samenvatting van volume 1 (boek 1) en volume 2 (boek 2) boek + ppt zijn er onverwerkt en de aantekeningen van in je wetboeken staan erbij zodat je het gemakkelijk ook daarin kan terug vinden
Deel 1:rechtsfenomeen
hoodstuk 1: concepten van recht
afdeling 1: het recht bestaat niet
def recht : regels over onze uiterlijke menselijke gedragen die aan een
maatschappelijke context opgelegd door bevoegd orgaan.
Recht is altijd verbonden aan een maatschappelijke context als de
maatschappelijke context veranderd zal het recht ook veranderen
Latijns: Ubi societas, Ibi Ius
Waar een samenleving is, is er recht
Ubi ius, ibi societas
Waar er recht is, daar kan je samenleven
Def formeel recht: regels die aangeven op welke wijze een proces moet
worden gevoerd
Betreft de wijze waarop materieel recht wordt gehandhaafd
- Betwisting tussen burgers:
Vb. Als iemand niet wil betalen, hoe kom ik dan aan het geld? Verbod
op eigenrichting
- Opleggen van straffen
Vb. iemand heeft een diefstal gepleegd: wie spoort misdrijven op? Wie
onderzoekt ze? Wie legt straf op? Wie zorgt voor de strafuitvoering?
Def materieel recht: zijn regels die betrekking hebben op de inhoud van
rechten en plichten. In materieel recht wordt bepaald hoe (rechts)
personen zich naar elkaar toe moeten gedragen in hun onderlinge verkeer.
- Rechtsaanspraken toekennen
- Ordenen van de maatschappij
Casuïstisch rechtssysteem Doctrine gebonden rechtssysteem
- Motor van rechtssysteem: - Gebaseerd op gecodificeerde
case na case opgebouwde rechten
rechtsspraak - Codificatie = alle
- Common law = wijzigingen worden
gewoonterecht samengebracht in 1 nieuwe
- Bindende kracht wet
- Mogelijkheid: dissenting - Stare decisis (latijn) = blijf
(afwijkende) opinion bij bij de besloten zaken, staat
uitspraak vast
,Rechtsmonisme 1 geïntegreerd rechtsstelsel (vb. België)
Federaal zorgt voor eenheid van recht
Prejudiciële vragen uniforme interpretatie
Verplichting Interne rechtsbescherming uit te putten
Recht pluralisme- meergelaagheid
Afdeling 2: het klassieke recht
Klassieke recht
(Oorsprong in napoleontische tijd 18de eeuw)
Basisregels:
o Gouden regel: doe anderen niet aan wat je niet wil dat anderen jou
aan doen
o Pacta sunt servanda: geldig gesloten contracten moeten steeds
nagekomen worden
Publiekrecht: overheidstaken waarmee burger geconfronteerd wordt
Regels zijn van ‘openbare orde’ en sterk bindend karakter: de partijen
mogen van regels van publiekrecht in principe onder geen enkel beding
afwijken
Vb. mensen onteigenen om ring te vergroten
→ VERTICAAL (overheidspositie is dominant, burger is ondergeschikt)
De overheid gaat inbreuken plegen op het private eigendomsrecht van de
mens.
Vb. strafrecht, fiscaal recht
Privaatrecht: Het voorwerp van de regeling heeft betrekking op de
verhouding tussen de burgers onderling. Regels van suppletief of
aanvullend recht: het zijn regels waarvan de partijen kunnen afwijken
Contract vertrekt bij gelijkheid burgers. = wilsovereenstemming
→ HORIZONTAAL ( partijen volledig als gelijken behandeld)
Bv. Huwelijk, vennootschap, overeenkomst, aansprakelijkheid.
Afdeling 3: de ontwikkeling van het huidige recht
= einde klassiek recht nieuwe structuur en nieuwe rechtstakken
Huidige rechtsorde niet louter gebaseerd op
o Hiërarchische relatie staat- burger
o Onderlinge relatie tussen formaal gelijke burger
o Onderlinge relatie tussen formeel gelijke burgers
o Maar: transversale verhoudingen tussen collectieve belangen
(gelinkt aan drempels van abnormaliteit)
Nieuw rechtstak:
o verwetenschappelijking/ instrumentalisering van het recht
1.Sociale menswetenschappen
,Opkomst modern recht
Modern recht: KR opzij geduwd door een fundamenteel veranderde visie
op het recht
o situering eind 19de en begin 20ste eeuw; ontwikkeling soiacel
menswetenschappen en sociale ongelijkheid die gepaard ging met
industrialisatie van sten
o KR onhoudbaar door sociale ongelijkheid
ONTWIKKELING SOCIALE MENSWETENSCHAPPEN
- Uitvinding statistiek en hiermee gepaard gaande sociale
menswetenschappen toonde aan dat burger beheerst wordt door
medische, economische, sociologische, … wetmatigheden die zijn
dagelijks leven in zeer sterke mate bepalen
- Maatschappij beschouwd als voortdurende beweging van conflicterende
belangen waarvan de nieuwe sociale menswetenschappen accuraat de
wetmatigheden konden blootleggen
- De burger wordt een sociaal wezen, gevormd door de maatschappelijke
context waarin hij leeft
2. Instrumentalistisch recht
RECHT WORDT MEER EN MEER INSTRUMENT
- Recht tijdperk binnentreden van empirische wetenschappelijkheid
- Recht wordt ingezet als een van de vele instrumenten van sociale
sturing en sociale verandering
RECHT GEBASSEERD OP EMPIRISCHE FEITEN
- Dit nieuwe, moderne recht is dus bovenal een werktuig dat wordt
aangewend om verstoorde evenwichten te herstellen, om datgene wat
een bepaalde drempel van buitensporigheid overschrijdt te corrigeren
en bij te sturen (bv. armoede, leerachterstand, alcoholmisbruik,
burenhinder enz.)
- het huidige recht zijn categorieën en concepten zal niet meer ‘a priori’
kunnen uitdenken: deze zullen slechts hun vorm krijgen nadat de
sociale menswetenschappen alle pertinente verschillen omstandig in
kaart hebben gebracht. Voortaan moet het recht uit de feiten worden
gehaald, niet omgekeerd.
VOORBEELD: Personen met een handicap hadden in het klassieke recht geen
specifieke plaats en waren juridisch enkel relevant in het licht van het
strafrecht en de organisatie van de maatschappelijke veiligheid
3. Verzekeringsmechanisme
ONTWIKKELING VERZEKERINGSMECHANISME
- Door het gebruik van statistiek en de kansberekening een nieuwe reeks
van regels voor het beschrijven en het in kaart brengen van het gedrag
van individuen (bevolking benaderen als ‘som van homogene reeksen’)
- Wat doet het verzekeringsprincipe: legt voortdurend risico’s bloot en
rijkt een middel aan om deze beheersbaar te maken
, HET KLASSIEKE AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT (art. 1382 BW.)
- Verzekeringsprincipe introduceert manier van denken die volledig
haaks staat op (tegenstrijdig met) de klassieke buitencontractuele fout-
aansprakelijkheid
- Indien ergens schade wordt aangericht, draagt het slachtoffer deze
schade zelf
- Enkel indien de schade aangericht wordt door een fout, kan het
slachtoffer de schade terugvorderen van de dader
- De lichtste fout volstaat om de aansprakelijkheid teweeg te brengen
VERGELIJKING MET HET VERZEKERINGSMECHANISME
- Ten eerste: aansprakelijkheidsrecht berust op het bestaan van een fout,
terwijl verzekeringsprincipe is gebaseerd op de objectieve
waarschijnlijkheid dat een gebeurtenis plaatsvindt
Verzekeringsprincipe gaat ervan uit dat ongevallen nu eenmaal
voorkomen met een zekere frequentie die objectief berekenbaar is
- Ten tweede: verzekeringsprincipe veronderstelt het bestaan van een
groep, aansprakelijkheidsrecht ent zich op het individu
- Ten derde: de hoogte van de schadevergoeding die door de
verzekering gedekt wordt, is contractueel bepaald; de fout-
aansprakelijkheid is per definitie buitencontractueel en de hoogte van
de schadevergoeding dient zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de
werkelijke aantasting van het vermogen van het slachtoffer
- Ten vierde: aansprakelijkheidsrecht gaat ervan uit dat elk individu zich
op vrijwillige basis kan wapenen tegen mogelijke schade; schade zelf
dragen op terugvorderen van dader
Bij verzekering wordt het oorzakelijk=causaal verband ingeruild voor
verdeling van collectieve last; wat telt is niet langer hoe iets verstoort
wordt, maar de groep
verbonden met idee van sociale herverdeling
UITBREIDING VAN HET VERZEKERINGSMECHANISME
- De expansie van de sociale zekerheid was zowel kwalitatief als
kwantitatief. Er werden meer risico’s en steeds meer domeinen van het
dagelijkse leven in het verzekeringssysteem ondergebracht. Ook het
aantal mensen dat verzekerd was nam toe.
7. Proportionaliteitstoets
PUBLIEKRECHTELIJK PRIVAATRECHT
- Grenzen tussen privaatrecht en publiekrecht zijn nog moeilijk te
trekken
- Belangrijk te weten dat wanneer we in het handboek het ‘privaatrecht
in hoofdlijnen’ bespreken, dit privaatrecht zeer sterk publiekrechtelijk
geworden is
- Rechtstakken beheerst door combinatie van publiekrechtelijke en
privaatrechtelijke regels
PROPORTIONALITEIT
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvanbelleghem. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.72. You're not tied to anything after your purchase.
