Summary
samenvatting filosofie
- Course
- Institution
Samenvatting met slides en lesnotities van elke les
[Show more]
Seller
Follow
loredegeest
Content preview
Filosofie; les notities + samenvattingLes 1:
1. Begrippenkader
WAARDEN: algemene morele uitgangspunten, aspecten van het leven die we belangrijk (‘waardevol’)
vinden
Waardenvol: je wilt iets zeggen over de persoon of de handeling in kwestie
Drukken een beoordeling of evaluatie uit:
bv. “tolerantie is de basis van onze democratie”
“alles staat of valt bij eerlijkheid”
“gezondheid is een kostbaar goed”
Waardevolle karaktereigenschappen noemen we DEUGDEN:
bv. vriendelijkheid, eerlijkheid, bescheidenheid
Deugd = meer een karaktereigenschap van een persoon
Waarden → algemene zaken waar je meer aandacht aan wil besteden, vb. meer tijd doorbrengen
met vrienden, familie.
Normen → concrete gedragsregels om je leven anders in te richten, vb. wekelijks gaan sporten,
stoppen met roken, elke dag een uur klassieke muziek beluisteren.
NORMEN: concrete gedragsbepalingen, specifieke regels die ons voorschrijven wat we moeten of
mogen doen (vaak gebaseerd op een waarde, maakt dir concreet)
Drukken een plicht of een permissie (toelating) of een verbod uit.
bv. “breek nooit je belofte”
“een leugentje om bestwil is toegestaan”
“je moet de waarheid spreken”
MOREEL: wat overeenstemt met de heersende waarden en normen
bv. de zieken verzorgen
Ethiek baseert zich ook over de zaken die niet morel zijn
IMMOREEL: wat de heersende waarden en normen schendt
bv. uitsluiting o.b.v. racisme
A-MOREEL: waarbij geen waarden en normen betrokken zijn
bv. “De zon komt op in het oosten.”
Uitspraken delen een oordeel uit, maar heeft niets met ethiek te maken
Ethiek buigt over alles dat een waarde uitdrukt
afbakening domein van de ethiek: moreel versus a-moreel
,MORAAL: stelsel van normen en waarden, dat betrekking heeft op het handelen van mensen
“in de moraal van de antiek-Griekse cultuur stond dapperheid hoog aangeschreven”
- Ja kan iets op een feitelijke manier vaststellen
ETHIEK: studie van normen en waarden, die zich richt op de vraag welke normen en waarden we
kunnen rechtvaardigen
“waarom vinden we gezondheid zo belangrijk?”
- Ethiek wil meer doen dan de normen te bestuderen
- Wordt beschouwd als een wetenschappelijke discipline (wel heel bijzondere wetenschappelijke
● KERNTAAK VAN DE ETHIEK
niet beschrijven (descriptief), bv. antropologie, rechtsgeleerdheid
niet verklaren (oorzaken), bv. sociologie, geschiedenis
wel geldigheid onderzoeken van waarden en normen
● HOE RECHTVAARDIG JE EEN NORM?
NIET door oorzaken te formuleren
WEL door redenen te formuleren voor die norm
à Welke normen en waarden kunnen we met goede redenen verdedigen?
à Wanneer kunnen we spreken van goede redenen?
de ethiek is zelf normatief: ze vormt een oordeel over de geldende normen en waarden en geeft
dus aan welke normen en waarden we zouden moeten naleven (moreel versus immoreel)
2. Het funderingsprobleem
Uit feiten geen normen:
LOGISCHE KLOOF TUSSEN ZIJN EN BEHOREN (MOETEN)
Uit de constatering dat iets het geval is, volgt niet dat
we iets moeten doen (of nalaten); uit een feit kan niet zonder meer een norm worden
afgeleid.
Niet geldig!
vlees eten veroorzaakt leed bij dieren
we mogen geen vlees eten
- Uit een feit kan je niet zomaar een norm afleiden = logische kloof (niets zegt dat het zo
moet zijn)
,TWEE VERREGAANDE IMPLICATIES:
1) Het hele wetenschappelijke instrumentarium van feiten, verklaringen, experimenteel
bewijs, etc. is niet bruikbaar in de ethiek.
2) De hele (exacte) wetenschap kan geen sluitend argument geven over hoe we ons leven
moeten leiden.
Een correcte redenering om normen te rechtvaardigen bevat naast feitelijke ook normatieve
argumenten.
Geen ultieme fundering:
Wel geldig!
a) vlees eten veroorzaakt leed bij dieren
b) we mogen geen leed veroorzaken bij dieren
we mogen geen vlees eten (geldige redenering)
MAAR: Wat rechtvaardigt de bewering dat we geen leed mogen veroorzaken bij dieren?
Probleem: elke norm die we aannemen, moet opnieuw gefundeerd worden. Er is in de
westerse samenleving geen algemeen aanvaarde geldige basis of bron voor morele
normativiteit (bv. god).
‘regressus ad infinitum’ = steeds achteruit gaan tot in het oneindige (elk argument kan je
steeds verder onderzoeken)
Funderingsprobleem:
Het is onmogelijk om tot een ultieme fundering voor ethische stellingnamen te komen.
Tussen objectivisme en relativisme:
OBJECTIVISME
De juistheid van algemene morele uitgangspunten kan bewezen worden.
RELATIVISME
Uiteindelijk zijn normen en waarden altijd relatief; het is zinloos om te proberen ze te
rechtvaardigen.
TUSSENWEG
Het heeft zin om algemene morele uitgangspunten te onderzoeken en na te gaan welke
morele consequenties ze met zich meebrengen
Ethiek zoekt een tussenweg
, Het probleem van het relativisme:
Ten opzichte van wat zijn normen en waarden relatief?
- 2 manieren om het relativisme te proberen begrijpen:
1) cultuurrelativisme (geografisch en historisch) bv. de doodstraf
fundamentele verschillen tussen culturen
=> Morele oordelen die je velt zijn Relatief aan de waarden van je cultuur
waarin jij leeft/behoort
Wat met bv. vriendschap? liegen?
cultuuroverstijgende normen en waarden
redenen kunnen overtuigend zijn
2) subjectivisme bv. emotivisme
morele uitspraak is uitdrukking van een gevoel
o Als ik zeg je mag niet liegen, vind ik het irritant dat je de waarheid niet
tegen mij zegt
ethische discussie = uiten en beïnvloeden van gevoelens
DRIE BEZWAREN TEGEN HET EMOTIVISME:
1) Afkeer leidt niet altijd tot morele afkeuring en waardering niet altijd tot morele
goedkeuring.
Bv. bewondering voor de schurk
Bv: je hebt bewondering voor het plan van schurken (bank beroven via ene tunnel te
graven), maar je keurt dit moreel wel af
2) We hechten veel betekenis aan de rechtvaardiging van onze morele keuzes.
Vb. je hebt iets gedaan samen met anderen, maar je verraad de anderen niet
waardoor je als enige de straf krijgt => je doet dit omdat je het belangrijk vindt om
andere niet te verraden (omdat hij/zij vindt dat dit moreel de juiste beslissing is)
3) Gevoelens zijn niet de oorzaak, maar het gevolg van morele opvattingen.
Bv. ecologische keuze voor trein i.p.v. vliegtuig
Voelding is groter dan het gevolg => eerst de beslissing dan de keuze en als gevolg de
voldoening
à Emotivisme is een vorm van subjectivisme en subjectivisme is een vorm van
moreel relativisme
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loredegeest. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.80. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now