Lieze Le Comte 3 SRW
Het gezin centraal – handboek voor
ambulante hulpverleners
1 Casus 1 – belangrijke inhoud
1.1 De theorie (p. 97-103)
1.1.1 De inleiding
Oplossingsgericht werken
• = methodische uitwerking van het denken in vraaggerichtheid
o Vraaggerichtheid
▪ Betrekking op attitude van de HV
▪ Visie op cliënten
• Beschrijft methoden en technieken
• Gezinsgerichtheid
o = kijken naar gezinnen op basis van systeemtheorie en contextuele benadering als
leidraad
1.1.2 Oplossingsgerichte benadering (OGB)
1.1.2.1 Paradigma verschuiving
Belangrijke ontdekking
• Geen noodzakelijk verband tussen probleem van een gezin/ cliënt en anderzijds de oplossing.
o Leidde → tot een ontwikkeling van een therapie die afwijkt van veel traditionele
methodieken
▪ Gaat over de opvatting over de rol en positie van de cliënt
o Oplossingsgericht werken
▪ = als HV ga je er vanuit dat jouw perceptie van de werkelijkheid niet
vanzelfsprekend de juiste is
▪ Perceptie van cliënt wordt centraal gesteld
• Belangrijkste uitgangspunten van de OGB zijn:
o Focus op oplossingen en niet op problemen van de cliënt
o Cliënten zijn in staat hun eigen oplossingen te construeren
o Sprake van veranderingen en die kunnen benut worden als kansen
o Herhaling van geslaagde gedragingen vormt de basis voor positieve verandering
1.1.2.2 Welk alternatief biedt de oplossingsgerichte benadering?
1. Er wordt gezocht naar een oplossing van het probleem dat aanleiding was om hulp te zoeken
2. Vermogen van cliënten om oplossingen te vinden wordt versterkt
3. Cliënten gaan zelf OG gaan denken
4. OG benadering stelt mensen in staat te anticiperen op dingen die gebeuren door gebruik te
maken van hun eigen krachten en krachten in de omgeving.
5. Taak HV: samen met cliënt de krachten op te sporen, te benadrukken en te versterken.
a. A.d.h.v. Gebeurtenissen die succesvol waren
1
Casuïstiek: Gezin centraal
,Lieze Le Comte 3 SRW
3 regels bij het vaststellen tot verandering:
1. Als er iets goed gaat, verander het niet maar benadruk het.
2. Versterk de zaken die al goed gaan
3. Vraag wat ze al hebben geprobeerd, zoek iets nieuws
De kern van OGW is gelegen in de visie op cliënten. Ze worden gezien als experts van hun eigen leven:
• HV vraagt aan cliënten wat zij graag veranderd zouden willen zien
• HV bespreekt wat anders zou zijn in hun leven als het probleem opgelost zou zijn
• HV vraagt naar gebeurtenissen die goed gaan
1.1.2.3 Construeren van oplossingen
Proces van vijf stappen:
1. Beschrijven van het probleem
a. Vragen stellen en actief luisteren → beeld van de perceptie van GL, problemen en
situatie
b. HV onderzoekt context waar probleem zich voordoet
c. Niet-weten
2. Ontwikkelen van duidelijk geformuleerde doelen
a. Werkbare doelen die GL formuleren op basis van hun wensen tot verandering
b. Wondervraag
i. → Formuleren van concrete doelen
3. Exploreren van uitzonderingen
a. Vragen naar en analyseren van deze uitzonderingen helpen cliënten manieren te
ontdekken om hun problemen aan te pakken
4. Geven van feedback
a. Bestaat uit geven van complimenten of opbouwende kritiek
b. Suggesties doen of huiswerkopdrachten voorstellen
c. Feedback vestigt de aandacht op mogelijkheden van GL om hun doelen te bereiken
5. Evalueren van de vooruitgang
a. Schaalvragen
i. Vooruitgang inschatten van 1 op 10
ii. Doorvragen naar de betekenis van hun antwoorden
→ Deze vijf stappen zijn een cyclus.
2
Casuïstiek: Gezin centraal
,Lieze Le Comte 3 SRW
1.1.2.4 De achtstappendans
Deze 8 technieken worden gebruikt bij het construeren van oplossingen. De laatste drie stappen zijn
kenmerken voor de OGB.
1. Contact leggen
a. Nadruk op bewust en zorgvuldig aandacht besteden aan het leggen van contact
b. Houding: niet-weten belangrijk!
2. Context verhelderen
a. Vragen stellen over de context → vergaren van informatie over de context.
i. Samen met cliënt aanknopingspunten vinden voor mogelijke oplossingen
b. Context wordt helderder wanneer je vragen stelt over elementen van de GL die goed
functioneren
c. Exploreren van de context → groot belang want je krijgt te maken met verschillende
percepties van hetzelfde probleem
d. Verhelderen van de context geeft GL inzicht in ieders perceptie
i. Noodzakelijk want zo construeren van gezamenlijke oplossing
3. Doelen stellen
a. Bepaalde vragen kunnen cliënten helpen om eigen doelen te stellen.
i. Alleen doelen die C formuleert zijn werkbaar
ii. SMART
1. Specifiek
2. Meetbaar
3. Acceptabel
4. Realistisch
5. Tijdgebonden
4. Opsporen van krachten
a. Doorvragen naar context → ontdekken van krachten.
b. HV signaleert sterkte punten en kwaliteiten van gezin of GL.
i. kunnen helpen om GL hun doelen te bereiken.
c. Ook krachten uit de omgeving spelen mee.
5. Complimenteren
a. Belangrijkste vaardigheid van HV
b. Benadrukken van sterke punten of oplossingsmogelijkheden
c. Geeft C waardering en erkenning
6. Zoeken naar uitzonderingen
a. Momenten waarop een probleem in het gezin zich niet voordoet
7. Differentiatie aanbrengen door schaalvragen
a. = je helpt C differentiatie aan te brengen in hun perceptie van het probleem, van de
kans op verbetering, van de kijk op zichzelf
b. Probleem is niet altijd even sterk aanwezig
c. Schaalvraag → behulpzaam bij het stellen van doelen en werkpunten
8. Toekomstprojecties maken
a. Als je aan C vraagt om toekomstprojectie te maken:
i. Prikkel je hun creativiteit en voorstellingsvermogen
ii. Helpt om beter beeld te vormen van de toekomst (die ze wensen)
iii. Techniek: wondervraag en doorvragen
1. Helpen toekomstprojecties te maken
3
Casuïstiek: Gezin centraal
, Lieze Le Comte 3 SRW
Een dans?
• Vaste patronen en variaties = OGB
• Het begint met contact maken, vervolgens de rest
• Alle technieken zijn verbonden met de centrale techniek
complimenteren en niet met elkaar
o Belang van complimenteren wordt benadrukt
1.2 Zelfregulering (p. 116-117)
= Mensen zijn in staat om te reflecteren op hun eigen denken en handelen en daardoor gedrag te
ontwikkelen bij te stellen en te handhaven.
= Iemand versterkt of zwakt zijn eigen gedrag bewust af.
= Gedrag wordt zowel door externe als interne factoren beïnvloed.
Zelfregulatie kent drie stadia:
• Zelfobservatie
o Observeren en beschrijven van eigen gerag, gedachten en emoties voordat je iets kan
veranderen
• Zelfevaluatie
o Vergelijken van je actuele gedrag met het gewenste gedrag of afwegen van je gedrag
ten opzichte het doel dat met het bedrag beoogt
• Zelf-versterken of zelf-afzwakken
o Als je iets goed hebt gedaan, krijg je een goed gevoel of spreek je jezelf in gedachten
goedkeurend toe.
o Versterken of afzwakken van eigen gedrag is meer dan een gevoel of inner speech en
dat er een daadwerkelijke beloning of straf die iemand zichzelf geeft aan te pas komt.
4
Casuïstiek: Gezin centraal
Het gezin centraal – handboek voor
ambulante hulpverleners
1 Casus 1 – belangrijke inhoud
1.1 De theorie (p. 97-103)
1.1.1 De inleiding
Oplossingsgericht werken
• = methodische uitwerking van het denken in vraaggerichtheid
o Vraaggerichtheid
▪ Betrekking op attitude van de HV
▪ Visie op cliënten
• Beschrijft methoden en technieken
• Gezinsgerichtheid
o = kijken naar gezinnen op basis van systeemtheorie en contextuele benadering als
leidraad
1.1.2 Oplossingsgerichte benadering (OGB)
1.1.2.1 Paradigma verschuiving
Belangrijke ontdekking
• Geen noodzakelijk verband tussen probleem van een gezin/ cliënt en anderzijds de oplossing.
o Leidde → tot een ontwikkeling van een therapie die afwijkt van veel traditionele
methodieken
▪ Gaat over de opvatting over de rol en positie van de cliënt
o Oplossingsgericht werken
▪ = als HV ga je er vanuit dat jouw perceptie van de werkelijkheid niet
vanzelfsprekend de juiste is
▪ Perceptie van cliënt wordt centraal gesteld
• Belangrijkste uitgangspunten van de OGB zijn:
o Focus op oplossingen en niet op problemen van de cliënt
o Cliënten zijn in staat hun eigen oplossingen te construeren
o Sprake van veranderingen en die kunnen benut worden als kansen
o Herhaling van geslaagde gedragingen vormt de basis voor positieve verandering
1.1.2.2 Welk alternatief biedt de oplossingsgerichte benadering?
1. Er wordt gezocht naar een oplossing van het probleem dat aanleiding was om hulp te zoeken
2. Vermogen van cliënten om oplossingen te vinden wordt versterkt
3. Cliënten gaan zelf OG gaan denken
4. OG benadering stelt mensen in staat te anticiperen op dingen die gebeuren door gebruik te
maken van hun eigen krachten en krachten in de omgeving.
5. Taak HV: samen met cliënt de krachten op te sporen, te benadrukken en te versterken.
a. A.d.h.v. Gebeurtenissen die succesvol waren
1
Casuïstiek: Gezin centraal
,Lieze Le Comte 3 SRW
3 regels bij het vaststellen tot verandering:
1. Als er iets goed gaat, verander het niet maar benadruk het.
2. Versterk de zaken die al goed gaan
3. Vraag wat ze al hebben geprobeerd, zoek iets nieuws
De kern van OGW is gelegen in de visie op cliënten. Ze worden gezien als experts van hun eigen leven:
• HV vraagt aan cliënten wat zij graag veranderd zouden willen zien
• HV bespreekt wat anders zou zijn in hun leven als het probleem opgelost zou zijn
• HV vraagt naar gebeurtenissen die goed gaan
1.1.2.3 Construeren van oplossingen
Proces van vijf stappen:
1. Beschrijven van het probleem
a. Vragen stellen en actief luisteren → beeld van de perceptie van GL, problemen en
situatie
b. HV onderzoekt context waar probleem zich voordoet
c. Niet-weten
2. Ontwikkelen van duidelijk geformuleerde doelen
a. Werkbare doelen die GL formuleren op basis van hun wensen tot verandering
b. Wondervraag
i. → Formuleren van concrete doelen
3. Exploreren van uitzonderingen
a. Vragen naar en analyseren van deze uitzonderingen helpen cliënten manieren te
ontdekken om hun problemen aan te pakken
4. Geven van feedback
a. Bestaat uit geven van complimenten of opbouwende kritiek
b. Suggesties doen of huiswerkopdrachten voorstellen
c. Feedback vestigt de aandacht op mogelijkheden van GL om hun doelen te bereiken
5. Evalueren van de vooruitgang
a. Schaalvragen
i. Vooruitgang inschatten van 1 op 10
ii. Doorvragen naar de betekenis van hun antwoorden
→ Deze vijf stappen zijn een cyclus.
2
Casuïstiek: Gezin centraal
,Lieze Le Comte 3 SRW
1.1.2.4 De achtstappendans
Deze 8 technieken worden gebruikt bij het construeren van oplossingen. De laatste drie stappen zijn
kenmerken voor de OGB.
1. Contact leggen
a. Nadruk op bewust en zorgvuldig aandacht besteden aan het leggen van contact
b. Houding: niet-weten belangrijk!
2. Context verhelderen
a. Vragen stellen over de context → vergaren van informatie over de context.
i. Samen met cliënt aanknopingspunten vinden voor mogelijke oplossingen
b. Context wordt helderder wanneer je vragen stelt over elementen van de GL die goed
functioneren
c. Exploreren van de context → groot belang want je krijgt te maken met verschillende
percepties van hetzelfde probleem
d. Verhelderen van de context geeft GL inzicht in ieders perceptie
i. Noodzakelijk want zo construeren van gezamenlijke oplossing
3. Doelen stellen
a. Bepaalde vragen kunnen cliënten helpen om eigen doelen te stellen.
i. Alleen doelen die C formuleert zijn werkbaar
ii. SMART
1. Specifiek
2. Meetbaar
3. Acceptabel
4. Realistisch
5. Tijdgebonden
4. Opsporen van krachten
a. Doorvragen naar context → ontdekken van krachten.
b. HV signaleert sterkte punten en kwaliteiten van gezin of GL.
i. kunnen helpen om GL hun doelen te bereiken.
c. Ook krachten uit de omgeving spelen mee.
5. Complimenteren
a. Belangrijkste vaardigheid van HV
b. Benadrukken van sterke punten of oplossingsmogelijkheden
c. Geeft C waardering en erkenning
6. Zoeken naar uitzonderingen
a. Momenten waarop een probleem in het gezin zich niet voordoet
7. Differentiatie aanbrengen door schaalvragen
a. = je helpt C differentiatie aan te brengen in hun perceptie van het probleem, van de
kans op verbetering, van de kijk op zichzelf
b. Probleem is niet altijd even sterk aanwezig
c. Schaalvraag → behulpzaam bij het stellen van doelen en werkpunten
8. Toekomstprojecties maken
a. Als je aan C vraagt om toekomstprojectie te maken:
i. Prikkel je hun creativiteit en voorstellingsvermogen
ii. Helpt om beter beeld te vormen van de toekomst (die ze wensen)
iii. Techniek: wondervraag en doorvragen
1. Helpen toekomstprojecties te maken
3
Casuïstiek: Gezin centraal
, Lieze Le Comte 3 SRW
Een dans?
• Vaste patronen en variaties = OGB
• Het begint met contact maken, vervolgens de rest
• Alle technieken zijn verbonden met de centrale techniek
complimenteren en niet met elkaar
o Belang van complimenteren wordt benadrukt
1.2 Zelfregulering (p. 116-117)
= Mensen zijn in staat om te reflecteren op hun eigen denken en handelen en daardoor gedrag te
ontwikkelen bij te stellen en te handhaven.
= Iemand versterkt of zwakt zijn eigen gedrag bewust af.
= Gedrag wordt zowel door externe als interne factoren beïnvloed.
Zelfregulatie kent drie stadia:
• Zelfobservatie
o Observeren en beschrijven van eigen gerag, gedachten en emoties voordat je iets kan
veranderen
• Zelfevaluatie
o Vergelijken van je actuele gedrag met het gewenste gedrag of afwegen van je gedrag
ten opzichte het doel dat met het bedrag beoogt
• Zelf-versterken of zelf-afzwakken
o Als je iets goed hebt gedaan, krijg je een goed gevoel of spreek je jezelf in gedachten
goedkeurend toe.
o Versterken of afzwakken van eigen gedrag is meer dan een gevoel of inner speech en
dat er een daadwerkelijke beloning of straf die iemand zichzelf geeft aan te pas komt.
4
Casuïstiek: Gezin centraal
