BOUWELEMENTEN
• Ieder levend wezen = systeem
• Fundamentele bestanddelen = elementen
• 92 natuurlijke elementen → 26 in levende wezen
• 11 belangrijkste elementen in mens = bouwelementen
H, C, O, Ca, Fe, Mg, Cl, S, P, N
• Vier elementen sterkst vertegenwoordigd: H, O, C en N
SPOORELEMENTEN
Spoorelementen
= elementen in micro-hoeveelheden < 0,05%
→ noodzakelijk voor goed funcVoneren van lichaam
OLIGO-ELEMENTEN
Oligo-elementen
= zijn absoluut noodzakelijke spoorelementen voor een organisme (bv. I, Fe, F, Cu, Mn, Zn, Se)
TOEVALLIGE SPOORELEMENTEN
Toevallige spoorelementen
= toevallige elementen in organisme aanwezig
OPEN SYSTEMEN
Levende organismen = open systemen
• Constante uitwisseling van energie en materie met de omgeving
Elementen (bio-elementen ook) → weg
• Globaal = streven naar winst
Bv. voedsel =winst fecaliën =verlies
---→ Moet in evenwicht anders ziektes!
,2. ANORGANISCHE MOLECULEN
EssenVele anorganische moleculen: H20, CO2 en O2
WATERSTOF H20
• Belangrijkste deel van de cel 70%
• Oplos-, reacVe-, transportmiddel, warmteregulaVe
ZUURSTOF 02
• Om organisch materiaal te oxideren
(aerobe aaraak van voedingsstoffen; in alle organismen)
KOOLSTOFGAS CO2
• afvalproduct van verbranding van organisch materiaal
• Belangrijkste anorganische bron van koolstof
• CO2 → organische verbindingen → voedsel voor organisme → afvalproduct (CO2)
--→ deze vier groepen + macromoleculen =totale celmassa (maar ook andere componenten)
3.1 S U I K E R S (P O L Y S A C H A R I D E N)
Sachariden:
- monosachariden
- disacchariden
- polysachariden
MONOSACHARIDEN
• de meest eenvoudige suikers: monosachariden
• algemene formule:
(CH20)n
n: 3-8 (bv. n = 3 triose)
• monosachariden: ketongroep of aldehydegroep àingedeeld ketosen & aldosen
,• ketenvormige of ringvormige monosachariden
• stereochemische isomeren
= suikers die dezelfde formule hebben maar verschillen in de posiVe van de OH-groep (aan
eerste koolstofatoom)
Bv. alpha-glucose en beta-glucose
• FuncVes:
Van belang voor de vele stofwisselingsprocessen in cellen
Glucose:
- levert energie bij aaraak,
- tussenproducten (grondstoffen voor synthese van andere belangrijke moleculen)
- onderdeel van grotere moleculen
Bv. ribose --> bouwsteen RNA en ATP
INGEWIKKELDE SUIKERS
• Disachariden en polysachariden
= aaneengekoppelde monosachariden
• Polymeriseren
= het aaneenkoppelen van kleine moleculen tot lange ketens waarbij polymeren worden
gevormd
DISACHARIDEN
• Twee hexose molexulen = disaccharide (afsplitsing H20)
• Voorbeelden dissacharide:
- sacharose & lactose =bestanddelen van voedingsmiddelen
• Maltose = tussenproduct bij aaraak zetmeel
POLYSACHARIDE MOLECULEN
• Polysacharide moleculen = veel aaneengekoppelde (glucose)moleculen
• Bv. zetmeel, glycogeen en cellulose
Zetmeel en glycogeen: opslagvorm van α-glucose
Zetmeel: bij planten; mengsel van amylose en amylosepecVne
Glycogeen: bij mens en dier, in de lever & spieren
, Cellulosemoleculen: opgebouwd uit β-glucose --> draadvormig structuur --> belangrijk voor
celwand (stevigheid)
COMPONENTEN CELMEMBRAAN
kleine oligosachariden --> covalent binden met eiwifen --> glycoproteïnen
kleine oligosachariden --> covalent binden met lipiden --> glycolipiden
elementen celmembraan!
VETZUREN ALS BASIS VOOR LIPIDEN OF VETTEN
VETZUURMOLECULE
- lange koolstofwaterketen; hydrofoob & weinig chemisch reacPef --> hydrofobe staart
- carboxylgroep (-COOH); als zuur; ionisaPe in waterig oplossing (-COO-) --> hydrofiele kop
Alle vetzuren (bijna) covalent gebonden andere moleculen via carboxylgroep
OPBOUW LIPIDEN / VETTEN
• Lipiden opgebouwd uit C, H, O (P en N eventueel)
• Apolair: goed oplosbaar in apolaire oplosmiddelen (slecht oplosbaar in water)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anoniem20005. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.