Summary
Samenvatting Anders kijken Theorie en praktijk van de systeembenadering SV
- Course
- Institution
- Book
Een Complete samenvatting van het boek Anders kijken van Joop Willemse. 3e druk. Hs 1 t/m H13
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
2 reviews
By: aadhanpat • 3 year ago
By: lydia-hagendoorn • 4 year ago
Seller
Followkhadijark
Reviews received
Content preview
Anderskijken SV
Theorie en praktijk
van de
systeembenadering
ISBN: 978-90-368-0843-9.
Samenvatting 3e druk
Samenvatting Anders Kijken
,Samenvatting Anders Kijken
Hoofdstuk 1
1.1 Theorieën over menselijk gedrag
Menselijk gedrag is een complex gegeven, waarvoor geen eenduidige verklaring te geven is. Sinds de
psychologie zich als erkende wetenschap een plaats heeft verworven in de samenleving en binnen de
wetenschappelijke wereld, hebben zich verschillende stromingen of scholen ontwikkeld, die allemaal
een andere invalshoek hanteren voor het verklaren van het menselijk gedrag.
1.1.1 De psychoanalyse
Sigmund Freud wordt gezien als de vader van de psychologie. Freud heeft een theorie en een
therapeutische methode ontwikkeld, die later als psychoanalyse bekend is geworden. De
psychoanalyse bestaat uit:
definitie van psychoanalyse
de psychoanalytische theorie;
de psychoanalytische therapie.
Definities
De psychoanalytische theorie behandelt de dynamiek van de psychische processen van de
mens, die voor een belangrijk deel onbewust zijn en bepaald worden door verdringing en
afweermechanismen. Deze afweer heeft te maken met onaanvaardbare, pijnlijke of angst
verwekkende bewustzijnsinhouden, die meestal verband houden met seksuele en agressieve
driften.
De psychoanalytische therapie is de vorm van therapeutisch handelen waarbij uitsluitend
psychische, dat wil zeggen niet medische of medicinale, beïnvloedingsmiddelen worden
aangewend om stoornissen op het spoor te komen en op te heffen, met het doel om ziekten te
genezen.
Freud onderscheidt drie ontwikkelingsfasen: de orale fase, de anale fase en de fallische of genitale
fase. Wanneer een kind een bepaalde fase niet goed doorloopt, zal het de niet-volledig doorgewerkte
elementen meenemen naar de volgende fase, wat zich later kan aandienen als een
persoonlijkheidsstoornis of een psychische aandoening als angst of depressie.
Een belangrijk gegeven uit de psychoanalyse is het persoonlijkheidsmodel. Hierin worden drie
elementen onderscheiden: het Es, het Ich en het Über-Ich . In het Es verblijven de driften, de impulsen
en de seksualiteit, die voortdurend de aandacht van de persoon vragen. Het Ich heeft een sturende en
coördinerende functie. Het moet laveren tussen het Es en het Über-Ich. Het Über-ich is het gedeelte
van de persoonlijkheid waarin het individu de waarden, normen, geboden en verboden van de
samenleving heeft verinnerlijkt.
De essentie van Freuds theorie is als volgt weer te geven: de mens moet tijdens zijn leven in het reine
zien te komen met twee principes: het lustprincipe, dat stelt dat je in het leven zo veel mogelijk moet
zien te genieten enerzijds, en het realiteitsprincipe, dat ons duidelijk maakt dat het in het leven niet
altijd feest kan zijn en dat de samenleving allerlei grenzen stelt aan de realisering van het lustprincipe
anderzijds. Laveren tussen het lustprincipe en het realiteitsprincipe is dus geboden. Bij laveren tussen
de genoemde principes moet het Ich onze stuurman zijn.
1.1.2 Het behaviorisme
Het behaviorisme is een theorie over de wijze waarop mensen leren. De mens wordt gezien als een
lerend wezen. Alle menselijk gedrag is aangeleerd. De mens komt als een tabula rasa, een
onbeschreven blad, ter wereld.
Binnen het behaviorisme bestaan theorieën over de verschillende manieren waarop mensen leren.
1
,Samenvatting Anders Kijken
Ivan Pavlov deed experimenten met honden. Hij gaf honden een stuk vlees en liet tegelijkertijd een bel
rinkelen. De honden reageerden daarop steeds met een sterke speekselafscheiding. Dit wordt klassieke
conditionering genoemd.
Burrhus Skinner (1904-1990), die als de belangrijkste vertegenwoordiger van het behaviorisme wordt
gezien, was in staat ratten te programmeren. Dit werd aangeduid met het begrip operante
conditionering.
De therapievorm die gebaseerd is op het behaviorisme wordt gedragstherapie genoemd. Het is een
therapievorm die beoogt gewenst gedrag aan te leren en ongewenst gedrag af te leren.
1.1.3 De humanistische psychologie
Volgens de humanistische psychologie hebben mensen een aangeboren behoefte aan groei en
zelfontplooiing of zelfverwerkelijking. Abraham Maslow, de theoreticus van deze stroming, heeft zich
vooral beziggehouden met de vraag wat mensen kunnen en wat de grenzen van deze menselijke
mogelijkheden zijn.
Piramide van Maslow
1. Fysieke behoeften als eten, drinken en seksualiteit.
2. Behoefte aan veiligheid: een dak boven je hoofd, de zekerheid dat je ouders voor je
zorgen en zich verantwoordelijk voor je voelen.
3. Behoefte aan liefde, affectie en de behoefte om bij andere mensen te horen
(‘belongingness’).
4. Behoefte aan erkenning en waardering. Voor de ontwikkeling van hun zelfrespect
hebben mensen nodig dat ze worden gewaardeerd.
5. Behoefte aan groei en zelfverwerkelijking. Als aan de eerste vier behoeften is
voldaan, dient de behoefte aan zelfverwerkelijking zich aan.
De eerste vier behoeften noemt Maslow ‘deficiëntiebehoeften’. Het zijn behoeften die te maken
hebben met ervaren tekorten, die steeds weer slechts tijdelijk bevredigd kunnen worden. De laatste
behoefte, de behoefte aan zelfverwerkelijking, is van een geheel andere aard, aangezien deze nooit ten
volle bevredigd kan worden.
1.1.4 De systeemtheorie
De drie voorgaande stromingen richten zich op de bestudering en de behandeling van het individu. De
systeemtheorie heeft niet het individu, maar het individu in zijn omgeving tot onderwerp.
1.2.1 De systeemtheorie heeft een constructivistische basis
Voordat we ons met de systeemtheorie zelf gaan bezighouden, dient een beknopte uiteenzetting
gegeven te worden over twee theorieën uit de kennistheorie die elkaars tegenpolen zijn.
In het algemeen gaan mensen ervan uit dat het waarnemen, meten, aanraken en onderzoeken van
objecten ons ware kennis van de werkelijkheid verschaft. Deze werkelijkheidsbenadering wordt in de
kennistheorie realisme genoemd. We duiden deze kennis aan met het begrip ‘objectieve kennis’.
De tegenpool van dit realisme wordt constructivisme genoemd. Dat is de stroming die beweert dat er
ook een werkelijkheid bestaat die wij zelf maken en construeren. We spreken hier van ‘subjectieve
kennis’. De systeemtheorie is een theorie die haar basis heeft in het constructivisme. Deze notie moet
tijdens de bestudering van de verschillende hoofdstukken worden ‘vastgehouden’. De subjectieve
werkelijkheid is een fundamenteel gegeven in de sociale wetenschappen in het algemeen en in de
systeemtheorie in het bijzonder.
1.2.3 Het ‘kader’ en de ‘context’ als kernbegrippen
2
, Samenvatting Anders Kijken
Wanneer een bepaalde wetenschap objecten met behulp van de systeemtheorie bestudeert:
wil men die objecten bestuderen in een breder kader, geplaatst in hun context.
wil men wil naar de dingen kijken via het meer omvattend geheel.
kan men een beter begrip van de sociale werkelijkheid krijgen indien men de brede
blik hanteert en probeert de dingen in een breed perspectief te bezien.
ziet men eenvoudig meer wanneer men vanuit het geheel naar de delen kijkt en de dingen
probeert synthetisch of vanuit het geheel te benaderen.
probeert men de objecten te zien als onderdelen van en beïnvloed door het systeem waarvan
zij deel uitmaken.
gaat het om een wijze van benaderen waarbij men veel aandacht heeft voor de structuur
waarbinnen deze dingen hun plaats en hun onderlinge verband hebben.
gaat het om ‘inclusief’ denken en kijken, wat betekent dat men de omgeving ‘meeneemt’ in
zijn wijze van kijken en benaderen.
je moet het breed zien vanuit het geheel naar de delen kijken
1.2.4 De belangrijkste uitgangspunten van de systeemtheorie
De kern van de systeemtheorie kan worden samengevat in de volgende vijf principes:
1. Het geheel is meer dan de som van de delen. Dat wil zeggen dat het systeem een eigen
karakter heeft dat niet te herleiden is tot de eigenschappen van de delen.
2. Binnen het systeem (geheel) zijn de delen van elkaar afhankelijk. In een systeem hangt alles
met alles samen. Als er in een systeem iets verandert, komt het gehele systeem in beweging.
Als in het systeem van de economie de olieprijs flink wordt verhoogd, gaan de stookkosten
van de mensen omhoog.
3. Het systeem bepaalt in belangrijke mate het gedrag van de individuen.
4. Het systeem probeert zich op allerlei manieren aan te passen aan zijn omgeving, omdat het wil
overleven.
5. Een systeem heeft de eigenschap zichzelf te handhaven en te blijven voortbestaan wanneer het
eigenlijk geen recht van bestaan meer heeft.
1.2.5 Individueel gedrag geplaatst in de context van voortdurende interactie
In de systeemtheorie worden de factoren die de gedragingen van mensen beïnvloeden niet in de eerste
plaats in de persoon zelf gezocht, maar in de werking van het systeem en in de wisselwerking tussen
personen. Het gedrag van een bepaald persoon vormt altijd een reactie op het gedrag van een ander of
van meerdere anderen.
de-individualiserend Dat wil zeggen dat men de gesignaleerde problemen losmaakt van het
individu.
1.2.6 Informatie als kernbegrip
Binnen de systeemtheorie staat het begrip informatie centraal. Hierbij wordt niet in de eerste plaats
gedacht aan bedoelde en gestuurde informatie, maar aan de voortdurende stroom van zowel verbale als
non-verbale, onbewuste en onbedoelde signalen die mensen uitzenden en ontvangen. Het systeem
functioneert doordat er voortdurend informatie wordt uitgewisseld tussen de delen van het systeem en
tussen het systeem en zijn omgeving. De betrekkingen tussen de delen van een systeem zijn niet
statisch, maar voortdurend aan verandering onderhevig, op basis van een permanente uitwisseling van
informatie. Het verschil tussen energie en informatie :
Man schopt bal (energie).
Man schopt hond (informatie).
Hier blijft het niet bij een actie van de man. De schop lokt een bepaalde reactie uit van de hond.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller khadijark. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now