Alle stof deeltentamen A - Grondslagen van het recht voor sociale wetenschappers Samenvatting - Grondslagen van het recht: Hoofdlijnen
11 views 0 purchase
Course
Grondslagen van het recht voor sociale wetenschap
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Boom Juridische studieboeken - Grondslagen van het recht: Hoofdlijnen
In dit document wordt het boek Grondslagen van het recht: Hoofdlijnen, twaalfde druk, samengevat. De hoofdstukken zijn uitgebreid samengevat en er zijn overzichtjes vanuit het boek toegevoegd. Al deze hoofdstukken zijn benodigde literatuur voor deeltoets A.
Samenvatting boek
Grondslagen van het recht: Hoofdlijnen
Hoofdstuk 1 – Recht
Rechtsregels
Functies van rechtsregels:
- Verschaffen informatie: we kunnen te weten komen welke rechten en plichten
we zelf hebben en welke rechten en plichten anderen hebben
- Hoe we ons behoren te gedragen en wat we van anderen mogen verwachten
- Hoe ons leven bepaald en gestuurd wordt door rechtsregels
Sociale regels
- Algemeen aanvaarde regels
- Groepsregels = bepalen hoe leen van de groep zich hebben gedragen: wat
ze wel en wat ze niet moeten doen om bij de groep te horen
- Morele regels = regels die waarden en normen bevatten die betrekking
hebben op fundamentele levensvragen
- Regels van beroepsethiek = hoe het beroep op een juiste en zorgvuldige
wijze uitgeoefend moet worden
Rechtssysteem
Functies van het rechtssysteem:
1. Het scheppen van sociale orde
2. Het bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting
3. Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers
4. Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse
goederen in de samenleving
5. Het kanaliseren van sociale verandering
Staatsorganen
De belangrijkste functies van de staatsorganen zijn:
- Wetgeving = het vaststellen van algemene regels
- Bestuur = de overheid stelt overheidsorganen in die regels uitvoeren,
toepassen of op de naleving ervan toezien
- Rechtspraak = de rechter is het orgaan dat oordeelt of de overtreding van
rechtsregels daadwerkelijk heeft plaatsgevonden
Soorten rechtsregels
- Gedragsnormen = rechtsregels kunnen een gedraging gebieden, verbieden
of toestaan
• Zijn vaak gekoppeld aan dwang of straf
- Sanctienormen = een regel die aangeeft wat diegene die zich niet aan een
gedragsnorm houdt te wachten staat. De regel specificeert dus welke sanctie
kan volgen op een overtreding van de gedragsnorm.
- Bevoegdheidsverlenende normen = geven staatsorganen een bepaalde
macht
, • Dit kan inhouden dat een staatsorgaan rechten en plichten vaststelt of
bepaalde handelingen verricht
Positiviteit, gelding en effectiviteit van recht
- Positiviteit
• Positief recht houdt in dat het recht in een bepaalde gemeenschap door
mensen vastgesteld of erkend is
• Hiermee onderscheidt het zich van het ideale recht. Het ideale recht is
het recht dat men wenst en nastrevenswaardig vindt.
- Gelding
• = rechtsregels zijn verbindend
• Dit houdt in dat een rechtsregel op een bepaalde plaats en tijd voor een
bepaalde groep personen aanspraak heeft op gehoorzaamheid
• De rechtsregel legt rechten, plichten of bevoegdheden vast die in het
algemeen juridisch afdwingbaar zijn
- Effectiviteit
• Houdt in dat het recht in het algemeen daadwerkelijk gehoorzaamd
wordt dan wel daadwerkelijk toegepast of gehandhaafd wordt
Objectief en subjectief recht
Objectief recht
- Bestaat uit de verzameling van alle Nederlandse rechtsregels
- Geheel van rechtsregels
Subjectief recht
- Het woord recht heeft hier de betekenis van bevoegdheid of aanspraak
- Het geeft een ‘mogen’ aan
- Het eigendomsrecht is hier een voorbeeld van
Ideale recht = het recht dat men wenst en nastrevenswaardig vindt. ‘’Iedereen heeft
recht op een vast inkomen’’ – het is niet vastgelegd in rechtsregels, dus geen positief
recht, maar alleen rechtvaardig
Zie overzicht pagina 30
, Hoofdstuk 2 – indelingen in het recht
Codificatie
- = een poging alle rechtsregels op een rechtsgebied op systematische wijze in
een wetboek (codex) op te nemen
- Voordelen hiervan zijn:
• Alle rechtsregels staan in het wetboek
• Een wetboek geeft dus een overzicht
• De rechtsregels zijn onderling geordend
Rechtsgebieden
- Het privaatrecht = regels omtrent de juridische relaties tussen burgers.
Betrokkenen zijn nevengeschikt aan elkaar; sprake van een horizontale
verhouding. Zaken komen terecht bij de burgerlijke rechter.
- Het staats-en bestuursrecht
• Constitutionele recht
• Het provincierecht
• Het gemeenterecht
• Het waterschapsrecht
- Het strafrecht
• Commune strafrecht
• Het economisch strafrecht
• Het verkeersstrafrecht
Publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht
- Heeft betrekking op de verhouding tussen overheidsorganen onderling en
tussen overheidsorganen en burgers
- De overheid treedt op ter behartiging van het algemeen belang
- De overheid stelt de rechtsgevolgen vast
- De burger is ondergeschikt aan de overheid
Privaatrecht
- Regelt de juridische relaties tussen burgers
- Betrokkenen gebruiken dit recht om hun eigen belang te behartigen
- De betrokkenen zijn nevengeschikt: ze gaan op gelijke voet met elkaar om en
zijn van gelijke rang
Publiekrecht
Het publiekrecht bestaat uit:
- Staats- en bestuursrecht
• Het staatsrecht bepaalt inrichting en opbouw van onze staat
• Staatsrechtelijke regels geven aan welke organen er zijn en met welke
taken en bevoegdheden deze zijn bekleed
• Bestuursrecht: rechtsregels die de rechtsverhouding tussen een
bestuursorgaan en de burger regelen
• Bestuursorgaan = de overheidsinstantie die direct met de burgers te
maken heeft en zorgt voor de uitvoering en handhaving van
rechtsregels
, - Strafrecht
• Verhouding tussen overheid en burgers
Staatsrecht
- Statuut = een regeling van de staatsrechtelijke inrichting van het Koninkrijk
der Nederlanden
- Grondwet = regelt de staatsinrichting van Nederland
• Klassieke grondrechten = zijn rechten die de burger een sfeer
garanderen waarbinnen de overheid niet zonder overtuigende en
wettelijk omschreven rechtvaardiging kan en mag optreden
o Bijvoorbeeld: vrijheid van meningsuiting en vrijheid van
godsdienst en levensovertuiging
• Sociale grondrechten = grondrechten die geen staatsonthouding eisen,
maar juist van de overheid vragen om op te treden
Bestuursrecht
- Bevat rechtsregels voor overheidsorganen die belast zijn met de uitvoering en
de handhaving van rechtsregels
Strafrecht
- Catalogus van strafbare feiten en sancties
Privaatrecht
- Regels rechtsverhoudingen tussen burgers onderling
- Een rechtsverhouding = het geheel van rechten en plichten tussen twee of
meer personen.
- Een koopovereenkomst als rechtsverhouding heeft 4 primaire rechten en
plichten:
• Verkoper heeft recht op koopprijs
• Koper heeft recht op de gekochte zaak
• Verkoper heeft de plicht gekochte zaak te leveren
• Koper heeft plicht om te betalen
Het Burgerlijk Wetboek (BW)
Dwingend en aanvullend recht
- Dwingend recht = rechtsregels waar de betrokkenen niet van mogen afwijken
- Aanvullend recht = rechtsregels waar betrokkenen juist wel van mogen
afwijken
• Hierdoor wordt onduidelijkheid voorkomen over wederzijdse rechten en
plichten
Formeel en materieel recht
Materieel recht
- Regels van materieel recht geven aan welke rechten, plichten en
bevoegdheden de burgers tot wie de regel zich richt aan die regel kunnen
ontlenen
Formeel recht
- De regels waarmee materiële rechten kunnen worden gehandhaafd
- Formeel recht bestaat uit:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmeevisser. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.54. You're not tied to anything after your purchase.
