Summary
Samenvatting probleem 7 Recht, Economie en Maatschappij
- Course
- Institution
Werkgroepuitwerkingen probleem 7 Recht, Economie en Maatschappij
[Show more]
Seller
Follow
anneliekespanninga
Content preview
Probleem 7 REMLeerdoelen
1. Welke manieren zijn er om op te treden tegen hinder/vervuiling?
Rechtshandhaving: optreden door de overheid of private personen dat erop is gericht om
overtreding van rechtsnormen te voorkomen of normoverschrijdend gedrag te beëindigen.
Door het vooruitzicht van sancties wordt iemand geprikkeld rekening te houden met de
maatschappelijke schade ten gevolge van normovertreding. Door het sanctierisico wordt
iemand gestimuleerd om normen weer na te leven.
Rechtshandhaving bestaat uit:
- Toezicht: het toezien op de naleving van regels. Er wordt vastgesteld of aan norm
wortd gehouden. Dit prikkels op zichzelf al om aan norm te blijven houden.
- Sanctionering: gaat om een reactie op een geconstateerde overtreding van een
regel. Kan schadevergoeding, boete of gevangenisstraf zijn, maar ook aanmaning of
waarschuwing. Doel: normovertreder leeft in toekomst wel de regels na en anderen
zullen zich vanwege dreiging van sancties normconform gedragen.
Rechtshandhaving heeft een afschikkende/preventieve functie: zo potentiële overtredingen
van normen voorkomen. Is vanwege maatschappelijke schade die ontstaat bij niet-naleving.
Vanwege aanname rationaliteit zal naar consequenties worden gekeken bij keuze van
naleving. Baten moeten groter zijn dan de kosten.
Als burgers/bedrijven normen overtreden heeft dit mogelijk negatieve consequenties voor
anderen/de maatschappij. Zonder rechtshandhaving, hoeft de normovertreder hier niet voor
te ‘betalen’ negatieve externe effecten (geen rekening houden met alle kosten). Om
negatieve externe effecten te internaliseren zijn rechtshandhavende maatregelen nodig.
De negatieve externe effecten van normovertreding kunnen worden bestreden door de
rationele en calculerende overtreder een sanctierisico in het vooruitzicht te stellen, dat gelijk
is aan de verwachte schade bij normoverschrijding. Dit kan via:
- Privaatrecht: aansprakelijkheidsrecht
- Bestuursrecht: regulering, vergunningen, controle en inspectie door
overheidsinstanties, aanschrijvingen van burgers of ondernemingen door de overheid
in verband met bepaald gedrag en het eventueel opleggen en uitvoeren van
bestuursrechtelijke sancties (dwangsom en bestuursdwang).
- Strafrecht: boetes, gevangenisstraf
Deze drie manieren kunnen aan de hand van vier criteria worden onderscheiden:
1. Ex-ante en ex post benadering: normen kunnen voor- en achteraf worden
geformuleerd.
a. Ex ante zijn veiligheidsvoorschriften/snelheidslimiet.
b. Bij ex post wordt eerst open norm gehanteerd, die achteraf wordt ingevuld op
basis van de omstandigheden. Zorgvuldigheidsnorm bijvoorbeeld.
2. Private en publieke handhaving: initiatief tot rechtshandhaving kan bij burger of
overheid liggen.
, 3. Directe en indirecte (methode van) interventie: er kan indirect worden ingegrepen
in de randvoorwaarden waarbinnen gedrag plaatsvindt, zoals bij boete,
gevangenisstraf, belasting en subsidies. Directe methoden van handhaving
omschrijven precies hoe een actor zich dient te gedragen en leggen zulk handelen
ook op. Gedetailleerde voorschriften bijvoorbeeld of een straatverbod.
4. Tijdstip van juridische interventie: kan op drie momenten:
a. Voordat een mogelijk schadelijke handeling plaatsvindt;
b. Nadat een bepaalde handeling plaatsvond, maar voordat de schade wordt
veroorzaakt. Los van de vraag of schade is/zal ontstaan:
handelingsgerelateerde handhaving (act-based). Bijvoorbeeld bij door rood
rijden of poging tot moord. Deze sancties zijn ex ante en indirect.
c. Nadat de schade is ontstaan: schadegerelateerde handhaving (harm-based)
Privaatrecht (aansprakelijkheidsrecht)
1. Ex post: aansprakelijkheidsrecht bestaat veel uit open normen, die achteraf worden
ingevuld (zorgvuldigheidsnorm). Maar, in gevallen van risicoaansprakelijkheid of
wanneer het onrechtmatig handelen bestaat uit schending van een wettelijke plicht,
zijn de kenmerken van ex ante normstelling wel aanwezig.
2. Private handhaving: Initiatief tot handhaving ligt bij individuele burgers of bedrijven,
niet bij de overheid.
3. Indirecte interventie: sanctie bestaat doorgaans uit vergoeidng van de schade van
het slachtoffer. Via schadevergoeding worden negatieve externe effecten indirect
bestreden. Bij verbodsactie is wel sprake van handhaving, maar de daaraan
gekoppelde dwangsom is weer indirect.
4. Interventie nadat de schade is ontstaan: meestal schadegerelateerde handhaving,
interventie nadat schade is opgetreden, of in uitzonderlijke zaken waarin een verbod
op een activiteit wordt gevorderd, wordt beoogd de schadeveroorzakende activiteit
te voorkomen.
Bestuursrecht
1. Ex ante: wordt vaak gebruikgemaakt van gedetailleerde regels die beschrijven hoe
actoren die activiteiten uitoefenen die schade kunnen opleveren, zich moeten
gedragen. Veiligheidsvoorschriften bijvoorbeeld.
2. Publieke handhaving: het opstellen van normen, houden van toezicht op naleving en
het afdwingen van naleving d.m.v. gezag en/of boetes gebeurt door de overheid en
eventueel door bijzondere instanties.
3. Directe interventie: meestal directe methoden van aanpakken van externaliteiten.
4. Moment van interventie: kan op het vroegste moment plaatsvinden (niet toestaan
van inbedrijfstelling van een fabriek voordat aan eisen wordt voldaan), maar er
worden ook handelingsgerelateerde sancties gehanteerd (opleggen van boete als
gebouw niet voldoende nooduitgangen heeft). Als kosten van het houden van
toezicht op naleving van normen hoog zijn, kan ook worden gekozen voor
schadegerelateerde sancties, omdat het ontstaan van schade informatie kan geven
over mogelijk normschendend gedrag.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneliekespanninga. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now