Summary
Samenvatting politicologie H7
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting H7 van politicologie geschikt voor rechten, bestuurskunde, sociologie, communicatiewetenschappen en politiekewetenschappen
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
louise123
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 7: Partijen en partijsystemenHoofdstuk 7: Partijen en
partijsystemen
1 INLEIDING: WAT IS EEN POLITIEKE PARTIJ?
Politieke partijen zijn in België veruit de belangrijkste spelers in het politieke bestel. In zowat alle
aspecten van de politiek nemen zij het voortouw. Partijen waren ook sterk in de samenleving
ingebed, zeker ten tijde van de verzuiling. Die maatschappelijke integratie is afgenomen. Maar toch
blijven partijen cruciale actoren, zowel in de samenleving als in het staatsapparaat, met een
bijzondere rol in het parlement en de regering. Politieke partijen zijn met andere woorden de
centrale verkeerswisselaars in ons politieke systeem.
Partijen staan niet los van elkaar. Ze gaan met elkaar de strijd aan of werken samen. De patronen die
uit die interacties voortkomen, maken het partijsysteem uit.
belang partijen sterk afhankelijk van politieke systeem
belang en definitie afhankelijk van ruimte en tijd
normatieve elementen: over wat belangrijk is in de politiek
1.1 GEEN CONSENSUSDEFINITIE
• standaardwerk Maurice Duverger (1951): geen definitie
Eén van de oudste definities van politieke partijen komt van Edmund Burke. Een politieke partij is een groep
mensen verenigd die zich samen inspannen, om het nationale belang te verdedigen d.m.v. principes welke ze
allen overeenkomen/steunen.
Synthese van de omschrijving:
Politieke partijen zijn gericht op machtsuitoefening, om bepaalde belangen te dienen en hun visie uit te
voeren. Ze concurreren om de deelname in de politieke besluitvorming, en ze willen daartoe zoveel mogelijk
politieke mandaten verwerven, en dus stemmen. Ze leveren het politiek personeel. Ze doen dit aan de hand
van een algemeen programma, gebaseerd op enkele fundamentele uitgangspunten. Ze hebben een formele,
permanente organisatie.
Partijen Drukkingsgroepen
Willen regeren, besturen, overheidsmacht Willen niet regeren
verwerven
Nemen deel aan verkiezingen Nemen geen deel aan verkiezingen
Breed programma Gericht op concreet programmapunt, bepaald
onderwerp
Mikken op zoveel mogelijk kiezers Mikken op welbepaalde groep
Georganiseerde bewegingen, men kan formeel Minder permanent karakter
lid zijn (lidkaart kopen) Vaak minder formeel georganiseerd
Gemeenschappelijke politieke voorkeur en een Niet altijd het geval
bepaalde ideologische overtuiging
In de praktijk is dit verschil echter beperkt.
1
,Hoofdstuk 7: Partijen en partijsystemen
We kunnen de discussie over de hoofdkenmerken van partijen en de voorwaarden waaraan
empirische fenomenen moeten voldoen om als partij gezien te worden, samenvatten met de
omschrijving van Hooghe.
Hij definieert partijen als een organisatie die via een rechtstreekse deelname aan wetgevende
verkiezingen een deel van het politiek personeel levert en op die manier deelneemt aan de
uitoefening van de staatsmacht.
ideaaltypes met enkele ‘kernelementen’ (men is partij in meerder of mindere mate) of een
categorie (iets is een partij of is geen partij)? Discussie.
‘partire’: verdelen (272-2): ‘partij kiezen’ (groep, ‘pars’ of partij)
afhankelijk van tijd en ruimte
verschillen onderlijnen met ‘gelijkaardige’ organisaties
geen monolitische blokken
partijen komen in vele soorten en gradaties voor
ze hebben ook onderlinge relaties en vormen zo het partijsysteem
2 HET ONTSTAAN VAN POLITIEKE PARTIJEN
Hier zullen we ons concentreren op de genese van die moderne partijen die vanaf de 19e eeuw
ontstaan.
reactie op een aantal evoluties in de maatschappij (modernisering) = veelvormig en geeft
daardoor aanleiding tot verschillende theorieën die er het ontstaan van partijen aan koppelen
2.1 DE INSTITUTIONELE BENADERING VAN DUVERGER
Duidelijk verband tussen de evolutie van de politieke instellingen en het ontstaan en ontwikkelen
van de politieke partijen
Bij het ontstaan van de staten in de 19 de eeuw waren er nog geen politieke partijen, enkel
parlementaire clubs: een vereniging van verschillende parlementsleden.
Deze vereniging kon op zeer diverse gronden rusten: parlementairen die uit eenzelfde streek
kwamen of eenzelfde taal spraken of eensgezindheid over politieke standpunten hadden.
Deze verenigingen waren nog geen partijen aangezien er nog geen band is tussen die clubs en het
kiezerscorps. Een voorbeeld hiervan zijn de Jacobijnen en de Girondijnen. partis de creation
interieure: ontstaan uit een parlementaire groep. Vb.: liberale partij.
Het democratiseringsproces (parlementaire democratie wordt uitgebreid, meer mensen mochten
gaan stemmen) is volgens Duverger de voedingsbodem van de moderne politieke partijen. Er
ontstonden kiesverenigingen tussen stemgerechtigde burgers.
De behoefte groeide om het contact tussen de kiesverenigingen en de parlementaire clubs formeel
te organiseren. Volgens Duverger kunnen we dan pas spreken van een politieke partij.
Hij onderscheidt 2 soorten partijen op basis van hun ontstaan:
2
, Hoofdstuk 7: Partijen en partijsystemen
- partis de création intérieure: partijen die ontstaan uit een parlementaire groep, dus van een
groep die al aan de macht is en die macht ook wil behouden
- partis de création extérieure: het initiatief komt van een organisatie buiten het parlement
(mutualiteit, coöperatief, vakvereniging) die geen formele politieke macht kent maar door
het democratiseringsproces deze macht nu wel kan nastreven, door deelname aan de
verkiezingen. Wanneer dit gebeurt, wordt de organisatie een echte politieke partij. Vb.
Belgische Werklieden Partij
Op basis van deze benadering stelt Duverger dat er twee soorten partijen zijn, namelijk kaderpartijen
en massapartijen. (Zie verder.)
2.1.1 Kritiek:
houdt geen rekening met andere maatschappelijke evoluties, zoals bijvoorbeeld sociaal-
economische veranderingen
teveel gefocust op westerse democratieën
2.2 HET BREUKLIJNENMODEL VAN LIPSET EN ROKKAN
partijen ontstaan op breuklijnen (stabiele, structurerende verdeling van groepen in de
samenleving, zie H6)
nemen standpunt in op een breuklijn, groeperen belangengroepen en bestrijden andere
dieper liggende conflicten klitten samen tot een breuklijn en dat leidt tot partijvorming
breuklijnenstructuur niet altijd en overal gelijk (niet altijd en overal dezelfde breuklijnen even
sterk) en leidt niet zomaar tot (dezelfde) partijen, evolueert ook in de tijd
bovendien moet breuklijn ook ‘gepolitiseerd’ worden: elites moeten issues vertalen in
termen van die breuklijn
Lipset en Rokkan willen verklaren waarom we in verschillende landen vaak dezelfde partijen of
partijfamilies terugvinden. Dat model gaat ervan uit dat het ontstaan van partijen gezocht moet
worden in een aantal historische en zwaarwichtige maatschappelijke veranderingen die hun sporen
nalaten in het politieke landschap.
Zoals eerder uitgelegd, liggen er twee revoluties (de politieke en de economische, of staatsvorming
en industrialisering) aan de basis van vier breuklijnen (conflict tussen Kerk en Staat, tussen centrum
en periferie, tussen primaire en secundaire sector en tussen arbeid en kapitaal).
Al naargelang het aantal breuklijnen in een samenleving en de mate waarin ze zich vertalen in het
partijbestel, zullen we verschillende partijfamilies kunnen onderscheiden. Dit zijn groepen van
partijen met een gemeenschappelijke ideologische onderlegger.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louise123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now