Summary
Samenvatting Filosofie
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Filosofie gebruikt in de gedeeltelijke toets. Alle hoofstukken uitgeschreven inclusief plaatjes erbij om het duidelijker te maken.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
aniekbrand
Content preview
FilosofieHoofdstuk 1 De zelfoefening van het denken
1.1 Filosofie als dagelijkse kost.
Door talloze ontwikkelingen ontstaan er ook nieuwe dilemma’s zoals bv draagmoederschap tegen
betaling.
Win-win of dwang onder armoedige omstandigheden?
Is het menselijk/wenselijk levens te verlengen?
Moet drugsgebruik wel of niet worden gedoogd?
Moeten werkelozen werk onder hun niveau accepteren?
Wat is verantwoordelijkheid en bestaat zij wel?
Pasklare antwoorden zijn er niet, dat betekend niet dat filosofie overbodig is. In dit hoofdstuk gaat
het over het belang van filosofie in sociaal werk.
1.2 Filosofie en sociaal werk.
Hoe werken filosofische vragen door in het sociaal werk.
Individuele overtuiging.
Veronderstellingen over verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en respect en over de relatie tussen
individu en samenleving werken concreet door in hoe we cliënten benaderen. Vinden we dat ieder
individu zich aan de maatschappij moet aanpassen, dan kijken we anders aan tegen bijvoorbeeld
drugsgebruikers en randgroepjongeren dan wanneer we menen dat zij slachtoffer zijn van die
maatschappij.
Wie ervan overtuigd is dat de mens over een vrije wil beschikt, zal de verslaafde uiteindelijk
verantwoordelijk houden voor zijn verslaving en hem of haar daar dus ook op aanspreken. Hoe
begeleiders omgaan met cliënten, wordt voor een belangrijk deel bepaald door hun opvattingen over
mens en maatschappij.
Instellings- en overheidsbeleid.
Ook de overheid baseert zich op het mensbeeld. In de huidige discussie over burgerschap en in de
Wet Maatschappelijke ondersteuning WMO wordt de mens gezien als een rationeel en autonoom
wezen dat zelf heel goed kan bepalen wat goed voor hem is. Het uitgangspunt van de WMO is dat de
burger in eerste instantie zelf verantwoordelijk is voor zijn zelfredzaamheid, zijn deelname aan de
samenleving en voor de mate waarin deze samenleving gekenmerkt word door sociale samenhang.
De rol van sociaal werker beperkt zich meer en meer tot het stimuleren van burgers om
daadwerkelijk die verantwoordelijkheid te nemen. Daarbij moet de burger zelf bepalen of en in
hoeverre hij zelfredzaam is en wil deelnemen aan de samenleving. Iedereen moet de mogelijkheid
hebben zijn eigen keuzes te maken, alleen hebben sommigen daarbij meer ondersteuning nodig dan
anderen.
Heeft de mens een vrije wil en wat zijn autonomie en geluk? Bestaat de werkelijkheid, hoe weten we
wat waar is en bestaat de echte mens?.
Niet zo eenvoudig als het lijkt.
,Naarmate waarden worden toegepast in het dagelijks leven ontstaat er meer en meer onenigheid
over hun betekenis. Moet autonomie in alle gevallen worden gerespecteerd, ook wanneer iemand
tot twaalf uur in zijn bed blijft liggen?
1.3 Een normatief beroep. (aangevend wat normaal en gewenst is)
Eenduidigheid ontbreekt en dit wordt in onze samenleving zichtbaar. Het handelen van de begeleider
heeft directe gevolgen voor het dagelijkse leven van andere mensen, die er hun eigen normen en
waarden op na houden.
Verantwoorden en legitimeren.
Achter de interventies van sociaal werkers gaan opvattingen schuil die niet louter wetenschappelijk
gefundeerd zijn, maar in veel gevallen een ethisch, een moreel of misschien zelfs een politiek oordeel
bevatten over wat normaal is en want niet, wat maatschappelijk gewenst is en wat mens-on-waardig
is
Mens en maatschappijbeelden, waarden en normen zijn geen onweerlegbare feiten waarop we ons
vanzelfsprekend kunnen beroepen, zij geven eerder betekenis aan situaties die zich voordoen en
gedrag dat cliënten of bewoners vertonen. Daarom staan sociaal werkers voor de noodzaak om hun
handelen interventies in het leven van hun cliënten te verantwoorden en te legitimeren.
Ieder mens moet over zijn eigen leven kunnen beschikken en anderen mogen daarin niet zomaar
ingrijpen, dat lijkt een nastrevenswaardig ideaal. Maar wat hebben mensen aan zelfbeschikking
wanneer zij daaraan onderdoor gaan.
Feit en interpretatie.
Zonder dat we er bij stilstaan beoordelen wij situaties als feiten. Iets is een feit wanneer de betekenis
daarvan vaststaat en maar voor 1 uitleg vatbaar is.
Vragen, vragen en nog eens vragen.
Moeten we iedereen dwingen te voldoen aan het standaardbeeld van de autonome mens? Wat is
autonomie? Is de mens autonoom, vrij? beschikt de mens over zichzelf?
De frontliniewerker
Binnen de wettelijke kaders blijft er ruimte bestaan waarbinnen sociaal werker naar eigen inzicht
kunnen handelen. De handelingsruimte, ook wel de discretionaire ruimte genoemd, vraag van
begeleiders dat zij hun handelen verantwoorden tegenover de cliënten, de organisatie en collega’s
en niet te vergeten tegenover zichzelf
Toegepaste ethiek en beroepsethiek.
In het sociaal werk worden beroepscodes gehanteerd. Soms komen deze codes in het gedrang.
Respecteren we de autonomie van een cliënt wanneer we zien dat hij verkeerde keuzes maakt en
zichzelf te grond richt?
Een stappenplan verheldert en maakt de situatie hanteerbaar. Feiten en keuzes worden naast elkaar
gezet. Hij analyseert de conflicterende belangen van betrokkenen en weegt deze af in het licht van
morele waarden die daarin voor hem centraal staan. Een goed onderbouwde keuze hoeft niet in te
houden dat de keuze moreel aanvaardbaar is. Achter de vermeende neutraliteit van gehanteerde
methodieken en stappenplannen gaan politieke keuzes schuil.
1.4 Grote, kleine en sterke verhalen.
,Wat is goed en hoe moeten we leven. Tot voor kort bestond er onder grote groepen mensen en
sterke eensgezindheid hierover. In onze huidige postmoderne informatiesamenleving ontbreekt dat
grote verhaal dat vanzelfsprekend door de meerderheid wordt gedeeld.
Het grote verhaal
Het kenmerk van het grote verhaal is volgens Lyotard dat het zichzelf voor waar houdt.
Ongeloofwaardig en onrechtvaardig volgens Lyotard. Omdat ze andere verhalen uitsluiten.
Bv emancipatie, communisme, kapitalisme
Kleine verhalen
De grote verhalen van emancipatie, socialisme en kapitalisme worden nog steeds verteld, zij hebben
alleen in onze huidige samenleving de status van een klein verhaal gekregen. Onze samenleving
wordt niet meer vormgegeven op basis van een groot verhaal zoals het communisme in het
Oostblok.
De overgang van grote naar kleine verhalen markeert de verschuiving van een uniforme samenleving
naar onze huidige pluriforme samenleving. Deze pluriformiteit komt tot uitdrukking in de diversiteit
van leefvormen leefstijlen en culturen die de huidige postmoderne samenleving kenmerkt. Hierin
gaan ook weer verschillende denkbeelden over mens en maatschappij schuil.
We kunnen ons niet langer verschuilen achter grote verhalen, achter regels en voorschriften.
Evenmin kunnen we ervan uitgaan dat we verantwoordelijk handelen door de regels en voorschriften
te gehoorzamen. Verantwoordelijk zijn we op het moment dat we weigeren op voorhand de regels te
gehoorzamen en we de consequenties van ons handelen dragen. Daar ligt de kern van het sociaal
werk.
Een sterk verhaal met zwakke kanten.
Sommige grote verhalen zijn nog steeds dominant. Een sterk verhaal probeert andere verhalen te
overtroeven. Een bepaalde invalshoek wordt er in uitvergroot, waardoor andere invalshoeken klein
en nauwelijks zichtbaar worden.
Bv het verhaal over de autonomie van de mens. Wij willen en kunnen zelf onze keuzes maken onze
leefstijl kiezen en willen niet afhankelijk zijn. Dit verhaal ligt ten grondslag aan het overheidsbeleid.
De opvatting dat de overheid zich dient terug te trekken en ons de ruimte dient te geven ons leven in
te richten zoals wijzelf dat willen.
De grondgedachte achter de wmo is dat mensen zelfredzaam moeten zijn en de eigen regie
moetennemen over hun leven. Dit sterke verhaal is niet echt geloofwaardig. Enerzijds benadrukken
de overheid en de zorginstellingen dat wij weldenkende wezens zijn, dat wij allemaal van elkaar
verschillen en verschillend behandeld moeten worden, maar anderzijds willen de overheid en de zorg
en welzijnsinstellingen 1 lijn trekken en alle neuzen een kan op laten wijzen. Er wordt gesteld dat het
de overheid niet echt om vrijheid en eigen regie en zelfredzaamheid, maar om de disciplinering van
die burger gaat. Dit is niet de bedoeling. het is de bedoeling dat ze gaan doen wat de overheid denkt
dat goed is.
Niet alleen gezonde mensen maar ook chronisch zieken, verstandelijk gehandicapten en
psychiatrisch patiënten worden met de maat van de autonomie gemeten. Soms doet dit meer kwaad
dan goed.
1.5 De mens als subject.
, Het sterke verhaal van de autonome mens begint in de zeventiende eeuw. Dan wordt het moderne
subject geboren.
Het moderne subject.
Subject betekend: wat er onder ligt.
In de filosofie wordt de autonome mens aangeduid met de term modern subject. Een verwijzing nar
de veranderingen vanaf de zeventiende eeuw
Wetenschappen maken zich los van het christelijk geloof en de dogma’s van de kerk.
Natuurverschijnselen worden niet meer als wonderen der natuur beschouwd, maar wis en
natuurkundig verklaard.
De mens gaat zichzelf onderzoeken.
Kant en Descartes hebben zich intensief beziggehouden met de vraag wat de mens tot fundament
van het weten maakt. Belangrijkste vernieuwing is dat de mens zichzelf leert begrijpen als individu en
als fundament en oorsprong van zijn verhouding tot de werkelijkheid.
Het idee van het moderne subject ligt ten grondslag aan het idee van autonomie en
zelfbeschikkingsrecht.
Kritiek op het moderne subject.
Freud Nietsche en Marx worden de meesters van het wantrouwen genoemd vanwege hun kritiek op
het moderne subject. Marx liet zien hoe wij door maatschappelijk verhoudingen worden bepaald.
Foucault, Lyotard, Deleuze en Derrida zetten de kritiek op het subject verder voort op een zeer
radicale manier. Ook minder radicale filosofen als Nussbaum en Sandel stellen de rationaliteit en
autonomie ter discussie.
1.6 Van gedachten wisselen.
Wat is het verschil tussen filosofie en wetenschap?
Waarin verschilt filosofie van mens en maatschappij van psychologie, sociologie, (culturele)
antropologie of pedagogiek? Nadat deze verschillen zijn benoemd, wordt filosofie als verwondering
en zelfoefening van het denken toegelicht.
Het verschil tussen filosofie en wetenschap
Menswetenschappen zijn empirische wetenschappen. Zij onderzoeken de waarneembare
kenmerken, gedragingen en situaties waarin mensen leven. Zij bestuderen de ontwikkeling van en de
betrekkingen tussen mensen en proberen daarin verbanden of structuren te ontdekken.
Een socioloog onderzoekt bv. hoe armoede zich ontwikkelt en de invloed op evt crimineel gedrag.
Een psycholoog onderzoekt bv of de toenemende keuzevrijheid ons gelukkiger maakt
Een pedagoog gaat bijvoorbeeld na welke problemen ouders ondervinden bij de opvoeding.
Al deze onderzoeken gaan uit van bepaalde begrippen (bv geluk) maar de begrippen zelf worden niet
onderzocht. De psycholoog vraag niet wat geluk is, maar of mensen gelukkig zijn.
Fundamentele vragen.
Filosofie stelt deze vragen wel. Wat is geluk, vrijheid, rechtvaardigheid?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aniekbrand. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now