Hoofdstuk 1: een bedrijf is geen vanzelfsprekendheid
1.1 Wat is een bedrijf?
1ste betekenis
= elke organisatie die zakendoet, een organisatie die voor haar continuïteit afhankelijk is van
de wisselwerking met een markt
= een formele organisatie die erop gericht is producten aan derden te leveren en hiervoor
een economische tegenprestatie krijgt
“bedrijf” niet bij organisaties die afhankelijk zijn van
- Goodwill van leden
- Overheid
- Liefdadigheid
à dat neemt niet weg dat veel waarnemen ook deze organisaties benaderen vanuit een
bedrijfsmatige invalshoek en dan doen alsof een staatzender
Bedrijft moet economisch rationeel zijn!
- Fundamenteel gegeven voor de bedrijfskunde
- Bedrijf kan niet permanent verlies maken
Organisaties die (eindeloos) hulpmiddelen mogen verkwisten zijn niet economische rationeel
en dus GEEN bedrijven
James Thompson: organizations under norms of rationality
Overheidsdiensten die verliezen mogen opstapelen, rijkeluiszoontjes en -dochtertjes die hun
geld verbrassen, voetbalclubs die aan grootheidswaanzin lijden à zijn economische
transacties waarmee heel veel geld gemoeid kan zijn, maar die niet tot de BEDRIJFSKUNDE
horen
MAAR als Real Madrid op basis van een marketingplan toch beslist Eden Hazard aan te
kopen, via marchandising de transfersom reeds in enkele maanden heeft terugverdiend, dan
zal dit aspect wel tot de bedrijfskunde worden gerekend
Sociologen maakten studies over organisaties die niet onder de rationaliteitsvorm vallen:
permantly failing organizations
= bepaalde machtige belangengroepen kunnen zich zo organiseren dat de organisatie haast
permanent leegeplunderd wordt, maar dat de organisatie toch blijft bestaan
Gesubsidieerde of zeer grote sectoren ontsnappen vaak aan de norms of rationality
2de betekenis
= een aparte juridische entiteit met specifieke rechten en specifieke plichten.
Aparte juridische vormen:
- Beperken risico
- Wanneer dingen niet naar wens verlopen à proces
- Beperkte aansprakelijkheid à minder vertrouwen in de onderneming
In moderene SL vallen definities grotendeels samen. Wanneer dit NIET het geval is: duidelijk
signaal dat SL zich in overgangsfase bevindt (peer-to-peer netwerken= bedrijven?)
Scheiding niet steeds duidelijk
, - Beperkt risico - Beperkt verantwoordelijkheidsgevoel
- Leiderschap - Bad apples
- Samenbrengen competenties - Gulzigheid
- Samenwerken - Winst als energie
- Nobel
- Visionair
- Machtig
Waarom richt niet iedereen een bedrijf op?
Te veel risico voor de meeste ondernemers à reputatie kan verloren gaan
Dan verkiest iedereen een risicovrije baan en kan een economie NOOIT succesvol worden
à Situatie tot 19de eeuw
Wanneer bedrijven aparte entiteiten met aparte rechtspersoonlijkheden werden à wel
risico nemen
Bedrijf is een mixed blessing
1.2 Waarom bestaan bedrijven?
Bedrijven zijn er om kapitaal, mensen, machines, kennis, samen te brengen met het oog op
economische meerwaarde of winst.
Waarom moet dat samenbrengen van die productiefactoren ‘onder één dak’ gebeuren?
Mensen in dienst nemen is economisch niet al te rationeel
à ROLAND COASE: transactiekosten: afspraken moeten worden gemaakt en die afspraken
moeten worden bewaakt.
Transactiekosten soms goedkoper in marktrelaties
Vb. het is veel goedkoper om melk op de markt te kopen dan zelf een veestal te houden
De marktrelatie wordt dan vervangen door de goedkopere hiërarchische relatie
à marktrelaties economisch rationeler
1.3 Een bedrijf als een bundel relationele contracten
Een relationeel contract
= een vorm van samenwerking of coördinatie die door de partijen via de samenwerking zelf
in stand wordt gehouden.
= een contract tussen partijen dat via de uitoefening ervan zichzelf versterkt
à Relationele contracten zijn de basis van elke vorm van samenleven, samenwerken en
maatschappelijke ordening à ook op sociale media
Vb. huwelijkscontract (huwelijk is GEEN juridisch contract maar heeft een juridisch contract)
Amerikaanse samenleving heeft de neiging om veel relationele contracten ook juridisch te
regelen, maar bijna steeds maakt juridisch optreden het relationele contract stuk.
Een economische samenleving is gebaseerd op relationele contracten!
2000-2007: contractuele financiële relaties doorslaggevend à vertrouwen verdween van de
ene bank in de andere à gevolg: grootste economische crisis
,De gehele financiële wereld staart naar blockchaintechnologie met bitcoin als een zichtbare
exponent. Dit is een aanpak om vertrouwen in financiële transacties te garanderen door
nieuwe technologie “ blockchain, the technology of trust”
1.4 stakeholders versus stockholders
à Vertrouwensrelaties zijn fundamenteel relationele contracten
à door beperkte aansprakelijkheid van bedrijven à vertrouwensprobleem
à bedrijven hebben relationele contracten met – klanten, leveransers, medewerkers
Stakeholders
= belangrijkste groepen met wie de bedrijven relationele contracten onderhouden
- Aandeelhouders (=stockholders)
- Klanten
- Medewerkers
- Leveranciers
- Management
- Gemeenschap
Primaire stakeholders Secundaire stakeholders
= hebben een direct belang in de organisatie: = hebben een indirect belang:
Klanten, werknemers, leveranciers, Overheid, vakbonden, ngo’s, media, academi
Lokale gemeenschap à overheid heeft een indirect belang maar
Stockholders = eigenaars, aandeelhouders een zeer groot belang
(Stakeholders)
Discussie à moet een bedrijf er een stockholder of een stakeholdermodel op nahouden?
(Artil: doel bedrijf = maximaliseren aandeelhouderswaarde binnen grenzen door andere
stakeholders gesteld)
2008:
- Amerikanen en Britten: stockholdermodel
- Europese landen: stakeholdermodel
Argument stocholders: geen betere manier om het milieu, de werknemers en … de staat
sterk te maken of te houden dan door een sterke economie
à Milton Friedman: The business of business is business
Stakeholders zullen stellen dat een eenzijdig accent op winst afschuwelijke gevolgen heeft
voor de zwakken, de natuur, de democratie.
Centrale vraag is die van deugdelijke bestuur, van corparate governance : wie heeft het
recht of de plicht de organisatie te controleren?
à antwoord worden dagelijks herschreven
à aandeelhouders (recht van eigenaars) + stakeholders (recht als btrokken partij)
Doel: de besluitvorming efficiënter te organiseren doorzichtiger te maken en te objectiveren
- Oorsprong in aantal schandalen
- Sarbanes-Oxley (US): besuurders mee ansprakelijk (voor bedirjvan aan Amerikaanse
beurs genoteerd)
, - Code Lippens en code Buysse (B): richlijnen om corporate governance beter te
besturen
- Raad van bestuur/ AH-vergadering: waken over manier waarop bedrijf geleid wordt
1.5 stakehodlers. Wie zijn zij?
Bedrijven hebben een relationeel contract met de maatschappij ze moeten een licence to
operate krijgen à ze kunnen dit ook opnieuw verliezen
+ franchise from society nodig: de maatschappij moet elk bedrijf legitimeren
NIET alleen het economisch systeem kan het licence to opreratie intrekken
Overheid kan overgaan tot directe actie, maar ook de publieke opinie kan druk uitoefenen.
à de maatschappelijke normen bepalen mee wat bedrijven wel en niet kunnen
Een bedrijf heeft naast zijn meest fundamenetele relationele contract met de overheid ook
nog zichtbare relationele contracten met primaire en secundaire stakeholders
Sommige relationele contracten zij het object van gedetailleerd uitgewerkte juridische
contracten omdat werd gemeend dat je niet enkel kunt rekenen op de goodwill van de
verschillende partijen
Waneer je met betrekking tot een bedrijf meent dat de eigenaar alle rechten heeft, en met
name een vrij absoluut eigendomsrecht, dan hebben de managers die in zijn naam het
bedrijf leiden slecht 1 prioritaire taak: maak de manager gelukkig, vaka uitgedrukt in rijker
(het geval in veel amerikaanse bedrijven)
Europese benadering: reinlandmodel: het bedrijf zla langetermijnrelaties aangaan met de
maatschappij waarvan het deel uitmaakt. De verschillende partijen zullen via intens overleg
en wederzijds respect trachten een win-winrelatie op te bouwen. Probelemen worden
opgelost via maatschappelijk debat
1.6 waarom kennen we nog maar enkele tientallen jaren zoveel bedrijven?
Waarom komt ondernemerschap vandaan?
Vroegste fase: Marco Polo
à handelsroute naar verre oosten
- Geldschieter nam groot financieel risico
- Handelsreiger: fysiek en emotioneel risiconemer
- Winsten tot 75% voor geldschieter
Middeleeuwen: geestelijken
à verantwoordelijk voor de bouw van grote infrastructuurwerken
- Geen risico’s
- Managers
- Bouw van kathedralen, abdijen
17de eeuw: Hofleverancier
à persoon die contract afsluit met de overheid
- Levert goederen en diensten
- Vaste prijs
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvanbelleghem. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.83. You're not tied to anything after your purchase.