................................................................19
3.2.2.4 Noodcentrales......................................................................................................................19
3.2.2.4.1 Hulpcentrum 100...............................................................................................................20
3.2.2.4.2 Communicatie- en informatie centrum (CIC).....................................................................20
3.2.2.4.3 Hulpcentrum 112...............................................................................................................20
3.3 Noodplanning; De voorbereiding op het noodbeheer................................................................21
3.3.1 Inleiding...................................................................................................................................21
3.3.2 Noodplannen...........................................................................................................................21
3.3.2.1 Soorten noodplannen...........................................................................................................21
3.3.2.1.1 Multidisciplinaire nood- en interventieplannen................................................................21
3.3.2.1.2 Monodisciplinaire interventieplannen...............................................................................21
3.3.2.1.3 Interne noodplannen.........................................................................................................23
3.3.2.2 Samenhang tussen noodplannen..........................................................................................23
3.3.3 De veiligheidscel......................................................................................................................23
3.3.3.1 Taken van de veiligheidscel..................................................................................................24
3.3.3.2 Samenstelling van de veiligheidscel......................................................................................24
3.3.3.3 Ambtenaar belast met noodplanning...................................................................................25
3.4 Opstellen van A-NIP’s en B-NIP’s................................................................................................25
3.4.1 Minimale inhoud van een A-NIP..............................................................................................26
3.5 Federaal Noodbeheer.................................................................................................................26
3.5.1 Noodplanning op federaal niveau............................................................................................26
3.5.2 Beleidscoördinatie op federaal niveau....................................................................................27
4. De respons........................................................................................................................................27
4.1 Alarmering..................................................................................................................................27
4.2 Eerste beeldvorming...................................................................................................................27
4.3 Terugkoppeling naar de noodcentrale........................................................................................28
4.4 Gecoördineerde operationele interventie..................................................................................28
4.4.1 Motorkapoverleg.....................................................................................................................28
2
, Crisisbeheer en noodplanning
4.4.2 Commandopost-operaties.......................................................................................................28
4.4.2.1 IBOBBO-CYCLUS....................................................................................................................28
4.4.2.2 Organisatie van de interventiezone......................................................................................29
4.4.2.2.1 De rode zone......................................................................................................................29
4.4.2.2.2 De oranje zone...................................................................................................................29
4.4.2.2.3 De gele zone......................................................................................................................29
4.4.2.2.4 Gerechtelijke zone.............................................................................................................30
4.6 Focus op discipline 2...................................................................................................................30
4.6.1 Het verloop van de medische keten........................................................................................30
4.6.1.1 Redding en bevrijding uit de rode zone................................................................................30
4.6.1.2 Pre-triage op het overnamepunt..........................................................................................30
4.6.1.3 Kleine noria...........................................................................................................................31
4.6.1.4 De vooruitgeschoven medische post....................................................................................31
4.6.1.5 Grote Noria...........................................................................................................................31
4.6.2 Psychosociale hulpverlening....................................................................................................31
4.6.2.1 psychosociale hulp in de acute fase......................................................................................32
4.6.2.2 Psychosociale hulp na de acute fase.....................................................................................32
4.7 Nafase.........................................................................................................................................33
4.7.1 Rampenfonds...........................................................................................................................33
3
, Crisisbeheer en noodplanning
1. Inleidende beschouwingen
1.1 Terminologie: crisis – noodsituatie
crisis, koninklijk besluit: “elke gebeurtenis die wegens haar aard of gevolgen: de vitale belangen van
het land of de essentiële behoeften van de bevolking bedreigt, een dringende besluitvorming vereist
en de gecoördineerde inzet van verscheidene departementen en organismen vergt”.
Noodsituaties, koninklijk besluit: “ elke gebeurtenis die schadelijke gevolgen voor het
maatschappelijk leven veroorzaakt of veroorzaken kan, zoals een ernstige verstoring van de
openbare veiligheid, een ernstige bedreiging ten opzichte van het leven of de gezondheid van
personen en/of ten opzichte van belangrijke materiele belangen, en waarbij de coördinatie van
disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of om de schadelijke gevolgen te beperken.”
Deze 2 termen worden vaak gelijkgesteld maar er is een duidelijk verschil tussen beide termen.
Bij een noodsituatie is er altijd spraken van een bedreiging van de fysieke veiligheid, bij een
crisis hoeft dit niet altijd zo te zijn.
1.2 Kenmerken van noodsituaties
Een noodsituatie heeft vaak een onverwacht karakter. Een noodsituatie wordt door een
overgroot deel van de bevolking gezien als iets dat volledig uit de lucht komt vallen. Dit komt
omdat we hier in Europa hoofdzakelijk geconfronteerd worden met fast burning crisis
Een noodsituatie komt in de vorm van een nefast verschijnsel. We spreken maar van een
noodsituatie als de ernst van de situatie aanzienlijk is. Pas wanneer een incident een
aanzienlijk aantal slachtoffers maakt, hoge materiele schade veroorzaakt, of het leefmilieu
ernstig schaadt, zullen we spreken van een noodsituatie
Een noodsituatie is een complexe gebeurtenis. Een noodsituatie laat zich bij aanvang niet zo
makkelijk lezen. Een incident doet zich immers voor in een bepaalde context, waardoor een
schijnbaar eenduidige gebeurtenis kan leiden tot een tal van risicovolle situaties.
De uitkomst van een noodsituatie is meestal onzeker. Dit komt omdat een noodsituatie zich
vaak nog verder ontwikkeld tijdens de hulpverlening.
De hulpverleners hebben aanvankelijk te weinig informatie om de situatie de baas te kunnen
zijn, gezien de omvang en complexiteit van een noodsituatie
Tijd is een kritische factor bij een noodsituatie. Vaak maakt het tijdig optreden van de
hulpdiensten een groot verschil in de slachtoffer- en schadebalans op het einde.
De inzet van een groot aantal middelen is noodzakelijk.
Een goede coördinatie van de verschillende diensten is onontbeerlijk om de ramp te
beperken.
Een noodsituatie is per definitie een stress situatie. De hulpverleners lopen bij de uitvoering
van hun taak dus niet enkel fysisch gevaar, maar de situatie weegt zeker ook psychologisch
zwaar op de hulpverleners
4
, Crisisbeheer en noodplanning
1.3 Typologie van noodsituatie
elke crisis is uniek. Een correcte identificatie van het type noodsituatie dat plaatsvindt is uiterst
belangrijk voor het noodbeheer. Een eerste mogelijkheid is om de mogelijke noodsituaties in te delen
op ramptype.
Leidraad Maatramp onderscheidt op die manier 18 ramptypes:
Helsloot en verhalen zien dat noodsituaties verschillen in hun mate van voorzienbaarheid en
onderscheiden in dat opzicht 3 categorieën.
Bij een predictieve of voorspelbare noodsituatie is van tevoren bekend waar en wanneer het
zich kan voordoen. Niets hoeft aan het toeval overgelaten worden. Een chaotische fase,
gekenmerkt door het ontbreken van coördinatie zal zich nooit voordoen bij een voorspelbare
situatie. Vb. voetbalrellen
Groeinoodsituaties brengen al aanzienlijk meer hectiek met zich mee. Het zijn acute
dreigingen, die zich weliswaar aankondigen, maar die een snel en adequaat
overheidsoptreden vereisen.
Flitsnoodsituatie hebben tenslotte alle kenmerken in zich van het klassieke ramptype. Het
verschijnt onaangekondigd, op een onvoorspelbaar moment en breekt onmiddellijk los in alle
hevigheid
Daarnaast kunnen we crisissen indelen naargelang de snelheid waarmee een noodsituatie zich
ontwikkelt en afgehandeld kan worden. Drennan en McConnell maken vanuit deze optiek 4
categorieën van noodsituaties.
Een fast burning crisis betreft een noodsituatie waar we plots mee geconfronteerd worden.
Mits een adequate respons kunnen we deze categorie van noodsituaties echter ook relatief
snel weer afhandelen. vb. grootschalige transport-ongevallen. Dit type noodsituatie is de
meest voorkomende in onze regio.
Een cathartic crisis is een noodsituatie die zich traag ontwikkelt, maar eens tot ontwikkeling
is gekomen plots in een hoogtepunt eindigt of wordt beëindigd. Vb. de zoektocht naar
terroristische organisatie die bommen plaatst en die eindigt op het moment dat de
organisatie is opgerold.
5
, Crisisbeheer en noodplanning
Een slow burning crisis is dan weer een crisis die traag opbouwt en een bedreiging vormt op
lange termijn deze crisis bereikt normaal gezien geen echt hoogtepunt vb. opwarming van de
aarde of vergrijzing van de bevolking
Een long shadow crisis duikt plots op, maar kent een heel lange, meestal politieke of
humanitaire uitloopperiode. Vb. 9/11
1.4 Crisisbeheer, een integrale aanpak
Een adequaat crisisbeheer beslaat de ganse veiligheidsketen. Deze keten is een schematische
voorstelling van alle activiteiten die gericht zijn op het bevorderen van de veiligheid daarin
onderscheidt men schakels namelijk: proactie, preventie, preparatie, bestrijding en nazorg
Pro-actie betekent dat op het terrein van ruimtelijke ordening en infrastructuur vroegtijdig
rekening wordt gehouden met mogelijke risico’s. Motto:“ beter voorkomen dan genezen.”
Door op voorhand actie te ondernemen kan de risicovolle situatie zich niet meer voordoen.
Vb. het sluiten van een fabriek, het verbieden van een massa-evenement.
preventie is gericht op het voorkomen en/of beperken van gevaarlijke gebeurtenissen. Ze
kan een algemeen karakter hebben zoals bewustwordingscampagnes en ze kunnen een meer
incident gebonden karakter hebben zoals het versterken van toezicht doormiddel van
stewards.
preparatie of planning is het nemen van maatregelen die een goede reactie op een kritieke
gebeurtenis mogelijk maken. Tot de preparatie behoort onder andere het opstellen en
oefenen van noodplannen en processen , het aanschaffen van de juiste materialen en het
opleiden van de first responders
de schakel bestrijding/repressie is het daadwerkelijk aanpakken van de onveilige situatie en
het zorgen voor de daarbij horende hulpverlening, de actie zelf dus. Het betreft een groot
aantal activiteiten en processen die gelijktijdig en gecoördineerd zullen moeten plaatsvinden.
Zoals het redden van slachtoffers , blussen van branden enz. de essentie van de bestrijding is
de onvermijdelijke chaos bij een incident in de korst mogelijke tijd om te zetten in een
gestructureerde en gecoördineerde multidisciplinaire interventie.
de nazorg of nafase vormt het sluitstuk van de veiligheidsketen. Bij nazorg gaat het erom dat
de nodige maatregelen genomen worden om de gewone gang van zaken te herstellen. Bij de
nazorg horen dus herdenkingsbijeenkomsten, de financiële afwikkeling, het voeren van
gerechtelijke en bestuurlijke onderzoeken, evaluatie van de respons enz.
1.5 Risicobeleid – Noodbeheer – Crisisbeheer
Risicobeleid omvat het voorkomen en beperken van risico’s die kunnen leiden tot noodsituaties. Het
gaat om de 2 schakels “pro-actie” en “preventie” van de veiligheidsketen. Risicobeleid behoort tot de
kernopdrachten van de overheid. Het zijn de territoriale publiekrechtelijke rechtspersonen zoals de
federale overheid, de gewesten, de provincies en de gemeenten die hier de voornaamste
bevoegdheid in hebben. Zij geven hieraan vorm door onder andere ruimtelijke ordening en
infrastructurele planning, het verlenen en handhaven van vergunningen enz.
6
, Crisisbeheer en noodplanning
Noodbeheer of rampenbestrijding is een multidisciplinaire activiteit, waarbij veel diensten en
organisaties betrokken zijn. In het noodbeheer komen verschillende schakels van de veiligheidsketen
aan bod, namelijk de preparatie, de bestrijding en de nazorg van noodsituaties. De preparatie staat
centraal in het noodbeheer
Crisisbeheer is ruimer dan het noodbeheer. Het omvat immers ook het risicobeleid. Crisisbeheer
bestrijkt dus de gehele veiligheidsketen en omvat dus de vijf schakels van de veiligheidsketen. Met
het begrip crisisbeheer wordt bijgevolg uitdrukking gegeven aan de gedachte dat zonder een
proactief en preventief beleid geen echte winst valt te boeken op het gebied van veiligheid.
1.6 Het Belgisch rampenrecht in het historisch perspectief
het rampenrecht van België wordt georganiseerd rond 2 centrale concepten: “civiele veiligheid” en
“noodplanning”.
1.6.1 Civiele veiligheid
Maandag 26 april 1937. De inwoners van Guernica konden zich op de wekelijkse markt tegoed doen
aan de landbouwproducten van de boeren uit de omgeving. Plotseling luidden de kerkklokken, een
waarschuwing voor een luchtaanval. Een Duitse bommenwerper vloog boven het stadje en wierp zijn
bommen af. De bewoners van het dorpje dachten dat het gevaar geweken was, en kwamen opnieuw
naar buiten om de gewonden te helpen. Kort daarop kwam een volledig eskadron om de plaats met
de grond gelijk te bombarderen.
De gebeurtenis leidde tot grote ontsteltenis in de hele wereld, en zou haar impact hebben op België
en de rest van Europa. Het leidde tot de oprichting en opleiding van een vrijwilligerskorps, die bij
dergelijke luchtaanvallen moest instaan voor de alarmering van de bevolking, het toedienen van de
eerste zorgen en het opruimen van het puin. De basis van de civiele bescherming was gelegd.
Tijdens de tweede wereldoorlog bleek dat dit korps een belangrijke bijdrage leverde bij het
evacueren en redden van oorlogsslachtoffers. In 1942 krijgt de organisatie een formeler karakter en
wordt het “ passieve luchtbescherming” gedoopt.
Na 1945 was het directe oorlogsgevaar evenwel geweken, maar het korps had zijn nut bewezen. De
passieve luchtbescherming wordt omgevormd in het “ nationaal hulpkorps”. Het aantal vrijwilligers
in de organisatie wordt afgebouwd, en maken plaats voor statutairen, waardoor een professioneel
kader gevormd werd
In 1954 kreeg de organisatie de naam “korps burgerlijke bescherming” en is een organisme van niet-
militaire aard, dat tot opdracht heeft de bescherming van de bevolking en van het nationaal
patrimonium tegen de onmiddellijke gevolgen van het oorlogsgeweld of van andere rampen voor te
bereiden, de redding te verzekeren en hulp te verlenen.”
In 1963 kreeg de organisatie de naam civiele bescherming. “ de civiele bescherming omvat alle civiele
maatregelen en middelen die moeten dienen om de bescherming en het voortbestaan, van de
bevolking te verzekeren, en om ’s land patrimonium te vrijwaren in geval van gewapend conflict. Zij
heeft ook tot doel bij rampspoedige gebeurtenissen, catastrofen en schadegevallen, te allen tijde
personen bij te staan en goederen te beschermen” en dit werd wettelijk vast gesteld
Opdrachten van de civiele bescherming:
interventies in de strijd tegen brand en ontploffing
brandpreventie
dringende medische hulpverlening
7
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller alfredfrunhu. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.38. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now