In dit document staan mogelijke examenvragen van het vak rechtsfilosofie aan de UHasselt over het boek 'recht als raadsel' en de powerpoints. Hierin staan ook de examenvragen van het examen uit 2024.
Algemeen
Dit tentamen Rechtsfilosofie bestaat uit vier vragen. Bij elke vraag moet je op een uitgebreide,
gestructureerde en coherente manier, in je eigen woorden, een antwoord formuleren.
Noteer je naam en studentnummer op elk vel van het tentamen.
Het tentamen zal beoordeeld worden niet alleen met oog op het reproduceren van kennis, maar
ook met oog op het zelfstandig opbouwen van een redenering, met inzicht in en gebruikmaking
van de kennis die je bij dit vak vergaard hebt.
Zorg dat je de vraag goed leest zodat je weet wat er van je verwacht wordt: het is niet de
opdracht om alles wat je weet van een bepaalde filosoof op te schrijven. Zorg ervoor dat je
antwoord een reactie is op wat er gevraagd wordt. Alle vier vragen hebben evenveel gewicht voor
je uiteindelijke cijfer.
Veel succes!
,Vraag 1 (HC 2)
John Austin en Eugen Ehrlich delen een bepaald perspectief, maar verschillen ook van
elkaar. Leg gemotiveerd uit waarin die overeenkomst en dat verschil in bestaan.
John Austin en Eugen Ehrlich hebben beide geprobeerd het recht op een
wetenschappelijke manier te beschrijven, zonder beroep te doen op morele noties.
Hierbij zijn ze beide buiten het recht gaan kijken (buitenstaandersperspectief) om
tot een goed begrip van recht te geraken. Toch verschillen ze ook van elkaar.
John Austin is een Britse rechtspositivist en aanhanger van de bevelstheorie. Hij
heeft het recht op een neutrale wijze proberen te beschrijven, zonder beroep te
doen op morele noties. Hierbij heeft hij zich de vraag gesteld naar ‘wat is recht?’.
Volgens Austin is een wet een algemeen bevel van een soeverein, die een
verplichting oplegt aan zijn ondergeschikten en die voorzien is van (de dreiging
van) een sanctie ingeval van niet-nakoming.
Eugen Ehrlich is een van de grondleggers van de rechtssociologie. Hij heeft zich
niet de vraag gesteld wat recht is, maar welke regels het menselijk handelen
daadwerkelijk beïnvloeden. Hiervoor is hij ten rade gegaan bij het gewoonterecht.
Ehrlich is van mening dat het recht van een samenleving bestaat uit het geheel van
gedragsregels waarnaar menselijk gewoon zijn te handelen. Hierbij is er levend
recht en juristenrecht. Het levend recht zijn de regels waarnaar menselijk handelen
zoals gewoonten, zeden, sociale normen enzovoort. Hij is van mening dat het
levend recht dan ook het ‘echte’ recht is, terwijl Austin van mening is dat het
levend recht geen recht is, doordat het niet is opgelegd door een soeverein.
Volgens Austin zou het levend recht pas ‘echt’ recht zijn als het is erkend en
bekrachtigt door de soeverein.
, Vraag 2 (HC 3)
Thomas van Aquino neemt een centrale positie in binnen de natuurrechtsfilosofie. Ook
Hugo de Groot, voorvader van het internationale recht, schaart zich binnen deze traditie.
Echter, over de wijzen waarop mens-, Gods- en wereldbeeld samenhangen met de
opvatting van het recht, loopt het denken van deze twee filosofen uiteen. Leg uit hoe.
Voor Thomas van Aquino was bijbel de voornaamste bron van het recht. Hij
baseerde zijn natuurrechttheorie op de bijbel en op de natuur. Natuurrecht is de
orde zoals ze geopenbaard is als de wil van het opperwezen, die zich in de
werkelijkheid om ons heen manifesteert of zich erin laat lezen. Hierbij zegt hij dat
de mens gericht is tot een doel, namelijk het samenleven met andere mensen. De
mens heeft van nature rede meegekregen, maar dit is niet voldoende om hem naar
zijn doel te leiden. Daarom is het noodzakelijk dat de mens geleid wordt.
Gehoorzaamheid aan de leider is echter enkel gerechtvaardigd als deze leider
regeert met het oog op een algemeen welzijn. Een leider die regeert voor een
privébelang, is een tirannieke overheid, waaraan geen gehoorzaamheid verplicht is.
Thomas van Aquino heeft het natuurrecht gebruikt ter rechtvaardiging van
overheidsgezag.
Hugo de Groot probeerde de gelding van het natuurrecht echter onafhankelijk te
maken van enige aannamen omtrent de rol van god. De Groot vond dat er
namelijk geen plaats is voor het goddelijke recht, aangezien dit enkel leidt tot
godsdienstoorlog. Het natuurrecht is namelijk zo onveranderlijk, dat ook God het
niet kan veranderen. Daarnaast zegt De Groot dat de mens een neiging heeft tot
zelfbehoud. Terwijl Thomas van Aquino het natuurrecht ziet als een uitwerking
van Gods bouwplan, ziet Hugo de Groot het natuurrecht als een strijdtoneel. De
mens is van nature vrij, maar als rationeel wezen moet de mens een deel van zijn
vrijheid afstaan om zichzelf te beschermen tegen anderen (zelfbehoud). Hierbij
ontstaat dan de samenleving als grondslag van het sociaal contract. De plicht tot
zelfbehoud wordt hierbij niet afgedwongen door een goddelijke wetgever, maar de
mensen verplichten elkaar. Hugo de Groot heeft het natuurrecht gebruikt om
een grondslag te leggen voor een nieuw volkenrecht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LawStudentUHasselt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.75. You're not tied to anything after your purchase.
