Summary
samenvatting Esthetica I
- Course
- Institution
volledige smv Esthetica I adhv les notities en pwp
[Show more]
Seller
Follow
tinekedewitte
Content preview
lOMoARcPSD|18978891 lOMoARcPSD|18978891Overzicht:
Examenvorm: Schriftelijk, 4 inhoudsvragen:
• Deel 1: De neurofysiologie van de esthetische ervaring (D. Marr, E. Kandel, A. Damasio, J. Panksepp)
- 2 elementaire kennisvragen (200 woorden) (2 x /4)
• Hoe constitueren de hersenen de esthetische ervaring?
- 2 integratievragen (400 woorden) (2 x /6)
• Focus: neurofysiologie van de visuele waarneming & emotie; lichaam-geest probleem; materialisme.
Delen v cursus vgl - dimensies tov elkaar confronteren
• Deel 2: De normativiteit van de esthetische ervaring (Kant, Hegel)
• Hoe constitueert het bewustzijn de esthetische ervaring?
• Focus: (zelf-) bewustzijn, betekenis, inzicht, schoonheid, waarheid, moraliteit, gevoel.
• Deel 3: De fenomenologie van de esthetische ervaring (M. Merleau-Ponty, H. Maldiney, G. Deleuze)
• Hoe constitueert het lichaam de esthetische ervaring?
• Focus: lichaam, affectiviteit, waarneming & handeling, anticipatie, contingentie, creativiteit.
1. Neuroesthetica (visuele en emotie ervaring)
2. Dimensie vh bewustzijn (kant, hegel) hoe esthetische ervaring geconstitueerd
3. Dimensie vh lichaam en bij uitbreiding , het levende organisme
• op welke manier zijn lichamelijke dimensies constitutief voor esthetische ervaring (ponty, maldiney,
deleuze)
• Fenomenologie (stroming in filosofie) – bezig met het lichamelijke)
Planning
13/2/2024 Inleiding & visuele waarneming (Marr)
20/2/2024 Emotie (Kandel)
27/2/2024 Schoonheid (Kant) 05/3/2024 Schoonheid (Kant)
12/3/2024 Kunst en voorstelling (Hegel)
19/3/2024 Belichaming (Merleau-Ponty)
26/3/2024 Projectweek (geen les)
02/4/2024 Paasvakantie
09/4/2024 Paasvakantie
16/4/2024 Passibiliteit (Maldiney)
23/4/2024 Zelforganisatie (Deleuze)
30/4/2024 Creativiteit en het Sublieme (Deleuze) 07/5/2024 Tekst-/vragencollege, examen info
, lOMoARcPSD|18978891 lOMoARcPSD|18978891
TABLE OF CONTENTS De band tussen Idee en gevoel ..................................................................................................................................... 76
5. Kant over schoonheid en doelmatigheid (les 4) ......................................................................... 77
1.(Inleiding: fundamenten van de) neuro-esthetica (les 1) .............................................................. 7
Inleiding: ................................................................................................................................................. 77
Wat is esthetica? ....................................................................................................................................... 7
het aangename, het goede en het schone.................................................................................................................... 77
Wat is neuro-esthetica? ............................................................................................................................. 8 Esthetisch en moreel gevoel ......................................................................................................................................... 78
Centrale aannames: ........................................................................................................................................................ 8 Inleiding: “doelmatigheid zonder doel” ........................................................................................................................ 79
Centrale probleem: ....................................................................................................................................................... 10 Deze les: Doelmatigheid (Kritiek van het oordeelsvermogen):..................................................................................... 80
Het vertrekpunt van het materialisme (fysicalisme) ................................................................................. 13 A. Kant over doelmatigheid in de natuur ................................................................................................. 81
Problemen voor het materialisme: ............................................................................................................................... 14 1; Mechanisme en doelmatigheid................................................................................................................................. 82
2; Doelmatigheid in de natuur ...................................................................................................................................... 83
Functionalisme als niet-reductionistisch fysicalisme ................................................................................ 16
3; (doelmatigheid en) Mechanistische onverklaarbaarheid ......................................................................................... 87
Wat is een functionele toestand? ................................................................................................................................. 16
Functionalisme en fysicalisme ...................................................................................................................................... 17 B. Vorm, verbeelding en doelmatigheid in Kants esthetica ...................................................................... 89
1. Doelmatigheid en esthetische ervaring .................................................................................................................... 90
2.De neurofysionlogie van de visuele waarneming (les 1) ............................................................. 18 2; Een schematisme zonder begrippen? (anders in cursus) .......................................................................................... 92
Bottom-up processen in de visuele waarneming ...................................................................................... 19 3. Circulaire causaliteit tussen de vermogens ............................................................................................................... 94
3 niveaus: ...................................................................................................................................................................... 20 Besluit: .................................................................................................................................................... 95
bottom-up en top-down processen in de visuele waarneming ................................................................ 24 autonomie en doelmatigheid van de vorm in het leven: .............................................................................................. 95
autonomie en doelmatigheid van de vorm In het esthetisch bewustzijn: .................................................................... 95
Besluit: .................................................................................................................................................... 25
7. Hegel over kunst en esthetiek (les 5) ......................................................................................... 97
3.de neuro-esthetica vd emotie (de esth ervaring beschouwd vuit lich, brein en bewustzijn) (les 2)27
Inleiding: het filosofisch probleem van de Moderniteit ............................................................................ 97
Inleiding: de neuro-ws van emotie........................................................................................................... 27 Subjectiviteit en het absolute ....................................................................................................................................... 98
Wat is emotie (volgens affectieve nws).................................................................................................... 29 Hegels begrip van het absolute ................................................................................................................................... 100
interoceptie, Emotie en subjectiviteit ...................................................................................................... 32 De spirituele behoefte aan kunst ........................................................................................................... 102
Instinct en emotie: het dier in de mens (de evolutionaire bottom-up verwerking van basismoties) ......... 35 Kunst, taal en voorstelling ..................................................................................................................... 104
vb: De Idee van het oneindige in de christelijke kunst (pg 11-16) .............................................................................. 106
Top-down informatieverwerking van emotie in de prefrontale cortex .................................................... 39
Drie ontwikkelingsstadia van de kunst ................................................................................................... 110
De artistieke uitdrukking van emotie via gezicht, handen, lichaam en kleur ......................................... 43 Symbolische kunstvorm .............................................................................................................................................. 111
Klimt .............................................................................................................................................................................. 43 de klassieke kunst ...................................................................................................................................................... 113
Oskar Kokoschka: “a psychological tin can opener” ..................................................................................................... 45 Voorstelling en Idee in de romantische kunst............................................................................................................. 114
1. de uitdrukkin gv emotie via De gezichtsuitdrukking ............................................................................................. 47 besluit: De voorstelling als oorsprong van de kunst – overzicht: ................................................................................ 117
2. De neurobiologie van de gezichtswaarneming ......................................................................................................... 47
3. Kleurwaarneming: het primaat van de sensatie ....................................................................................................... 49 Inleiding: belichaming in de esthetische ervaring ................................................................................... 119
Besluit: .................................................................................................................................................... 51 8. Edmund Husserl over fenomenaliteit, intentionaliteit en tijdsbewustzijn (les 6) .......................120
4. Intuïtie, cognitie en gevoel (Kant) (les 3) ................................................................................... 53 Inleiding: fenomenologie ....................................................................................................................... 120
Inleiding .................................................................................................................................................. 53 De fenomenologische methode ............................................................................................................. 122
de normatieve dimensie ............................................................................................................................................... 53 de fenomenaliteit (qualia) ..................................................................................................................... 123
Het esthetisch oordeel .................................................................................................................................................. 54
Vorm, doelmatigheid en esthetisch gevoel................................................................................................................... 55 Intentionaliteit ...................................................................................................................................... 126
de cognitieve vermogens – het menselijk voorstellingsvermogen ............................................................................... 56 Tijdsbewustzijn...................................................................................................................................... 128
Intuïtie .................................................................................................................................................... 58 De prioriteit van het lichaamsbewustzijn ............................................................................................... 131
A priori en a posteriori dimensies van de intuïtie ......................................................................................................... 58
De syntheses van apprehensie, reproductie en conceptuele recognitie ...................................................................... 63 9. Erwin Straus over de pathische dimensie van de esthetische ervaring (les 6) ............................133
Het vertrekpunt van het idealisme ............................................................................................................................... 66
1 De pathische en de gnostische dimensie van de ervaring .................................................................... 133
Verstand en rede ..................................................................................................................................... 69
9. Maurice Merleau-Ponty over de intrinsieke band tussen waarneming en beweging (les 6) ......136
Het onderscheid tussen concept en idee ...................................................................................................................... 73
Kant over de platoons idee .......................................................................................................................................... 74 Schilderkunst en het raadsel van de belichaming ................................................................................... 136
De Idee als werkende oorzaak van het handelen ......................................................................................................... 75
, lOMoARcPSD|18978891 lOMoARcPSD|18978891
Aisthesis en kinesis: de motorische intentionaliteit van het lichaam ...................................................... 138
Het lichaamsschema .............................................................................................................................. 140
De rol van het lichaamsschema in de emotionele / esthetische ervaring ............................................... 144
Het lichaamsgeheugen .......................................................................................................................... 147
10. De pathische dimensie van de esthetische ervaring in de fenomenologie van Henri Maldiney
(les 7) ..........................................................................................................................................148
Het ritme als esthetisch morfologisch schema ....................................................................................... 152
Passibiliteit (& gelatenheid) ................................................................................................................... 156
De pathische crisis: verrassing ............................................................................................................... 158
Pathei mathos ....................................................................................................................................... 163
6 Wu wei ............................................................................................................................................... 164
Het realiteitseffect................................................................................................................................. 165
De pathische dimensie in de kunst......................................................................................................... 167
8 Crisis en creatie: het conflict tussen het reële en het mogelijke ............................................................................. 167
De bezwering van het reële in de esthetische fantasie (niet te kennen) .................................................................... 169
11. Het Sublieme in de Esthetica van Kant - – zelforganisatie en creativiteit (les 8) .....................173
Inleiding: wat is het sublieme? .............................................................................................................. 173
Moderniteit: in de moderne filosofie.......................................................................................................................... 174
De stem van de rede ................................................................................................................................................... 177
12. Het Immanent Sublieme in de Esthetica van Deleuze (les 8) ..................................................179
Inleiding: sublieme creativiteit .............................................................................................................. 179
De metafysica van de individuatie: de scheppende natuur .................................................................... 181
Orde, structuur en asymmetrie .............................................................................................................. 184
Vb 1: Individuatie en DIFFERENTIATIE: EMBRYOGENESE ............................................................................................ 185
VB 2: Individuatie en differentiatie in motorische ontwikkeling................................................................................. 187
Individuatie en conatus ......................................................................................................................... 188
Ontologische differentie/verschil .......................................................................................................... 189
Het immanent sublieme ........................................................................................................................ 190
Besluit ................................................................................................................................................... 190
12. Het Immanent Sublieme in de Esthetica van Deleuze (les 9) ..................................................192
Structuur in het psychisch systeem ........................................................................................................ 193
A. Gewoonte........................................................................................................................................................ 193
B. Representatie (&identificatie) ............................................................................................................................. 195
C. De transcendentale illusie van de representatie ................................................................................................ 198
De singulariteit van context ........................................................................................................................................ 199
Psychische individuatie .......................................................................................................................... 200
Oneindig leren ....................................................................................................................................... 202
Sensatie in de kunst............................................................................................................................... 205
Creativiteit in de kunst: affect en percept .................................................................................................................. 205
esthetica en representatie: De-representerende kunst ............................................................................................. 207
, lOMoARcPSD|18978891
WAT IS NEURO-ESTHETICA?
DEEL 1: NEURO-ESTHETICA -
-
= Stroming in esthetische, sinds 20-30j = sub discipline van cognitieve neuro-ws
Een wetenschappelijke studie van esthetische ervaring (< neurowetenschap).
- Twee thematische onderzoeksdomeinen staan hier centraal: visuele waarneming en emotie
1.(INLEIDING: FUNDAMENTEN VAN DE) NEURO-ESTHETICA (LES 1)
WAT IS ESTHETICA?
CENTRALE AANNAMES:
- Productie en ervaring van kunst: twee verschillende methodologische benaderingen (een Materialisme/fysicalisme: niet-fysische entiteiten of krachten bestaan niet.
object-gerichte en een subject-gerichte benadering.) o Mentale processen (sensaties, propositionele attitudes) behandelen als materiële
processen.
o Kunstwetenschappen/ ges: kunst wordt benaderd als object - Alles wat bestaat is fysiek/ materieel (dus ook je ervaring – mentale
§ als een object dat gedefinieerd kan worden in termen van objectieve processen = materieel (inzicht)
eigenschappen: het medium, de vorm, het kleurgebruik, de proportie, het o Materialisme/fysicalisme = de natuur van het bewustzijn en van mentale
historisch tijdvak, de maatschappelijke, socio-economische of religieuze context, fenomenen zoals intentionaliteit kunnen binnen het kader van de wetten en
etc. principes van de natuurwetenschap worden verklaard.
o (filosofische) Esthetica: kunst subject-gericht benaderen, vanuit subject- o Verwerping van het dualisme: bewustzijn wordt net als het leven “bezield” door
perspectief (die kunst ervaart en/ of produceert) een immateriële kracht (ziel).
§ Indien er voor de esthetica dus een criterium geldt ter definitie van schoonheid, - => neuro-esthetica verwerpt dus het dualisme (bewust zijn w benaderd als
tragedie, het sublieme, of kunst tout court, dan zoekt het dit criterium niet in het een ziel) – (bij kant geldt nog een dualisme (immaterieel/ideëel))
kunstobject zelf maar daarentegen in het subject dat er zich toe verhoudt.
- => 18e e = ontst v filosofische Esthetica: subject-georiënteerd (< aisthêsis) Bewustzijn rijst op uit het brein
• esthetica = subject (niet obj eigenschappen, maar esthetische ervaring, ervaren v
schoonheid) = SUBJECTIEVE ERVARING (criteria is niet het object) o onze bewuste ervaring van de wereld een construct is dat gegenereerd wordt door
• = welke mechanismen in het brein, lichaam constitueren dat?* het brein.
• atσθησtç/aisthesis: affect, gevoel, zintuiglijke ervaring o - bewustzijn ontstaat v uit het brein (vanuit materiele , bio chemische processen) –
• Centraal: gevoel van schoonheid esthetische ervaring w geproduceerd vanuit brein processen
• In de 18e eeuw ontstaan met Alexander Gottlieb Baumgarten (leerling van
Leibniz,leermeester van Kant) o Hersenen produceren onze zintuiglijke ervaring en (zelf-) bewustzijn, ze reguleren
• Poging om wetenschap van de zintuiglijke ervaring te onze gedachten, emoties en handelingen.
ontwikkelen,slehcts bij Kant (kritiek vh oordeelsvermogen) een
volwaardige discipline geworden o Onze bewuste, mentale ervaring ontstaat met andere woorden uit de onbewuste
• Grondlegger van de esthetica activiteit van materiële, chemische breinprocessen en het brein is aldus het orgaan dat
• De esthetica onderzoekt het esthetisch gevoel en poogt haar constitutie te verklaren. zowel het bewustzijn alsook onze ervaren wereld construeert.
o Abstract denken, taalgebruik, psychopathologie, esthetische ervaring
- Constitutie van het esthetische gevoel onderzoeken:*
“naturaliseren.”
• Band met lust en onlust? Belangeloosheid? (Kant - esthetische ervaring is belangeloos)
• Band met emoties? Instinct? Lichaam? (dimensie van instinct en lichaam)
• Aantrekking maar ook afstoting?
• Positieve affecten van genot, bewondering en vreugde >< negatieve affecten van angst, pijn Sinds ‘90 – bewustzijn gezien als “The last frontier of the
en lijden biology”
• Kunst en lijden? 1. geen nood meer aan idee v ziel
2. Laatste uitdaging om ziel begrip op zij te kunnen
schuiven: het bewustzijn – en iets als dna code vinden die
verklaart hoe bewustzijn tot stand komt
=> centrale vragen in esthetica gericht op verstaan v subj ervaring
(zie ‘opzet van cursus’ pg 2)
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tinekedewitte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.47. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76462 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now