Summary
samenvatting belgisch publiekrecht
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting voor het vak Belgisch publiekrecht, dit zijn extra notities bij de powerpoint. Met deze samenvatting was ik geslaagd in eerste zittijd!
[Show more]
Seller
Followalinedewannemaeker
Content preview
BELGISCH PUBLIEKRECHTINLEIDING
Recht =
Rationeel opgebouwd geheel van precies afgelijnde begrippen & normen waaraan de
overheidswege opgelegde, minstens van overheidswege erkende, sancties kleven, die langs
instelingen kunnen worden afgedwongen met bedoeling de samenleving te organiseren,
handhaven of herstellen.
Verschilt van morele normen (welk uur thuis van ouders)
Publiekrecht =
beheerst de situatie van en de relaties tussen overheid en particuliere (rechts)personen en
overheden onderling
bv.
Grondwettelijk recht
Opleggen van een belasting
Omgevingsrecht
Privaatrecht =
beheerst de situatie van en de relaties tussen particuliere (rechts)personen
DE KERNBOODSCHAP
België is een meergelaagde (Belgische, supranationale niveau), democratische rechtsstaat in Europa
Federale staten/ federalisering van de staatsmacht (meergelaagd
Verkiezingen (democratisch)
Overheid is zelf onderworpen aan het recht en zet zich erboven (rechtsstaat)
België maakt deel uit van de Europese Unie
DE BELGISCHE STAAT
Verschillende juridische methodes waaruit staten ontstaan:
Oorspronkelijk ontstaan
Afgeleid ontstaan
Dekolonisatie (België – Congo)
Secessie = afscheiding (onderdelen van een staat autonoom gaan worden afgescheurd van
het gezag van een andere staat)
Dismembratio = uiteenvallen van staten in 1 staat (Tsjecho-slowakije)
Fusie = samensmelting (Duitse eenmaking, West & Oost- Duitsland herenigt)
,ONTSTAAN BELGIË
Congres van Wenen 1814 (vormde bufferstaten om de macht van de Fransen in te perken) zo is het
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ontstaan 1815
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815)
Zuidelijke provincies snel ontevreden
> wouden vrijheid bv. vrij onderwijs
Economische tegenstellingen
Politieke ondervertegenwoordiging
Inmenging in Kerk (onderwijs)
Beknotting persvrijheid
Taalconflict: Elites = Franstalig (tegen het Nederlands & vernederlandsing
van Willem)
Monsterverbond: Zuidelijke Nederlanden samengeklit en leidde tot de onafhankelijkheid van België
1830
Onafhankelijkheid is een samenloop van historische omstandigheden “Culminatie van
spanningen”
Tegen grondwet 1831 > scheiding der machten als historische reactie tegen Willem
DE BELGISCHE STAAT
Wanneer kan je over een staat spreken?
Permanente bevolking (1 januari 2023: 11.697.557)
Afgebakend gebied (grens is veranderlijk!)
Verdrag van Maastricht (1843)
Opgelet: veranderlijk (en soms vreemd)
Effectieve overheid
Federale staat, deelstaten, steden, rechtscolleges …
Onafhankelijkheid (niet afhankelijk van andere staten)
Diplomatie(contacten aangaan met andere onafhankelijke), lid worden van VN, talloze
verdragen …
Internationale erkenning
Declaratief (bevestiging dat men de staat erkend)
Constitutieve ( de staat vestigt zich)
België: Verdrag van Londen (1839)
JURIDISCHE GEVOLGEN VAN KWALIFICATIE ALS STAAT
De staat heeft rechtspersoonlijkheid
Extern (verdragen sluiten)
Intern (het gedrag uitvoeren bv. Belastingen heffen)
2
, Soevereiniteit/ soevereine staat
Extern: gelijkheid, non-interventie (je kan de andere niet dwingen iets te doen)
Intern: eigen rechtsordening bepalen (België bepaalt zelf de macht over de eigen staat)
Rechtsmacht
Uitvoeringshandelingen: territoriaal
Normerende of rechtsprekende handelingen
EEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT
Gezagsuitoefening in de staat na Verlichting
Verwerpen absolutisme Wetgevende
Streven naar vrijheid en gelijkheid
Ontwikkeling van scheiding van de machten Uitvoerende macht
Montesqieu
Ongeschreven grondwettelijk beginsel
Basisbeginselen van de Belgische democratie rechterlijke
Opdeling wetgevende, bestuurs- en rechtsprekende functie
Politiek verantwoordelijke machten
Onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht
Geen orthodoxe scheiding: checks & balances
Wederzijdse controle & samenwerking
De kamer controleert de uitvoerende macht/Koning)
Koning maakt mee de wetten niet alleen het parlement
Wetsvoorstel: ingediend door een lid van het parlement
Wetsontwerp: ingediend door de regering
Wetgever bepaalt statuut rechters
Koning benoemt rechters
Rechters controleren beide machten
Soms diffuse taakverdeling
WM: parlementaire onderzoek, naturalisatie (parlement neemt een individuele beslissing bv.
Een buitenlandse sporter in België die tot Belg wordt benoemd
UM: genadegerecht (de straf wordt kwijtgescholden & niet worden nageleefd)
Rechtsvormende rol rechter
Ook machtenscheiding tussen federale overheid, deelstaten en Europese Unie
Verschuiving van evenwichten?
Ontwikkeling van rechtsstaat (rule of law):
3
, Formele voorwaarde: overheid moet de hogere regels respecteren: aan het recht
onderworpen
Via verkozen parlement, regering voert wet uit via koning om zo willekeur te
vermijden
Rechtmatigheidsbeginsel
Materiële voorwaarden zijn nodig voor rechtstaat:
Recht moet zeker en stabiel zijn (transparant bekend moet worden gemaakt aan de burger)
Recht moet democratisch tot stand komen (via verkiezingen)
Recht moet grondrechten respecteren
Recht moet afdwingbaar zijn voor de rechter
Een democratische rechtsstaat is dynamisch en evolutief in de tijd
Evolutie koning: 19de eeuw veel macht, nu quasi onbestaande macht, meer bij de regering
Particratie = wetgevende en uitvoerende macht vormen door organisatie politieke partij één
blok, normaal controleert wetgevende macht de uitvoerende, door particratie is dit niet
meer. (Juridisch bestaat het wel nog)
Rechtsvormende rol van de rechters = normaal alleen de wet toepassen, nu ook mee de wet
sturen
Nevenschade: door druk vrijheden opofferen
Graduele ingrepen van leiders met autocratische neigingen: uithollen, kleine ingrepen die
uiteindelijke verval van bepaalde aspecten
Uitdaging voor meergelaagde democratische rechtsstaten
Slagkracht behouden zonder autoritair regime te worden
Migratie, terreur, corona, klimaat…
Kan een dictator de wereld redden?
EEN MEERGELAAGDE STAAT IN EUROPA
De (federale) staat België
België: nieuwe parlementaire democratie sinds 1831
Aanvankelijk gewone meerderheidsdemocratie
Maar: spanningen tussen Nederlands- en Franstaligen
Aanvankelijk gebaseerd op taaldiscriminatie (voor het Nederlands nauwelijks aandacht)
Moeizame (grond)wettelijke gelijkschakeling in wetgeving, bestuur, gerecht, onderwijs
‒ Tot op vandaag fricties
‒ Later ook streven naar bepaalde vormen van autonomie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller alinedewannemaeker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
82956 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now