Een uitgebreide samenvatting van erfgoedgeschiedenis en restauratietechnieken. De samenvatting gaat in op verschillende typologieën van erfgoed (glaskunst, schilderkunst enz.), bespreekt mentaliteiten t. o. v. erfgoed en restauratie in verschillende tijdsperiodes en geeft een overzicht van verschi...
Samenvatt
ing
geschiede
nis van
erfgoed en
restauratie
technieken
Gebaseerd op de
lessen ‘Inleiding tot
Erfgoed deel I’ van
Griet Blanckaert en
Sabine Caubergs,
gegeven op
Universiteit
Antwerpen
Eerste semester 1e bachelor
Conservatie Restauratie
,Inhoud
Overzicht van begrippen volgens hedendaagse interpretatie................................................................2
Methodisch kijken naar erfgoed.............................................................................................................3
Geschiedenis..........................................................................................................................................4
Klassieke oudheid...............................................................................................................................4
Middeleeuwen....................................................................................................................................4
Renaissance........................................................................................................................................4
16e/17e eeuw......................................................................................................................................5
18e eeuw.............................................................................................................................................6
Algemene tijdsbeeld en mentaliteit................................................................................................6
Architectuur....................................................................................................................................6
Restauratietechniek........................................................................................................................6
Meubilair........................................................................................................................................7
Glas.................................................................................................................................................7
Prenten...........................................................................................................................................7
19e eeuw.............................................................................................................................................7
Algemeen tijdsbeeld en mentaliteit................................................................................................7
Erfgoedzorg in verschillende Europese landen...............................................................................9
Conservatie en restauratie in verschillende disciplines................................................................12
20e eeuw...........................................................................................................................................16
Algemeen tijdsbeeld en Mentaliteit in de Nederlanden...............................................................16
Nederland.....................................................................................................................................17
België............................................................................................................................................18
Milieuvervuiling............................................................................................................................18
Conservatie en restauratie in verschillende disciplines................................................................18
Heden...............................................................................................................................................21
Specifieke restauratie technieken........................................................................................................22
Dilemma en Appelbaum Erfgoedwaarden............................................................................................25
Appelbaum.......................................................................................................................................25
Verschillende waarden.................................................................................................................27
1
,Overzicht van begrippen volgens hedendaagse interpretatie
Erfgoed is (im)materiële objecten met erfgoedwaarde. Die Erfgoedwaarde hangt af van de
maatschappelijke betekenis, deze is dynamisch en ook cultureel divers. Erfgoed kan worden
onderverdeeld in de subcategorieën roerend en onroerend. Onder onroerend verstaat men sites,
gebouwen en stads- en dorpsgezichten. Roerend erfgoed kan onder onroerend vallen wanneer het
een geïntegreerd deel uit maakt van iets onroerend, neem bijvoorbeeld een barok altaar of een glas
in lood raam. Roerend erfgoed is verplaatsbaar, maar hoeft niet altijd materieel te zijn. Onder
immaterieel erfgoed verstaat men cultuuruitingen die een bepaalde groep identiteit en continuïteit
geven.
Of erfgoed wel of niet beschermd is hangt af van de algemene maatschappelijke waarde. Wanneer
iets niet wordt beschermd, is het privé bezit. De overheid heeft dan geen controle over wat er met
het erfgoed gebeurd. Tevens is de eigenaar niet verplicht om het te onderhouden.
Monumenten zijn onroerend werk van de mens of natuur of van beide. Een monument bestaat uit
een geheel van de site/ gebouw plus decoratieve elementen en bijbehorende uitrusting.
Om te voorkomen dat materieel erfgoed beschadigd, wordt er aan preventieve conservatie gedaan.
Hierbij wordt het daadwerkelijke object niet zelf behandeld, er worden enkel maatregelen getroffen
om het object zo goed mogelijk te kunnen bewaren. Wanneer er actief aan het object zelf iets moet
gebeuren, bijvoorbeeld ontzuren of verf vastzetten spreekt men van ‘gewone’ conservatie. De
scheiding tussen conservatie en restauratie is dun. Wanneer je alleen een scheur in een doek hecht is
het conservatie, maar wanneer de scheur wordt gekit en geretoucheerd spreekt men van restauratie.
De bedoeling van het restaureren is het met vooronderzoek en ingrijpen doen het object in een van
tevoren gedefinieerde toestand te brengen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen geïntegreerde
restauratie en zichtbare restauratie. Bij zichtbare restauratie wordt getracht de schade vanaf lange
afstand te temperen, echter moet er bij kortere afstand het verschil kunnen worden gezien tussen
het origineel en latere retoucheringen. Belangrijk bij restauratie is het zoveel mogelijk behouden van
het origineel, zorgen voor een maximale omkeerbaarheid van de ingrijpen en het hele proces zo
open en goed mogelijk te documenteren.
Stofferen = het polychromeren van sculpturen.
Arduin = kapwijze
Relatieve kunstwaarde = biedt de mogelijkheid om werken van vroegere generaties te waarderen
als bewijs van de creatieve strijd van de mens met de natuur, maar ook van zijn bijzondere
perceptie van vorm en kleur. Er is geen “ideaal, absoluut” begrip van artistieke waarde,
onafhankelijk van culturele omstandigheden. Relatieve kunstwaarde is een resultaat van
"Kunstwollen” Positieve relatieve waardering van kunstwaarde vereist ‘het behoud van het
monument in zijn huidige staat, en soms zelfs‘ resturatio in integrum ’ Negatieve relatieve
waardering van kunstwaarde leidt tot sloop.
2
, Methodisch kijken naar erfgoed
Erfgoed heeft een gelaagde realiteit met een complexe opbouw van verschillende materialen en
technieken (referentielaag). Door de geschiedenis heen worden objecten continue gebruikt en
hergebruikt. Wanneer men een object onderzoekt, zullen daar vele verschillende soorten
deskundigen van verschillende disciplines een aandeel leveren. Denk bijvoorbeeld aan geografen,
kunsthistorici, archeologen, chemici enz. Door de eeuwen heen is conservatie restauratie
geëvolueerd tot een waardige wetenschap. Zoals bij alle wetenschappen wordt er gewerkt met een
referentiekader, om actuele ingrepen zo correct mogelijk uit te voeren.
De historische gelaagdheid kan men te ontleden door te kijken naar de geschiedenis van de
interventies. Dit wordt gedaan om de actuele toestand beter te begrijpen. Bepaalde materialen
worden gebruikt in bepaalde tijden, op die manier kunnen bepaalde ingrepen aan een tijd en of
persoon worden toegeschreven. Bij het onderzoeken van de historische gelaagdheid komt men vaak
tot de conclusie dat er nog maar weinig van het originele stuk over is. Dit komt doordat een stuk
door de jaren heen wordt blootgesteld aan een heleboel schadefactoren. Deze schadefactoren zijn
onder te verdelen in drie niveaus:
Macro niveau – denk hierbij aan verwaarlozing (duiven, corrosie op metalen en mossen),
vandalisme (oorlog), stabiliteitsproblemen (verval loodwerk).
Tussen niveau – denk hierbij aan glascorrosie, glasvervuiling, scheurtjes in het glas.
Micro niveau – dek hierbij aan put- en steencorrosie, poetskrassen, glas(verf) corrosie.
Een interdisciplinaire aanpak leidt tot ruimere inventarisatie en overzichten, bredere en diepere
kennis, correctere diagnoses en verbeterde conservatie-restauratie ontwerpen en -behandelingen.,
aangezien een werk meestal een complexere opbouw heeft dan in eerste instantie gedacht.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sphdppn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.82. You're not tied to anything after your purchase.
