Summary
Samenvatting per leerdoel - (PB0522) Inleiding in de gezondheidspsychologie ,
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting gebaseerd op de gegeven leerdoelen. Alle leerdoelen zijn uitgewerkt.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
inleiding in de gezondheidspsychologie
Seller
Follow
DemiNoor
Content preview
Uitwerking per leerdoelcursus PB0522-242511B
1
, Leerdoelen Thema 1
Inleiding en achtergrond
Verschillende visies op het begrip ‘gezondheid’ beschrijven.
Kernwoorden: ziekte, gezondheid, symptomen, ziekte-
gezondheidscontinuüm, biomedisch model, biopsychosociaal
model
Wat is gezondheidspsychologie:
Gezondheidspsychologie is een relatief nieuw gebied binnen de
psychologie. De gezondheidspsychologie houdt zich bezig met de relatie
tussen psychische, biologische en sociale factoren enerzijds en
gezondheid en ziekte anderzijds.
Ziekte: een lichamelijke of psychische aandoening die een levend wezen
belemmert in het normale functioneren.
Gezondheid: ‘een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere
lichamelijk gebreken’ (WHO, 1948).
Symptomen
Ziekte-gezondheidscontinuüm: gezondheid is een variabele, een
eigenschap die kan variëren. Iemand kan meer of minder gezond zijn,
mensen zijn in bepaalde mate ziek of gezond. Sarafino spreekt dan ook
over illness-wellnesscontinuüm. Sarafino beschouwt gezondheid dus als
een positieve status van fysiek, mentaal en sociaal welzijn, dat door de tijd
heen fluctueert volgens een continuüm.
Biomedisch model: Dit model zegt kortweg dat ziekte en gezondheid
(uitsluitend) een gevolg is van fysiologische processen. Dit model werd
in de 20e eeuw ter discussie gesteld
Biopsychosociaal model: Er kwam meer aandacht voor de rol van
psychologische factoren (gedrag, persoonlijkheid) bij het ontstaan, de
preventie en de behandeling van ziekte. Een nieuwe kijk op gezondheid en
ziekte werd voorgesteld: het biopsychosociaal model. Volgens deze visie is
2
,er zowel de rol voor biologische factoren, psychologische factoren als
sociale factoren in de vatbaarheid voor, het ontstaan van de behandeling
van, en het omgaan met ziekte. Grondlegger is Engel (1977). (verderop
hoofdstuk 1)
3
, Beschrijven hoe de begrippen ‘gezondheid’ en ‘ziekte’ in
verschillende perioden in de geschiedenis werden opgevat
Verschillende visies op gezondheid:
- afwezigheid van ziekte of gebrek
- ‘Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere
lichamelijk gebreken’ (WHO, 1948).
- Symptomen
- ‘Gezondheid als het vermogen om je aan te passen en je eigen
regie uit te voeren in het licht van sociale, fysieke en emotionele
uitdagingen van het leven” (Machteld Huber, 2009)
In het begin van de 20e eeuw waren vooral infectieziekten zoals tyfus,
tuberculose, difterie een belangrijke doodsoorzaak. Door betere voeding,
hygiëne en betere preventie en medische voorzieningen vond er een
sterke daling plaats in het aantal infecties, daardoor trad een enorme
stijging op in de levensverwachting.
Opvallend is dat er pas vaccinaties of werkende medicijnen ontwikkeld
werden nadat de sterfte al enorm was gedaald. De dalende lijn kwam dus
niet door de ontwikkeling van de vaccinaties/medicijnen. Verandering in
levensomstandigheden zoals hygiëne en voeding is een belangrijke
oorzaak geweest in de verandering in doodsoorzaak.
De belangrijkste ziektematen beschrijven en gebruiken.
Kernwoorden: morbiditeit, prevalentie, incidentie
Morbiditeit: Het aantal mensen dat in een jaar door de ziekte wordt
getroffen
Prevalentie: Het voorkomen op een bepaald moment van een
ziekteverschijnsel, aandoening of disfunctie in een bepaalde populatie
Incidentie: Het aantal nieuwe gevallen (ziekten) per duizend personen
per jaar
Aangeven welke wetenschappen aan gezondheidspsychologie
verwant zijn en wat het verschil is tussen de verschillende
vakgebieden. Kernwoorden: psychosomatische geneeskunde,
sociale geneeskunde, epidemiologie, medische sociologie en
antropologie, gezondheidswetenschappen
Er zijn veel raakvlakken tussen genoemde wetenschapsgebieden, maar er
zijn ook verschillen. Er is vooral sprake van accentverschillen,
verschillende wetenschapsgebieden leggen net weer een andere nadruk
op bepaalde onderwerpen en gezichtspunten uit hun onderzoeksveld.
Medische psychologie (behavioral medicine): richt zich voornamelijk op
ziektegedrag. Gezondheidspsychologie ook op bevorderen en bewaken
van gezondheids(preventie).
Gezondheidspsychologie: Richt zich op de interactie tussen ‘lichaam’
en ‘geest’, terwijl andere vakgebieden meestal alleen aandacht hebben
4
,voor het zenuwstelsel. De rest van het lichaam wordt in mindere mate
behandeld.
Beschrijven wat gezondheidspsychologie inhoudt, wat haar
aandachtsgebieden zijn en wat de achterliggende visie is.
Kernwoorden: biopsychosociaal model.
Gezondheidspsychologie: ‘het bevorderen en het handhaven van de
gezondheid en de preventie, de behandeling en de verwerking van ziekte,
de identificatie van etiologische en diagnostische factoren bij gezondheid
en ziekte, en de analyse en verbetering van gezondheidszorg en
gezondheidsbeleid’.
Doelstelling gezondheidspsychologie:
- Gezondheidsbevordering en handhaving van de gezondheid
- Preventie van ziekte, behandeling van ziekte en ‘goed’ omgaan
met ziekte
- Identificatie van oorzaken en diagnostische factoren van
gezondheid, ziekte en gerelateerde disfunctioneren
- Het analyseren en verbeteren van gezondheidszorg en het
gezondheidsbeleid.
Aandachtsgebieden
- De rol van psychologische factoren (gedrag, persoonlijkheid) bij
het ontstaan, preventie en behandeling van ziekte.
Achterliggende visie
Door de toename van de prevalentie van chronische ziekten en de relatie
met gedrag als roken, eten en bewegen, is onze kijk op gezondheid en
ziekte veranderd. Het ontstaan van gezondheidspsychologie als vakgebied
kan worden gezien als een direct gevolg van die veranderende visie. In de
renaissance (1400-1600) ontstond een visie op gezondheid en zeikte die
tot voor kort gemeengoed was en nog steeds wel wordt gehanteerd, maar
die door de gezondheidspsychologie en verwante vakgebieden ter
discussie is gesteld: het biomedisch model. Dit model zegt kortweg dat
ziekte en gezondheid (uitsluitend) een gevolg is van fysiologische
processen. Dit model werd in de 20e eeuw ter discussie gesteld.
Biopsychosociaal model
Er kwam meer aandacht voor de rol van psychologische factoren (gedrag,
persoonlijkheid) bij het ontstaan, de preventie en de behandeling van
ziekte. Een nieuwe kijk op gezondheid en ziekte werd voorgesteld: het
biopsychosociaal model. Volgens deze visie is er zowel de rol voor
biologische factoren, psychologische factoren als sociale factoren in de
vatbaarheid voor, het ontstaan van de behandeling van, en het omgaan
met ziekte. Grondlegger is Engel (1977).
5
, Het zenuwstelsel. Kernwoorden: cerebrum, thalamus,
hypothalamus, cerebellum, hersenstam, ruggenmerg, somatisch
en autonoom zenuwstelsel, (para-)sympatisch zenuwstelsel,
neurotransmitters
Centrale zenuwstelsel: bestaat uit de hersenen, het ruggenmerg en kan
worden gezien als het centrale sturingssysteem. Via het ruggenmerg staat
het in verbinding met het perifere stelsel.
Perifere zenuwstelsel: een zeer uitgebreid netwerk van zenuwcellen
door het hele lichaam. Het perifere stelsel kan onderverdeeld worden in
het somatische en autonome zenuwstelsel
Somatische zenuwstelsel: Autonome systeem: verzorgt de
verzorgt de communicatie tussen communicatie tussen het centrale
enerzijds het centrale zenuwstelsel en verschillende
zenuwstelsel en anderzijds de interne organen. Het regelt
zintuigen en motorische functies. belangrijke lichaamsfuncties zoals
Dit stelsel speelt dus een de hartslag en de spijsvertering.
belangrijke rol bij het zien, horen, Dit stelsel kan worden
proeven, ruiken, voelen en onderverdeeld in het sympatische
bewegen. en parasympatische systeem.
Sympatische zenuwstelsel: Parasympatische
speelt een belangrijke rol in het zenuwstelsel: belangrijk in
mobiliseren en gebruiken van processen die energie proberen te
energie. Het sympatische stelsel conserveren en op te slaan, in het
reageert vrij direct op emoties. weer kalmeren van het lichaam na
stimulatie via het sympatische
stelsel.
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DemiNoor. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now