Summary
Samenvatting Ervaringsgericht Onderwijs 1
- Course
- Institution
- Book
De samenvatting is gemaakt op basis van de cursus, de PPP's en het handboek. Telt 28 pagina's.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
3 reviews
By: johnanitakuijpers • 2 months ago
By: dannydevree1 • 3 year ago
By: joliendhondt2000 • 4 year ago
Seller
Follow
MarteSchelfhout
Reviews received
Content preview
Ervaringsgericht onderwijsInhoud
De kern van het ervaringsgericht werken................................................................................................. 4
Ervaringsgericht werken is zoveel meer dan leren uit ervaring............................................................4
De ervaringsgerichte instelling van de leerkracht.................................................................................4
Wat verstaan we onder ‘ervaring en ervaringsstroom’?......................................................................4
Waar en hoe is het verhaal begonnen?................................................................................................ 5
FASE 1: Van kritische beschouwing tot tempelschema............................................................................5
De sfeer en omgang met kleuters moet anders...................................................................................5
De kern............................................................................................................................................. 5
Echtheid en ervaringsgericht omgaan.............................................................................................. 5
De manier waarop het leren georganiseerd wordt, moet anders.........................................................5
De kern............................................................................................................................................. 5
Vrijheid............................................................................................................................................. 5
De nieuwe aanpak krijgt vorm in het tempelschema...........................................................................6
Het tempelschema............................................................................................................................... 6
FASE 2: focus op het proces..................................................................................................................... 6
Betrokkenheid...................................................................................................................................... 6
Welbevinden........................................................................................................................................ 6
FASE 3: vanuit het proces terug naar de aanpak......................................................................................8
10 actiepunten..................................................................................................................................... 8
De ervaringsgerichte leerkrachtstijl...................................................................................................... 8
FASE 4: onderwijs moet iets teweegbrengen........................................................................................... 8
Onderwijs in de breedte en de diepte.................................................................................................. 8
Een gave emotionele ontwikkeling....................................................................................................... 9
Verbondenheid.................................................................................................................................... 9
Het ‘Aanpak-Proces-Effect’ schema.......................................................................................................... 9
Kijken naar kwaliteit vanuit de aanpak................................................................................................. 9
Kijken naar kwaliteit vanuit het effect.................................................................................................. 9
Het proces............................................................................................................................................ 9
Over welbevinden.................................................................................................................................. 10
Definitie.............................................................................................................................................. 10
Signalen van welbevinden.................................................................................................................. 10
Bevrediging van basisbehoeften......................................................................................................... 10
Factoren in het kind die welbevinden bevorderen.............................................................................10
Welbevinden kun je meten................................................................................................................ 10
1
, Ervaringsgericht onderwijs
Waar welbevinden goed voor is......................................................................................................... 11
Over betrokkenheid............................................................................................................................... 11
Definitie.............................................................................................................................................. 11
Signalen van betrokkenheid............................................................................................................... 12
Aan de grens van je mogelijkheden.................................................................................................... 12
Factoren in het kind die betrokkenheid bevorderen..........................................................................12
Betrokkenheid kan je meten.............................................................................................................. 12
Waar betrokkenheid goed voor is...................................................................................................... 13
Beslissingsschema scanning............................................................................................................... 13
Inleiding................................................................................................................................................. 14
Een rijk basismilieu scheppen................................................................................................................. 14
De klas overzichtelijk en aantrekkelijk inrichten.................................................................................14
Indeling van de ruimte.................................................................................................................... 14
Beslotenheid.................................................................................................................................. 14
De plaatsing van de hoeken............................................................................................................ 14
Zorg voor een gevarieerd aanbod aan hoeken...................................................................................14
De hoeken op een rijke manier invullen............................................................................................. 15
De kwaliteit van de hoeken bewaken................................................................................................. 15
De buitenruimte optimaal benutten................................................................................................... 15
Activiteiten aanbieden........................................................................................................................... 15
Dagelijks een kwaliteitsvol aanbod van activiteiten aanbieden..........................................................15
Activiteiten aanbieden op basis van geobserveerde interesses..........................................................15
Een nieuwe werkvorm: het open project........................................................................................... 17
Inspiratie halen vanuit de impressie-expressie-cyclus........................................................................17
Het kader................................................................................................................................................ 17
4 organisatietypes.............................................................................................................................. 17
Van weinig naar veel initiatief................................................................................................................ 18
Een optimale verhouding................................................................................................................... 18
Ruimte voor initiatief: 4 niveaus......................................................................................................... 18
Niveau 1: verplichte activiteiten..................................................................................................... 18
Niveau 2: beperkte keuze............................................................................................................... 19
Niveau 3: ruime keuze met uitzonderingen....................................................................................19
Niveau 4: onbeperkte keuze........................................................................................................... 19
Van weinig naar meer initiatief: een proces.......................................................................................19
Planmatige uitbreiding van ruimte voor initiatief...........................................................................19
Een leerproces voor kinderen......................................................................................................... 19
2
, Ervaringsgericht onderwijs
Een leerproces voor de leerkracht.................................................................................................. 19
Synergie.......................................................................................................................................... 19
Een efficiënte organisatie om het kind-initiatief te ondersteunen.........................................................20
Een overzichtelijke inrichting en uitrusting van de ruimte..................................................................20
Een herkenbaar dagschema............................................................................................................... 20
De klas en de klasgewoonten geleidelijk aan leren kennen................................................................20
Duidelijke grenzen en afspraken........................................................................................................ 20
7 tips rond het stellen van grenzen................................................................................................ 20
Het keuzeproces begeleiden.............................................................................................................. 20
Een keuzebord als tool....................................................................................................................... 21
Slot: belang van vrij kleuterinitiatief:.................................................................................................. 21
STAP 1: kiezen van een belangstellingscentrum met kleuters................................................................22
Wat leeft er in de klas?....................................................................................................................... 22
Wat zijn goede BC’s?.......................................................................................................................... 22
Hoe beslis ik welk BC het wordt?........................................................................................................ 22
Wat moet er in de stagemap voor stap 1?......................................................................................... 23
Wat als je themaloos werkt?.............................................................................................................. 23
STAP 2: BC-verkennende activiteit en inventaris....................................................................................23
Webschema........................................................................................................................................ 23
Wat is een BC-verkennende activiteit................................................................................................. 23
Hoe voer je een BC-verkennende activiteit best uit?..........................................................................23
Lesvoorbereidingsformulier BC-verkennende activiteit......................................................................24
Inventaris en reflectie......................................................................................................................... 24
Wat als je themaloos werkt?.............................................................................................................. 24
STAP 3: documenteren in functie van de stagerealisatie........................................................................25
STAP 4: van algemene doelstellingen tot een rijk milieu........................................................................25
Algemene doelstellingen.................................................................................................................... 25
Streefwoordenschat....................................................................................................................... 25
Rijk milieu........................................................................................................................................... 25
Wat als je themaloos werkt?.............................................................................................................. 25
STAP 5: voorlopig weekschema.............................................................................................................. 25
Weekschema: inhoudelijke opvulling................................................................................................. 25
Richtlijnen voor een logische en stapsgewijze opbouw in je weekschema.........................................26
Richtlijnen betreffende het bewaren van een goed evenwicht..........................................................26
Richtlijnen betreffende de lay-out...................................................................................................... 27
Wat als je themaloos werkt?.............................................................................................................. 27
3
, Ervaringsgericht onderwijs
STAP 6: bijsturen en aanvullen van weekschema tijdens de stage.........................................................27
Extra....................................................................................................................................................... 27
Creatief denken...................................................................................................................................... 28
Wat is denken en creatief denken?.................................................................................................... 28
Denken........................................................................................................................................... 28
Creatief denken.............................................................................................................................. 29
Creatieve basisvaardigheden.............................................................................................................. 30
Creatief waarnemen....................................................................................................................... 30
Uitstel van oordeel......................................................................................................................... 30
Flexibel associëren......................................................................................................................... 30
Divergeren...................................................................................................................................... 31
Verbeeldingskracht ontwikkelen.................................................................................................... 31
Creatieve technieken.......................................................................................................................... 31
Draai het om!................................................................................................................................. 31
Gekke woorden/beelden/dingen................................................................................................... 31
Combineren.................................................................................................................................... 31
Deel 1: ervaringsgericht werken
Hoofdstuk 1: van tempelschema
tot het Aanpak-Proces-Effect-
model
De kern van het ervaringsgericht werken
Ervaringsgericht werken is zoveel meer dan leren uit
ervaring
Kinderen leren door zelf te ondervinden, ze leren met vallen en opstaan, met trail-and-error.
De ervaringsgerichte instelling van de leerkracht
Het begrip ‘ervaringsgericht’ slaat niet op wat kinderen doen maar op de instelling van de leerkracht,
op zijn manier van ‘kijken’.
Ervaringsgerichtheid betekent: intens zoeken naar wat zich in kinderen afspeelt, op wat de klas- en
schoolomgeving bij hen teweegbrengt, op de manier waarop ze de wereld zien en beleven.
Wat verstaan we onder ‘ervaring en ervaringsstroom’?
Ervaring verwijst naar alles wat gaande is binnen de persoon in contact met zijn hele wereld: hoe hij
deze wereld beleeft, hoe deze hem raakt en hoe hij deze in zijn hele wezen meedraagt.
In ervaringsstroom komen 2 elementen aan bod:
4
, Ervaringsgericht onderwijs
- Gevoelens: behagen en onbehagen, betrokkenheid en verveling, zelfvertrouwen en angst, haat
en liefde, …
- Wat tot ons kennen behoort
Waar en hoe is het verhaal begonnen?
In mei 1976
- 12 Vlaamse kleuterleerkrachten komen samen op initiatief van 2 onderwijspedagogen van de
Leuvense universiteit
- Intentie: kritisch reflecteren op de gangbare praktijk in kleuterscholen
- Invalshoek is ervaringsgericht: ze willen in de diepte verkennen wat ‘op school zijn’ betekent
voor kleuters
- Conclusie: ze moeten zich verwijderen van de traditionele aanpak
o Die inzichten worden vastgelegd in het tempelschema
FASE 1: Van kritische beschouwing tot
tempelschema
De sfeer en omgang met kleuters moet anders
Moraliserende sfeer in de klassen viel op
- Een klimaat waarin alleen positieve gevoelens het licht mogen zien. Zo’n sfeer ontstaat
ongemerkt doordat de uiting van wat kinderen echt beleven, wordt ontmoedigd
De kern
In observaties in kleuterklassen van 1968 viel de ‘moraliserende sfeer’ op.
(Moraliseren = zedelijk maken)
Beate atmosfeer: een klimaat waarin alleen positieve gevoelens het licht mogen zien
Echtheid en ervaringsgericht omgaan
Dit punt van kritiek op de gangbare praktijk stond helemaal in het teken van 1 van de pijlers van de
contestatiebeweging: opvoeding en onderwijs leiden tot vervreemding, tot het verlies aan contact met
zichzelf en dat moet daarom anders. Een persoon moet goed in zijn vel zitten, moet ‘volfunctioneren’.
De manier waarop het leren georganiseerd wordt, moet
anders
De kern
Maar de kritische analyse maakte heel duidelijk dat er in de loop van een klasdag (te) veel door de
leerkracht werd bepaald. Door te kijken vanuit het perspectief van de kleuters ontdekten we een
veelheid aan knelpunten. Allen hebben te maken met een kloof wat door de leerkracht werd
geprogrammeerd en de exploratiedrang van de kinderen. De aanpak was te weinig afgestemd op wat
bij kinderen leefde.
Vrijheid
In discussies rond vrijheid werd het principe geboren dat grenzen en afspraken geen doel zijn, maar in
dienst staan van de leefbaarheid van de klas. Dat principe is geen vage ‘gulden middenweg’ oplossing,
maar een klare richtlijn
Vrij kleuterinitiatief
- Geef kinderen ruimte, laat ze gedreven zijn door hun exploratiedrang en zin voor initiatief
5
, Ervaringsgericht onderwijs
Rijk milieu
De nieuwe aanpak krijgt vorm in het tempelschema
Montessori, Dewey, Decroly, Freinet, Kees Boeke, Steiner, Peter Petersen en vele anderen waren
dragers van de ‘nieuwe schoolbeweging’.
Het ontstaan van het ervaringsgericht onderwijs kan pas goed begrepen worden vanuit de
emancipatie-beweging die in mei 1968 uitbrak.
Opvoeding en onderwijs kwamen in de discussies uit de tijd helemaal vooraan te staan: zij vormen de
uitweg naar een mens beeld waarin niet ‘aanpassing’ centraal stond, maar wel de ontvouwing van de
persoon.
Het tempelschema
In 1979 ontstond het tempelschema. Het maakte duidelijk waar we voor stonden:
- We willen een gave emotionele ontwikkeling waarborgen (bevrijdingsprocessen)
- We willen meer dan oppervlakkig leren (creatieve processen)
- Vrij kleuterinitiatief staat als praktijkprincipe centraal, maar het heeft geen effect zonder de 2
andere pijlers: milieuverrijking en een ervaringsgerichte dialoog
- De ‘geëmancipeerde mens’ is ons einddoel: een persoon die emotioneel sterk staat, kritisch
explorerend is ingesteld, zich met mens en wereld verbonden voelt en zich daarvoor inzet
- Dit alles staat of valt met de ervaringsgerichte basishouding van de leerkracht
Het effect
Het proces
De aanpak
(de 3 praktijkprincipes)
Het fundament
FASE 2: focus op het proces
Betrokkenheid
Betrokkenheid verwijst naar de intensiteit van de activiteit, naar concentratie, een opgeslorpt zijn, het
voluit gaan in, tijd vergetend bezig zijn, het plezier beleven aan exploreren, waarbij het kind zich aan
de grens van het eigen kunnen beweegt.
Welbevinden
Met welbevinden hebben we het zich thuis voelen, het zichzelf kunnen zijn, het zich emotioneel veilig
voelen, het met volle teugen genieten op het oog, wat zich uit in spontaneïteit, vitaliteit en innerlijke
rust
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MarteSchelfhout. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now