Summary
Onderwijs & pedagogiek samenvatting periode A jaar 2 PABO
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Onderwijs & pedagogiek periode A jaar 2 PABO. Hoofdstuk 2, hoofdstuk 3, hoofdstuk 6, hoofdstuk 8, hoofdstuk 9. Cijfer 8.0
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followaderuiter
Reviews received
Content preview
Samenvatting O&P – Ontdekken van de wereldHoofdstuk 2 – Ontwikkeling van jonge kinderen
Denkontwikkeling Vygotsky
Lev Vygotsky (1896-1934) leverde kritiek op het werk van Piaget. In de theorie van Vygotsky
zijn er geen duidelijke fasen in de denkontwikkeling, maar hij was het wel met Piaget eens
dat er tijdens de ontwikkeling overgangsmomenten zijn waarop het denken kwalitatief gebied
veranderd.
Leont’ev (1978) heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de uitwerking van Vygotsky’s
ontwikkelingstheorie door het idee van ledende activiteiten te introduceren. Dat wat in een
bepaalde ontwikkelingsfase de ‘leidende activiteit’ is:
- Maakt belangrijke vorderingen in de ontwikkeling mogelijk
- Creëert nieuwe mentale processen en reconstrueert de oude
- Bereidt het kind voor op de volgende ontwikkelingsfase
Leeftijd Leidende activiteit Verworvenheid
Baby Emotionele interactie met -Gehechtheid
verzorgers -Objectgeoriënteerde
sensomotorische handelingen
Dreumes + jonge Objectgeoriënteerde -Sensomotorisch denken
peuter activiteiten -Zelfbeeld
Oudere peuter + Rollenspel -Mentale voorstellingen
kleuter -Symbolische functie
-Integratie van denken en emoties
-Zelfsturing
Schoolkind Leeractiviteit -Theoretisch redeneren
-Hogere mentale functies
-Motivatie tot leren
Vygotsky maakt een onderscheid tussen ‘lagere mentale functies’ en ‘hogere mentale
functies’.
- Lagere mentale functies zijn elementaire functies die wortelen in de sensomotoriek.
Ze zijn biologisch bepaald. Zo ontwikkelen kinderen hun zintuigen, hun motoriek en
het spontane of associatieve geheugen los van een culturele context en zonder veel
ondersteuning van anderen. Lagere mentale functies ontwikkelen zich ook bij dieren.
Het ontwikkelen van lagere mentale functies is de basis voor de ontwikkeling van
hogere mentale functies.
- Hogere mentale functies wordt door de ontwikkeling het denken kwalitatief beter,
doelgerichter en meer zelfgestuurd. Er wordt altijd gebruikgemaakt van hulpmiddelen:
mentaal gereedschap. Denk aan taal, tekens en symbolen. Onderwijs zou erop
gericht moeten zijn kinderen zich het gebruik van die hulpmiddelen eigen te laten
maken.
De ontwikkeling van hogere mentale functies is afhankelijk van de sociaal-culturele context
waarin een kind opgroeit. Bij de lagere mentale functies is dit niet het geval. Hogere mentale
functies zijn sociaal-communicatieve functies en ontstaan in gemeenschappelijke activiteiten.
De manieren die in een cultuur wordt gecommuniceerd, dingen te berekenen, vast te leggen
of te ordenen worden aan de kinderen overgedragen. Later worden deze manieren
geïnternaliseerd: vanzelfsprekend. Vygotsky noemde het de algemene wet van de culturele
ontwikkeling.
Vygotsky’s theorie over de cognitieve ontwikkeling gaat uit van vier basisprincipes:
1. Kennisverwerving
2. Sociaal-culturele context
3. Leren en ontwikkeling
4. Centrale plaats van de taal bij de ontwikkeling van het denken
,Bij de kennisverwerving zijn kinderen bezig met het construeren van hun eigen kennis en
inzichten. Deze constructie is volgens Vygotsky wel afhankelijk van de sociale omgeving. De
sociale omgeving heeft invloed op wat het kind al aan ervaringen heeft en wat hij in de
toekomst moet kunnen en wil kunnen. Een volwassene kan instrumenten aanbieden die de
kinderen leren te gebruiken als ‘hulpmiddelen bij het denken’. Het succes van
leerkrachtinterventies is afhankelijk van de mate waarin het kind er zelf betekenis aan kan
verlenen (Van Oers, 2005).
De sociaal-culturele context kijkt naar de omgeving waarin het kind opgroeit. Deze omgeving
heeft invloed op wat het kind leert, wat en hoe hij over dingen denkt. De sociale omgeving
kan worden verdeeld in drie niveaus:
Het onmiddellijke niveau: interacties voeren met anderen
Het structurele niveau: de omgeving waarin het kind opgroeit (gezin en school)
Het algemeen sociaal-cultureel niveau: kenmerkend voor de maatschappij waarin het
kind opgroeit. Dit zal invloed hebben op wat het kind wil en zal leren.
Het rollenspel is volgens Vygotsky een activiteit die kinderen de meeste ontwikkelingskansen
biedt. Kinderen krijgen al spelend grip op de sociaal-culturele werkelijkheid en maken de
handelingen eigen die ze in de echte wereld nodig hebben.
Vygotsky realiseerde zich dat leren en ontwikkeling elkaar wederzijds beïnvloeden. We
kunnen kinderen niet zomaar iets aanbieden zonder rekening te houden met wat ze al weten
kunnen of juist nog niet weten en kunnen. We hebben dus te maken met het
ontwikkelingsniveau van ieder kind, de actuele ontwikkeling. We moeten volgens Vygotsky
de ontwikkeling bevorderen door de ontwikkeling af te laten spelen in de zone van naaste
ontwikkeling. In deze zone kan het kind iets uitvoeren met de hulp van anderen en wat hij in
de toekomst zelfstandig kan uitvoeren.
Het leren en ontwikkelen is volgens Vygotsky een gezamenlijke activiteit waarin kinderen
met elkaar en met hun leerkracht ideeën delen en uitwisselen. Bij de uitwisseling van ideeën
is zowel voor het kind als voor de leerkracht de taal het belangrijkste instrument.
De taal is volgens Vygotsky het mechanisme dat ons in staat stelt te denken.
Peuters en kleuters gebruiken taal vaak om hun handelingen die ze uitvoeren te kunnen
verwoorden.
Piaget en Vygotsky bestudeerde dit fenomeen. Piaget sprak over ‘egocentrisch taalgebruik’,
omdat kinderen niet de bedoeling hebben ermee te communiceren. Volgens Piaget levert
egocentrisch taalgebruik geen bijdrage aan de ontwikkeling van het denken; het reflecteer
slechts het denken.
Vygotsky vond wel dat voor jezelf praten een bijdrage levert aan de denkontwikkeling. Door
tegen jezelf te praten stuur je je eigen denken, zodat het denken weer het handelen kan
sturen. Hoe moeilijker de activiteit is hoe meer het kind dingen zal proberen te verwoorden.
Egocentrisch taalgebruik markeert in de visie van Vygotsky de overgang van uiterlijk spreken
naar innerlijk spreken. Taal begeleidt het denken en maakt een hogere vorm van cognitief
functioneren mogelijk. Taal en denken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Ook vond Vygotsky dat het spreken vanaf het begin sociaal gericht is. Het kind gebruikt zijn
eerste woorden om deel te nemen aan sociale situaties en kiest daarbij woorden die in die
sociale situatie betekenis hebben.
In schema:
Piaget: egocentrisch taalgebruik sociaal taalgebruik
Vygotsky: sociaal taalgebruik egocentrisch taalgebruik innerlijk taalgebruik
, 2.4 Invloed van het onderwijs op de ontwikkeling: drie visies
2.4.1 Kinderen ontwikkelen zichzelf
De taak van het onderwijs is om kinderen te voorzien van een veilige, stimulerende
omgeving. Kinderen ontwikkelen zichzelf al voor een groot deel. We noemen die natuurlijk
leren. Kinderen in het montessorionderwijs bepalen hun activiteiten zelf. De leerkracht is een
bescheiden rol in deze ontwikkeling.
Jonge kinderen zijn nieuwsgierig en maken zich graag vaardigheden eigen die hen in staat
stellen deel te nemen aan de echte wereld. Dit pleit voor het geloof in de natuurlijke
ontwikkelingsdrang van kinderen.
Toch zien we grote verschillen bij kinderen. Niet alle kinderen hebben van nature een even
grote ontwikkelingsdrang. Dit kan zijn door genetische aanleg en door de omgeving van het
kind. Kinderen moeten wel genoeg gestimuleerd worden willen ze zichzelf ook gaan
ontwikkelen.
2.4.2 Ontwikkeling moet gestuurd worden
Je moet voor jonge kinderen programma’s en methoden leren maken om hun ontwikkeling
stapsgewijs in goede banen te leiden. Ontwikkeling heeft in deze programmagerichte visie
de beste kansen als ze gestuurd wordt, zoals je ook leerprocessen stuurt.
De programmagerichte visie is vertaald naar onderwijsmateriaal (methoden) waarmee
leerkrachten belangrijk geachte inzichten, kennis en vaardigheden op verschillende
ontwikkelingsgebieden stapsgewijs kunnen aanbieden. Er wordt weinig rekening gehouden
dat ontwikkelingsprocessen moeilijker te sturen zijn dan leerprocessen.
Ontwikkelingsprocessen zijn minder voorspelbaar en niet altijd het directe resultaat van een
door de leerkracht gecreëerde onderwijsleersituatie. De basis vereist meer stimulans, op
meerdere momenten en in betekenisvolle situaties. Het liefst zou dit alles op het individu aan
moeten sluiten.
2.4.3 De constructivistische opvatting over leren en ontwikkeling
Constructivisme gaat ervan uit dat kinderen een actief aandeel hebben in het construeren
van hun eigen kennis en inzichten, maar dat daarnaast omgevingsfactoren een belangrijke
rol spelen.
Piaget dacht bij omgevingsfactoren aan de invloed van de concrete, materiële omgeving:
kinderen moeten een omgeving treffen die uitnodigt tot actief handelen. Het denken van
jonge kinderen ontwikkelt zich door handelen. Een kind neemt de wereld niet passief in zich
op, maar het ordent zijn ervaringen in denkschema’s. Dit noemen we assimileren. De wereld
wordt ingepast in het schema dat op dat moment voldoende verklaring biedt. Als het kind
geconfronteerd wordt met iets onbegrijpelijks, maakt hij er iets van dat op dat moment voor
hem wel te begrijpen is.
Magisch denken: kinderen geloven dingen die helemaal niet kunnen.
Als het denkschema een tijdje heeft gefunctioneerd, zal het kind steeds vaker ervaringen
opdoen die hem dwingen het schema aan te passen. Door twijfels van de juistheid van het
bestaande denkschema gaat het kind het schema aanpassen. Dit noemen we
accommoderen. Hierdoor ontstaan nieuwe denkschema’s waarin vervolgens de nieuwe
ervaringen weer geassimileerd worden.
Accommoderen en assimileren wisselen elkaar in de loop van de denkontwikkeling af. Dit
moet wel evenwichtig zijn equilibratie, dan verloopt de ontwikkeling het best.
Vygotsky geloofde in de aangeboren ontwikkelingsmogelijkheden en de omgeving heeft
daarin grote invloed. Kinderen hebben volgens hem niet alleen concrete dingen nodig om
mee te handelen, maar ook volwassenen die hen helpen hun handelingsmogelijkheden uit te
breiden, zodat ze beter aan sociaal-culturele activiteiten kunnen deelnemen. De visie van
Vygotsky: sociaal constructivisme.
Bij Vygotsky speelt het onderwijs een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. Vygotsky
vindt zelfsturing erg belangrijk en ook de persoonlijke betekenisgeving. Onderwijs is de ‘zone
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aderuiter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.84. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now