Class notes
College aantekeningen Staatsrecht 1 (RGPST00105)
- Course
- Institution
Duidelijke samenvatting van college-aantekeningen.
[Show more]
Seller
Follow
maritd1907
Content preview
StaatsrechtWeek 1
Hoorcollege 1A: Staat, rechtsstaat en staatsrecht.
Urgenda
Staat
Kan uitgelegd worden in internationaal perspectief, en nationaal (intern) perspectief. .
- Gemeenschap van mensen (verbonden met een elkaar)
- Op een bepaald grondgebied (afgebakend/territoriaal)
- Waarover gezag wordt uitgeoefend door een overheid die over dwangmiddelen
beschikt. (geweldsmonopolie)
- (Erkenning door andere staten)
Koninkrijk der Nederlanden
Is 1 staat.
Er is ook Caribisch Nederland. Dit is historisch zo ontstaan.
De overheid
- Eenzijdige machtsuitoefening
- Gevaar dat die macht misbruikt wordt
- Staatsrecht = legitimeren, organiseren en controleren van de overheidsmacht.
Staatsrecht is erop gericht om dictatuur te voorkomen.
Overheid kan in principe niks, alleen als het is toegekend.
Burgers mogen alles, tenzij het is ingeperkt.
2 grondregels (boek)
1. Een overheidsambt mag alleen overheidsgezag uitoefenen, als dat handelen
gebaseerd is op een voorafgaande, algemene, democratische gelegitimeerde regel.
(soort legaliteitsbeginsel)
2. De uitoefening van overheidsgezag dient aan controle (door een ander orgaan) te zijn
onderworpen. (trias politica)
- Rechterlijke controle (rechtmatige controle)
- Democratische controle (parlement, politieke controle)
- ‘geen bevoegdheid zonder verantwoordelijkheid’.
Koning is onschendbaar (art. 42 GW)
Legitimatie
Waaraan ontleent de overheid het recht om eenzijdig te leven van burgers te
bepalen? (meer filosofisch)
- Soevereiniteit
Wat is de bron van de gelding van het recht? soevereiniteit
- Het antwoord ligt in essentie buiten het recht.
- Vanouds: private eigendom versus goddelijke macht.
, - Staatsrecht is door feitelijke omstandigheden ontstaan in de geschiedenis.
Hobbes: zelfbehoud sociaal contract
Rousseau: democratie: burgers stellen zichzelf de wet volkssoevereiniteit.
Organiseren en waarborgen
Organiseren: Voorbeeld constitutioneel hof.
- Het in het leven roepen van ambten
- Het toekennen van bevoegdheden aan die ambten
- Het reguleren van die ambten en hun bevoegdheden
Waarborgen
- Het beperken van de macht van de overheid ten gunste van individuele burgers
Verdeling van de macht
Montesquieu was grondlegger van het waarborgen en organiseren.
Trias Politica:
- Wetgeving
- Bestuur
- Rechtspraak
Functie- Ambt- Persoon (de ambtsdrager)
Evenwicht in de machten moet worden behouden door de checks and balances. Controleren
en balanceren.
Machtenscheiding is niet zuiver, ze hebben elkaar nodig. Bijvoorbeeld, rechter
(rechtsprekende macht) moet wel met de wetten (wetgevende macht) recht spreken.
Territoriale machtenspreiding
Staatsvorm: staten zijn gewoonlijk opgebouwd uit verschillende bestuurslagen.
‘hoe zelfstandig zijn die onderdelen’?
Eenheidsstaat
- gecentraliseerd (komt bijna niet voor, zou alle macht bij de centrale overheid liggen)
- Gedecentraliseerd (= Nederland in Europa)
Federatie (bondsstaat)
- Bijvoorbeeld Duitsland.
- Deelstaten. Grondwet geeft exclusieve bevoegdheden aan centrale overheid, of
de onderdelen.
- Vaak een constitutioneel hof in deze staten.
Confederatie (statenbond)
- Bij deze vorm zijn de onderdelen het zelfstandigst
- Samenwerkingsverband van soevereine staatjes.
- Voorbeeld: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
,Relatie van Nederland met Aruba, Bonaire, Saba etc.
Statuut is de Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden.
Nederland bestaat uit 4 landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Nederland is
overdreven dominant.
DUS: Nederland in Europa is een eenheidsstaat, maar het Koninkrijk der Nederlanden lijkt
meer op een federatie.
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn onderdeel van het land Nederland. Zij worden
‘bijzondere’ gemeenten.
Democratische rechtsstaat
Democratie
- Staatsbestuur door / in overeenstemming met de wil van het volk.
- Directe en indirecte democratie.
- Nederland heeft indirecte democratie, kiezen vertegenwoordigers.
………………………
Vertegenwoordigende democratie
- Kiesrecht
- Openbaarheid
- Participatie
- Verenigingsvrijheid
- Vrijheid van meningsuiting
- Gelijkheid
Rechtsstaat
Elementen van een rechtsstaat:
- Gebondenheid van de overheid aan het recht
- Staatsvrije sfeer: klassieke grondrechten
- Legaliteitseis
- Machtenscheiding
- Onafhankelijke rechtspraak
Belangrijkste staatsrechtelijke regels staan in een constitutie.
- Materiele constitutie (bijvoorbeeld Engeland)
- Formele constitutie (= Grondwet)
- Elk land heeft een materiele constitutie, dit kan worden vastgelegd in een formele
- constitutie.
Grondwet en Constitutie
, Bronnen van het staatsrecht
Geschreven:
- Grondwet en het Statuut
- Verdragen
- Wetten in formele zin (i.h.b. organieke wetten) en lagere regelgeving
- Reglementen van de orde
Ongeschreven:
- Ongeschreven staatsrecht (vaak gewoonterecht, rechtsbeginselen)
Jurisprudentie
Bijzondere karakter van het staatsrecht
Staatsrecht bind de overheid aan het recht (regelgeving)
Het roiept de staatsorganisatie in het leven en hoe deze eruit ziet.
Vormt de basis voor de bevoegdheidstoedeling in de staat
Het ligt aan de totstandkoming van andere regelgeving van de overheid ten grondslag
Het bevat fundamentele rechten die kunnen worden ingeroepen tegen de overheid
bij de rechter.
Het Nederlandse staatsrecht is niet ontstaan uit een revolutie (vrij abrupt) zoals in andere
staten, maar het is juist een evolutie geweest. De historische ontwikkeling van de staat is
daarbij van belang.
Hoorcollege 1B: De ontwikkeling van de Nederlandse staat
Verklaring voor het Staatsrecht van Nederland:
Eisen van de democratische rechtsstaat
Politiek
Geschiedenis
Nederland is een Koninkrijk, historisch zo bepaald. Dit is ook geleidelijk gegaan.
Staatkundige geschiedenis van Nederland
4 perioden
1. Middeleeuwen, feodalisme en landsheerlijke periode
2. De Republiek der Verenigde Nederlanden (1579 – 1795)
3. De Franse tijd (1795-1813)
4. Koninkrijk der Nederlanden (1814-heden)
Einde van de Middeleeuwen (15e eeuw)
Geen duidelijke grenzen van staten. Maar er zijn wel gebieden van enige omvang die
zelfstandig zijn, met eigen gezagsstructuur, eigen regels, en gewoonten (provincies)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maritd1907. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
