Volledige en uitgebreide samenvatting Aardwetenschappen
4 views 0 purchase
Course
Aardwetenschappen (I002911A)
Institution
Universiteit Gent (UGent)
Dit document bevat een uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van het vak Aardwetenschappen uit het eerste jaar Bio-ingenieur (UGent). Samenvatting loopt volledig analoog met de cursus van de nieuwe prof sinds schooljaar 2023-24. Deze samenvatting volgt de structuur van de powerpointpresentati...
- Inzetten op duurzaam beheer: Sustainable Development Goals (SDG’s)
Drinkwater, hydro-elektrische energie, geothermie, ertsen, bouwstenen, zanden en aggregaten
- Beheer v hernieuwbare en niet-hernieuwbare grondstoffen en energie
Monitoring huidige voorraden, efficiënte en duurzame voorraden, exploratie naar alternatieven,
beperken exploitatierisico’s
- Gecombineerde inspanning v wet en toeg wet:
o Opsporing vervuiling bodem en grondwater + voorspellen verspreiding
o Verantwoord landgebruik
o Veilige opslag (toxisch, radio-actief)
o Onshore en offshore constructies
o Civiele werken
o Kwaliteitscontrole bouwmaterialen
o Restauratie gesteenten
- Inschatten v nat risico’s
ab, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, landverschuivingen, karst = verzakking, erosie
➔ Sommigen (on)rechtstreeks gekoppeld aan Climate change / global change
- Onderscheid tss ‘normaal’ (verantw aarde) en ‘antropogeen’ (verantw mens)
- Inschatten hoe Aarde hierop reageert
1.2 Curriculum vitae vd aarde
1.2.1 ‘Third Rock from the Sun’
Aarde is uniek:
- Leven
o Standvastigheid vd atmosfeer (zonder mensen, klimaat verandert natuurlijk)
o Interacties biosfeer geosfeer
- Water
1
, o Aanw in alle vormen (g,vl,v) (enkel op Aarde, systeem commu vaten)
o Dynamisch en delicaat evenwicht (afstand Aarde-Zon)
- Continenten
o Onderscheid tss oceanische en continentale lithosfeer
o Platentektoniek: recyclage van de lithosfeer
Grotendeels dr ‘Goldilocks zone’ tss 0.8 en 2.5 AU = bewoonbare zone
Door afstand zon-aarde: gesteenten
-> invloed op water, leven en continent
Eigenaardigheden:
- Geen perfecte bolvorm
o Oblate ellipsoïde (polen platter, evenaar boller)
o Straal: gem 6371km
o Omtrek: 40075km
- Tilt
o 23,5° (variabel)
- Omwenteling rond Zon
o 365,242 dagen -> schrikkeljaar 2024
o Excentrische baan (variabel)
Reliëf:
- 70% water, 30% land
- Topografie: variaties in hoogte
vlaktes / gebergteketens / valleien
- Bathymetrie: variaties in diepte
abyssale vlaktes / spreidingsassen / diepzeetroggen (Fracture zones) /
continentale shelf
- Verschil hoogste vs. diepste punt = 19.8km, t.o.v. 6371km aardstraal
- Hypsometrische curve: verdeling v hoogteligging t.o.v. bedekking
o Aandeel extremiteiten
o Zeebodem: 4-5km diep
o Continentale shelf = continentaal plat = gedeelte land opp overspoeld dr oceanen, tot 300m
diep (overgang cont – oceanische lithosfeer)
- Lithosfeerplaten: spreidingsassen, troggen en transforme breuken
- 7 continenten:
o Africa, Eurazië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië, Antarctica en Zeelandia
o Groot en geïsoleerd
o Niet altijd boven water
2
, o Niet altijd op 1 plaat
o Niet op elke plaat
1.2.2 Levensloop
Geologische tijd
- Gebruik geologische tijdsaanduiding:
o Tijdstip: Ga, Ma, ka
a = “annum”
G = miljard jaar
M = miljoen jaar
k = duizend jaar
o Tijdsduur: Gy, My, ky (proces)
y = “year”
- Geologische tijdschaal:
o Eons, Eras, Periodes en Tijden
o Indeling obv evolutie v leven: “zoön” = levend wezen
o Precambrium vs. Fanerozoïcum
Frequentie v geologische processen
- Quasi-periodische processen: aardrotatie (dag/nacht), omwenteling rond zon (seizoenen), maanrotatie
rond aarde (getijden), zonnevlekken, milankovitch cycli, … → regelmaat
- Niet-periodische processen en gebeurtenissen (historisch): El Niño, meteorietregens,
zeespiegelschommelingen, tektonische cycli, evolutie en extinctie,… → statistische maar
onregelmatige herhalingstijd
1.2.3 Anatomie en metabolisme
De Aardse sferen:
- Geosfeer = “vaste” Aarde
o Korst (0.1-1%)
▪ Oceanisch: dun: 7-10km, max 200 My
Homogene samenstelling v basalt (extrusief) en gabbro (intrusief)
▪ Continentaal: dik: 25-70km, opstapelen tot 3.6 Ga
Heterogene samenstelling v vooral graniet (niet extrusief)
o Discontinuiteit v MOHOrovicic
o Mantel (82%)
▪ Bovenmantel + overgangszone
▪ Ondermantel
▪ Plastisch: vaste stof die beweegt
▪ Silicaatgesteenten
▪ Massa 68% Aarde
▪ Mantelgesteente is periodisch
o Kern (16%)
▪ Buitenkern: vl
▪ Binnenkern: vast
▪ Fe-Ni legering
▪ Massa 32% Aarde
3
, o Obv rheologische indeling = vervormingsgedrag v gesteenten onder druk en temperatuur
▪ Lithosfeer: koud en plastisch (breekbaar)
korst + deel v bovenmantel < 1600 K
▪ Asthenosfeer: warm en elastisch (vervormbaar)
bovenmantel > 1600 K
-> beweging in vaste toestand (15 cm/j) , =/= vloeibaar
- Hydrosfeer
o = alle vl water: oceanen (98%), meren, rivieren, bodemwater, grondwater
o Verwering, erosie, transport
- Cryosfeer IJS
o = alle opgeslagen water als ijs
o Zeeijs, rivierijs, sneeuw, gletsjers, ijskappen, permafrost, …
o Interacties: commu vaten met hydrosfeer
o Belang: reflectiviteit vd Aarde (albedo)
- Atmosfeer
o = laag v gassen rond een planeet afkomstig v die planeet, in plaats gehouden dr zwaarteveld,
afh v samenstelling gassen en sterkte zwaarteveld
▪ Vormgeving landschap en onderhoud leven
▪ Beweeglijk en interactie met oceanen
▪ W dunner met toenemende hoogte
▪ Aangenomen grens: Karman lijn (100km)
• Drastische toename temp
• Nabij vacuüm (geen contact moleculen)
- Biosfeer
o = globale som v alle ecosystemen
o 1.6 milj soorten gekend
o Interacties met hydro, atmo, crypo, en geo
o Oceanen: vooral in fotische zone =zone die zonlicht ontvangt (max 200m)
-> daaronder: ‘onzichtbare zone’
- Technosfeer
o = som v alle prod v menselijk ondernemen (incl biotechnologie, paden, GMO’s,…)
o 30 triljoen ton = 50kg/m³
o Vervlochten met andere sferen
o Geologische extreem jong
-> Door globale karakter en impact technosfeer: Anthropoceen
(grote geologische impact => andere geologische tijd als overal zichtbaar op ‘planeet)
o Stratigrafische voetafdruk vd mens
o Startdatum 1945-50
Nucleaire atoombomtesten, naoorlogse industrialisering, explosieve bevolkingsgroei
o Nog niet officieel erkend
Metabolisme:
Energie:
- !! rol vr zwaartekracht
- Vooral dr warmte
Externe energie: Zon
- Cfr. Goldilocks zone
- Cyrosfeer en albedo → reflectie externe warmte
- Herverdeling warmte
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller biobroeder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $15.11. You're not tied to anything after your purchase.
