Hoofdstuk 3 – Psychodynamische benaderingen
Het herhalen van vroegere gedragspatronen en problemen bij personen die daar niets mee te
maken hebben, wordt ‘overdracht’ genoemd; we dragen iets van vroeger op de situatie waarin
we nu leven.
De vier modellen:
1. Het driftmodel
Legt het accent op verdrongen problemen uit de kindertijd die terug te voeren zijn op seksuele
en agressieve driften.
2. Het objectrelatiemodel
Legt de nadruk op de eerste relaties in de vroege kindertijd en op de manier waarop deze relaties
een deel van onszelf zijn geworden.
3. Het zelfpsychologisch model
De aandacht gaat niet zozeer uit naar conflicten, maar naar tekorten. Deze tekorten uit de
kindertijd leiden tot een zwakke identiteit, een zwak zelfgevoel.
4. Het interactioneel model
Legt de nadruk niet op innerlijke conflicten, maar op problematische conflicten tussen mensen.
De vijf fasen uit de kindertijd:
1. De orale fase (babytijd)
De bevrediging van de driften is gericht op het ontvangen via de mond.
Als een baby te weinig heeft ontvangen, kunnen de babybehoeften blijven domineren.
2. De anale fase (peutertijd)
Dit is de periode waar het kind een eigen wil krijgt en zijn ontlasting onder controle leert houden.
Het kind moet een evenwicht zien te vinden tussen zijn eigen wil en die van de omgeving.
3. De fallische fase (kleutertijd)
Het geslachtsverschil staat centraal.
4. De latentiefase (schoolleeftijd)
In deze fase is er meer rust.
Het kind kan de blik meer op de buitenwereld richten en aandacht besteden aan school en
leeftijdgenoten.
5. Genitale fase (pubertijd)
Driften en conflicten worden onder invloed van hormonen en culturele verwachtingen weer
actiever.
Afweermechanismen
Voordeel: het helpt je minder angstig te voelen.
Nadeel: het kost veel energie.
→ Verdringing = angstwekkende wensen, gedachten en impulsen worden weggestopt, maar ze
blijven wel invloed uitoefenen. Het blijft opgepot in het onbewuste en zal er waarschijnlijk op
een minder gezonde manier toch uitkomen.
o Bijvoorbeeld via dromen of allerlei psychische en lichamelijke klachten.
→ Ontkenning = feitelijke zaken worden ontkend omdat ze te beangstigend zijn.
→ Reactieformatie = een angstwekkende impuls wordt onschadelijk gemaakt door het
omgekeerde ervan in het bewuste toe te laten.
→ Isolering = een ontoelaatbaar of angstwekkend gevoel wordt afgesplitst van de rest van je
persoon.
→ Intellectualisering = moeilijke innerlijke zaken worden met veel interessante en moeilijke
woorden weggepraat.
→ Projectie = een onacceptabele impuls bij jezelf wordt geprojecteerd op een ander. Je weet
niet meer wat van jezelf en wat van een ander is, je vertekent de realiteit.
, → Splitsing = iets of iemand wordt gezien als of helemaal goed, of helemaal slecht of
afwisselend goed en slecht.
→ Rationalisatie = een impuls die eigenlijk wordt afgekeurd wordt toch uitgeleefd en vervolgens
goedgepraat. Je probeert fout gedrag met mooie praatjes recht te breien.
→ Verplaatsing = als je een impuls die gericht is op een bepaald persoon uit bij iemand anders.
→ Sublimatie = je zet een behoefte om in maatschappelijk gewaardeerd gedrag.
Overdracht en tegenoverdracht
Overdracht is het beleven van gevoelens bij iemand die horen bij een ander.
Een therapeut kan ook te maken krijgen met onbewuste gevoelens van het verleden, dit wordt
tegenoverdracht genoemd.
Het objectrelatiemodel
Het objectrelatiemodel benadrukt het belang van de eerste relaties uit ons leven, het legt minder
de nadruk op innerlijke driften.
In de kindertijd vindt het proces separatie-individuatie plaats: het kind moet leren omgaan met
gescheidenheid en moet een eigen identiteit gaan ontwikkelen.
Zelfpsychologie
- Baby moet worden bevestigd/gespiegeld om een zelfgevoel te ontwikkelen.
- Bij te veel bevestiging; grandioos zelf
- Bij te weinig bevestiging; te weinig zelfvertrouwen
- Therapie: gebrekkig zelf herstellen.
Neofreudianen
Jung gaat ervan uit dat er een collectief onbewuste bestaat -> een gemeenschappelijke
onbewuste basis in onze geest.
→ De beelden in ons collectief onbewuste wordt archetypes genoemd.
→ De eigenschappen die onderontwikkeld zijn en die we niet goed kennen van onszelf vormen
onze schaduwpersoonlijkheid.
Berne onderscheidt drie verschillende ‘ego-posities’: transactionele analyse.
Ego-posities: ouder, volwassene, kind
Drama-driehoek: redder, aanklager, slachtoffer
Psychodynamische visie op depressie
→ Verlies = het ‘zelf’ is aangetast door een verlies.
→ Verstoorde separatie-individuatie = het gemis van een veilige band met de moeder.
→ Angst voor eigen destructiviteit = negatieve gevoelens zijn vroeger onvoldoende opgevangen
en de patiënt heeft deze niet kunnen integreren.
→ Schuldgevoel over agressieve impulsen = streng superego.
→ Leven voor een ander = mensen blijven gevangen in de verwachtingen van anderen waaraan
ze naar hun idee nooit kunnen voldoen.
→ Interpersoonlijke problemen = het negatieve en kwetsbare zelfgevoel wordt voortdurend
bedreigd doordat er conflicten met anderen ontstaan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmee710. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.