Dit is een volledige samenvatting voor het vak Romeins recht gegeven door Prof. Druwé in de eerste bachelor rechten aan de Kuleuven. Deze samenvatting dateert van academiejaar 2023/2024. Hij is gebaseerd op de powerpoint waar ik mijn notities van in de les aan heb toegevoegd + extra informatie van...
1. Ontwikkeling van een historisch bewustzijn
- Aandacht voor het dynamische karakter van het recht
- Huidige recht ≠ de enig mogelijke oplossing
- Kritische functie van de rechtsgeschiedenis, zonder de kennis van het romeins recht mis
je een cruciaal deel van de geschiedenis om het recht te kunnen begrijpen
2. Romeinsrecht als component van het universitaire denken = Romeins recht is een belangrijk
onderdeel van de academische cultuur
- Romeins juridische denken
- Joods-christelijke theologie
- Griekse wetenschappelijke logica (13de eeuw)
- Oosters wiskundig denken (15de eeuw)
3. Belang van gedeelde (rechts)historische wortels van het Europese continent
- Deel van het Romeinse Rijk
- Doorleven van de Romeinse droom
- Ontwikkeling van een ius commune
- Invloed van gedeelde wortels tot vandaag
4. Structuur en basisbeginselen
- cfr. “Instituten” van Gaius en Justinianus
- Bieden van kapstokken
- Kennismaking met juridische (privaatrechtelijke) begrippen
Al-Kindi
= hoofd van een vertaalbureau in Baghdad, hij vertaalde de teksten van Aristoteles
Al-Farabi
= In Perzië actief
Averroes
= ging aan de slag met de teksten van Aristoteles, deze commentaren zijn naar het latijn vertaald en
zo is dit in het westen geraakt.
Aryabhata
= een wiskundige, zijn teksten werden vertaald naar het Latijn
Al-Charwarizmi
= vertaalde de teksten van Aryabhata
Ius communie graeco-romanum
= boek geschreven door verschillende etniciteit. Bespreekt invloed van Byzantijnse recht in het
Westen en invloed van het Romeins recht in Centraal- en Oost-Europa
, 1. Romeins recht als een wetenschap
(i) Applicative legal history vs. contemplative legal history
Applicative legal history (toepassing gerichte)
= om te begrijpen hoe de vorige samenleving onze samenleving mee heeft gevormd en dit als
hulpmiddel gebruiken voor actuele problemen
Contemplative legal history
= om te begrijpen om de samenleving van toen in elkaar zat.
Juridisch grondslagenonderzoek
o Ontwikkelingsgeschiedenis van juridische concepten
o In het verleden vaak geïnstrumentaliseerd voor noden van de tijd, voor het oplossen
van conflicten
o = applicative legal history
Belangrijke namen gebonden aan applicative legal history
- Keizer Justinjanus
= maakte rechtsteksten die bestudeerd werden aan de middeleeuwse uni. Zij deden aan
applicative legal history.
- Guillaume Durand
= haalde alle fragmenten van procesrecht uit teksten justinjanus.
- Bartolus de Saxoferrato
= bevraagd voor zijn advies over juridische kwesties in tijde van de pest. Hij gebruikte in
zijn advies grondslagen van de teksten van justinjanus
- Hugo Grotius
= werd gevangen door zijn politieke standpunten, is gevlucht en werd ambassadeur in
Parijs. Hij maakte zeer bekende werken zoals ‘over het recht in oorlog en vrede’
(verwijzingen romeins recht). Is beetje grondlegger van natuurrecht
Wat was de eerste stroming die de comtemplative legal history volgde
= Humanisten (15de-16de eeuw), zij gingen terug naar de oudheid kijken. Ze probeerde de teksten te
begrijpen van uit het standpunt van toen ze werden geschreven. Zij volgde colleges aan het 3 talen
college (Hebreeuws, Grieks en Latijns)
Hoe noemt de tegen reactie hierop?
= De ahistorische individuen, zij hanteerde het recht van de rede. Dit staat in contact met de
verlichting. Zij zagen het nut niet in van de aanpak van humanisten
Wie is Friedrich Carl von Savigny
= hij leefde van de 18DE - 19de eeuw. Hij richtte een historische school op die beide aanpakken
gebruikte
Wat is de neohumanistische benadering
= het zoeken naar ontwikkelingen binnen het romeinse recht van de Oudheid (Otto Lenel)
,Wat is de contextuele benadering
= recht confronteren met theologische, politieke, sociaal-economische omgevingsfactoren
(ii) Klassieke filologie
- Latijn
- Grieks
- Andere (bv; Koptische schrift)
Het is noodzakelijk om deze talen te kunnen begrijpen voor bronnen uit het Romeinse recht
te kunnen bestuderen
(iii) Werken met de bronnen
- Archeologie
- Paleografie (handschriftkunde)
- Codicologie (de studie van hoe verschillende bladen aan elkaar gevlochten worden,
belangrijk voor datering)
- Tekstkritiek = op zoek naar de oorspronkelijke tekst. Hierbij is teksteditie nodig = het
komen tot de best mogelijke versie van een tekst door verschillende versie te vergelijken.
Ze willen hierdoor handschriften families 1vinden. Dit kan fout lopen als men niet
voldoende beargumenteerd waarom deze versie het beste is (Josephsus Justus Scaliger)
(iv) Historische kritiek
o Aandacht voor de veranderende historische context
Recht staat verbonden met filosofie en theologie. Hierdoor moeten we dit ook bestuderen.
Les 2.
2. Externe rechtsgeschiedenis
Oudste bronnen van recht
- Het ontstaan van het schrift is rond 3300 v. Chr. Hier begint dus het geschreven recht
- Eerste geschreven bronnen van recht niet uit Rome, maar uit Mesopotamië. Ze hadden
een casuïstische benadering (casus per casus)
= Codex van Hammurabi (ca. 1780 v. Chr.) – Babylonië
- Joodse wetgeving (te vinden in de Bijbel)
= Cfr. Leviticus, Numeri, Deuteronomium
Hoe verklaren we het ontstaan van Rome
= Drie oude stammen (tribus), de Ramnes, Tites en Luceres zouden gefusioneerd zijn en hun
vestigingen op de Palatijn, de Esquilijn en de Quirinaal versmolten hebben tot 1 stad met het Capitool
tot centrum.
1
Handschriften ordenen in een stamboom om zo dicht mogelijk bij het origineel handschrift te komen
, Exemplus justitia
= dit is een voorbeeld van rechtvaardigheid (verhaal van Zaleukos en de ogen). Het is een symbool
voor het onpartijdig recht spreken
Romeinse oudheid
Koningstijd (7e eeuw -509 v. Chr.)
Wanneer was de stichting van Rome
= ca. 650 v. Chr. De stichting wordt verklaard met een mythe van Romulus en Remus. Broeder gevecht
tussen deze twee, Romulus wint en geeft zijn naam aan Rome (753 v. Chr.)
• Weinig betrouwbare informatie over deze periode
o Rome = dorp
• 7 reges (koningen)
o Van Romulus tot Tarquinius Superbus (afgezet in 509 v.Chr.)
o ius papirinianum (Koningswetten of leges regiae) = dit was een bundel van wetten
gevonden door Granius Flaccus in de archieven van het Capitool. Deze bundel was
samengesteld door jurist Papirius. Het bevatten rechtspraak
Dionysius van Halicarnasse
= een geschiedschrijver, hij schreef over de keizerlijke voorrechten die op Romulus geprojecteerd
werden
Overdracht van familie (mancipatio)
= het familie hoofd (pater families) kon ervoor kiezen om zijn zoon over te dragen aan een andere
familie. Dit gebeurde via een toneeltje en een tikje tegen de weegschaal. Dit kan ook met goederen
gebeuren.
Wat wordt er bedoelt met een drievoudige mancipatie
= dit is gelijk aan een emancipatie, dan verloor de vader zijn gezag over zijn zoon
Voor wat is deze emancipatie goed?
= door dit toneeltje in het midden van het stad wist de hele stad het. Deze emancipatie moest zoveel
mogelijk aandacht krijgen zodat de mensen wisten me wie zaken doen. De zoon is nu zelf de hoofd
van de familie en kan niet rekenen op een pater familias en dit is ook belangrijk voor anderen die met
hem handelen
Het verstoten van een man en van een vrouw
= romulus vaardigde hier wat wetten over uit. “waaronder de harde wet die de vrouw niet toestaat
haar man te verlaten, maar de man toestaat zijn vrouw te verstoten wegens het vergiftigen van de
kinderen of het vervalsen van de sleutels en het plegen van overspel; indien hij haar echter om een
andere reden wegzond, beval de wet dat de helft van zijn vermogen aan de vrouw zou toevallen en de
andere helft aan ‘Ceres’ 2worden gewijd (...).”
2
De godin van de akkerbouw
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jadexmuls. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.79. You're not tied to anything after your purchase.
