Ontwikkeling en ontwikkelingsproblemen
van kinderen
Overzicht van de samenvatting
Week 1 Inleiding tot ontwikkelingspsychopathologie
Artikel 1
Arildskov, T. W., Thomsen, P. H., Sonuga-Barke, E. J. S., Lambek, R., Østergaard, S. D., & Virring,
A. (2024). Is Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) a Dimension or a Category? What
Does the Relationship Between ADHD Traits and Psychosocial Quality of Life Tell Us? Journal of
Attention Disorders, 28(7), 1035–1044. https://doi.org/10.1177/10870547231222228
Artikel 2
Vasileva, M., Graf, R. K., Reinelt, T., Petermann, U., & Petermann, F. (2021). Research review: A
meta-analysis of the international prevalence and comorbidity of mental disorders in children
between 1 and 7 years. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 62(4), 372– 381
Week 2 Internaliserende problemen (Angst & Depressie) + werkgroep 1
Cuijpers, P., Karyotaki, E., Ciharova, M., Miguel, C., Noma, H., Stikkelbroek, Y., Weisz, J. R., &
Furukawa, T. A. (2023). The effects of psychological treatments of depression in children and
adolescents on response, reliable change, and deterioration: A systematic review and meta-
analysis. European Child & Adolescent Psychiatry, 32(1), 177–192.
https://doi.org/10.1007/s00787-021-01884-6
Steinsbekk, S., Ranum, B., & Wichstrøm, L. (2022). Prevalence and course of anxiety disorders
and symptoms from preschool to adolescence: A 6-wave community study. Journal of Child
Psychology and Psychiatry, 63(5), 527–534
Week 3 Externaliserende problemen (ADHD, OOS, NGS)+ werkgroep 2
Frick, P. J., Ray, J. V., Thornton, L. C., & Kahn, R. E. (2014). Annual Research Review: A
developmental psychopathology approach to understanding callous-unemotional traits in
children and adolescents with serious conduct problems. Journal of Child Psychology and
Psychiatry, 55(6), 532–548
Sonuga-Barke, E. J. S., Becker, S. P., Bölte, S., Castellanos, F. X., Franke, B., Newcorn, J. H., Nigg,
J. T., Rohde, L. A., & Simonoff, E. (2023). Annual Research Review: Perspectives on progress in
ADHD science – from characterization to cause. Journal of Child Psychology and Psychiatry,
64(4), 506–532
Week 4 Autisme spectrumstoornis + werkgroep 3
Mandy, W., & Lai, M.-C. (2016). Annual Research Review: The role of the environment in the
developmental psychopathology of autism spectrum condition. Journal of Child
Psychology and Psychiatry, 57(3), 271–292. https://doi.org/10.1111/jcpp.12501
,Van den Berk-Smeekens, I., de Korte, M. W. P., van Dongen-Boomsma, M., Oosterling, I. J., den
Boer, J. C., Barakova, E. I., Lourens, T., Glennon, J. C., Staal, W. G., & Buitelaar, J. K. (2022).
Pivotal Response Treatment with and without robot-assistance for children with autism: A
randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry, 31(12), 1871– 1883.
https://doi.org/10.1007/s00787-021-01804-8
Week 5 Leerstoornissen en Syndroom van Down + werkgroep 4
Douma, I., de Boer, A., & Minnaert, A. (2024). Seeing myself through the eyes of my peers:
Explaining the self-concept of students with and without special educational needs through
acceptance and friendship. British Journal of Educational Psychology, 94(2), 586–600.
https://doi.org/10.1111/bjep.12668
Rutter, T. L., Hastings, R. P., Murray, C. A., Enoch, N., Johnson, S., & Stinton, C. (2024).
Psychological wellbeing in parents of children with Down syndrome: A systematic review and
meta-analysis. Clinical Psychology Review, 110, 102426.
https://doi.org/10.1016/j.cpr.2024.102426
Tilanus, E. A. T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2020). Responsiveness to Intervention after Second
versus Third Grade Diagnosis of Dyslexia. Reading & Writing Quarterly, 36(6), 521–541.
https://doi.org/10.1080/10573569.2019.1667929
Week 6 Kindermishandeling
Schlensog-Schuster, F., Keil, J., Von Klitzing, K., Gniewosz, G., Schulz, C. C., Schlesier-Michel,
A., Mayer, S., Stadelmann, S., Döhnert, M., Klein, A. M., Sierau, S., Manly, J. T., Sheridan, M. A., &
White, L. O. (2024). From Maltreatment to Psychiatric Disorders in Childhood and Adolescence:
The Relevance of Emotional Maltreatment. Child Maltreatment, 29(1), 142– 154.
https://doi.org/10.1177/10775595221134248
,Week 1 Inleiding ontwikkelingspsychopathologie
Hoorcollege 1: Inleiding ontwikkelingspsychopathologie
Het identificeren van gedragsproblemen
Wat bedoelen we met abnormaal gedrag?
Hoe kan een abnormale/ atypische ontwikkeling/ functie worden onderscheiden van een
normale ontwikkeling/ functie?
→Er is geen duidelijke consensus over de definitie van abnormaal of atypisch.
Drie algemene criteria voor de definitie van abnormaal:
1. Statistische afwijking= gebaseerd op de relatieve ‘zeldzaamheid’/onregelmatigheid in
de algemene bevolking→ iets is abnormaal als het niet vaak voorkomt
o Bv. suïcidale gedachten bij kinderen en adolescenten→ indicatie van
stemmingsstoornis
- Probleem: Context van gedrag niet in overweging genomen (bv. depressie vs rouw)
2. Handicap= op gedachten, gevoelens, handelingen die interfereren met sociaal en/of
academisch functioneren
o Bv. verdriet van tiener na breuk niet gediagnosticeerd als depressie omdat zij/hij
nog sociale relaties met vrienden kan onderhouden, succesvol kan zijn op
school kan opschieten met ouders
- Probleem: Veel psychische stoornissen vertonen geen duidelijke stoornissen (bv.
eetstoornissen)
3. Distress (meest belangrijk)= de mate van emotionele leed
o Bv. zich angstig voelen, overweldigd zijn, lichamelijke tekenen van stress
- Probleem:
o Subjectief criterium kind moet gevoelens kunnen verwoorden en onderscheid
kunnen maken tussen verschillende gevoelens om de situatie adequaat te
beschrijven
o Sommige stoornissen leiden niet noodzakelijkwijs tot emotioneel leed (bv.
gedragsstoornissen)
→Schadelijk disfunctioneren
Definitie= Abnormaal gedrag (1) weerspiegelt een onderliggende disfunctie in een biologisch of
psychologisch systeem, (2) veroorzaakt invaliditeit/ handicap en (3) distress
DSM-V definitie van mentale/ geestelijke stoornissen
"Een geestelijke stoornis is een syndroom dat wordt gekenmerkt door een klinisch
significante stoornis in iemands cognitie, emotieregulatie of gedrag die een disfunctie
weerspiegelt in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag
liggen aan het geestelijk functioneren. Mentale stoornissen gaan gewoonlijk gepaard met
aanzienlijke problemen of beperkingen in sociale, beroepsmatige of andere belangrijke
activiteiten.
Een verwachte of cultureel goedgekeurde reactie op een alledaagse stressfactor of verlies,
zoals de dood van een dierbare, is geen geestelijke stoornis.
, Sociaal afwijkend gedrag (bijv. politiek, religieus, seksueel) en conflicten die voornamelijk
tussen het individu en de samenleving bestaan zijn geen geestelijke stoornissen tenzij de
afwijking of het conflict het gevolg is van een disfunctie in het individu, zoals hierboven
beschreven”
Definitie richt zich echter op medische visie→ onderliggende stoornis als oorzaak
Beperking van deze definitie bij toepassing op kinderen:
- Onderliggende oorzaken kunnen niet altijd worden geïdentificeerd bij kinderen
- Veel kinderstoornissen zijn relationeel, beter te begrijpen in een interpersoonlijke
context dan alleen binnen het kind
- Het gedrag van kinderen kan het best begrepen worden binnen hun sociaal-culturele
omgeving
Diagnostische benadering van DSM-V
- Diagnose op basis van tekenen en symptomen
o Teken: openlijk kenmerk van een stoornis
o Symptoom: subjectieve ervaring geassocieerd met een stoornis
→ Vaak aangegeven als criteria A
- Diagnose combineert categorische, prototypische en dimensionele classificatie
Classificatiebenaderingen
Een diagnose in de DSM combineert de volgende drie classificaties: (1) categorisch, (2)
prototypisch en (3) dimensionaal. Bij de criteria voor een depressieve stoornis heb je criteria A,
B en C waar allemaal aan voldaan moet worden. Deze behoren tot de categorische
classificatie. De prototypische classificatie houdt in dat je 5 of meer symptomen moet hebben
om aan de diagnose te voldoen. Het toevoegen van de dimensionele classificatie is een
voordeel van de DSM. Deze laatste classificatie houdt in dat je moet inschatten of de
symptomen mild, matig of ernstig zijn
Categorisch
- Mentale stoornissen zijn onderverdeeld in exclusieve groepen, gebaseerd op
bepaalde criteria (gedragsstoornissen, stemmingsstoornissen, eetstoornissen) → je
hebt óf de ene stoornis, óf de andere stoornis (als je autisme hebt, sluit dit uit dat je
een gedragsstoornis hebt).
- Categorische classificaties gebruikt in de biologie of geneeskunde
Prototypisch
- Mate waarin de aanwezige tekenen en symptomen overeenkomen met het
ideaalbeeld (prototype) van de stoornis
- Je vergelijkt het gedrag van de cliënt met het ‘ideale’ gedrag dat beschreven wordt in
de DSM-V (komt de omschrijving in de DSM in veel opzichten overeen met het gedrag
van mijn cliënt?
Dimensioneel
- Stoornissen vertegenwoordigen een continuüm van ernst, van mild tot ernstig
